مسجد در دین اسلام از جایگاه بالایی برخوردار است

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از قزوین، انسان موجودي اجتماعي است و از ديرباز به‌صورت اجتماعي زندگي می‌کرده، عده‌ای علتي که باعث شد انسان زندگي اجتماعي را براي خود برگزيند منشأ دروني و طبيعي انسان می‌دانند وعده‌ ديگر به منشأ بيروني و غيرطبيعي اين نگاه معتقدند و آن را وابسته به نيازهاي انسان و ضعف انسان در پاسخ به نيازهاي خود می‌دانند؛ اين اختلاف هرچه كه هست در يك نكته مشترك است؛ كاروان انسان همواره از اجتماع عبور كرده و زندگي انسان در اجتماع سپری‌شده است.
 آيات متعددي در قرآن كريم بيانگر اجتماعي بودن انسان است. ازجمله‌ آن‌ها می‌توان به آیه‌ 13 سوره‌ حجرات (يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُم مِّن ذَكَرٍ وَأُنثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا) اشاره كرد، در حديثي از امام زین‌العابدین (ع) نيز نقل‌شده است كه ايشان در پاسخ فردي به زندگي اجتماعي انسان و این‌که همه مردم به يكديگر وابسته هستند اشاره‌کرده است.
دين عهده‌دار هدايت انسان است و اجتماعي بودن انسان اقتضا می‌کند که دین نيز اجتماعي باشد و اين بعد از وجود انسان را تحت پوشش هدايت و برنامه‌های خود قرار دهد و نسبت به آن بی‌تفاوت نباشد، معقول نيست كه دين براي هدايت انسان آمده باشد اما صرفاً به بعد فردي انسان عنايت داشته باشد و بعد اجتماعي او را به خودش واگذار نمايد بلكه در صورتي دين هدایت‌گر و حیات‌بخش است كه به اين بعد وجودي انسان نيز توجه داشته باشد.
اسلام جز معدود دین‌هایی است كه از همان ابتدا متناسب با بعد اجتماعي برنامه‌ ویژه‌ای براي هدايت انسان داشته و هرگز اين نياز انساني را رها نكرده است، اسلام از همان ابتدا رمز حفظ و پايداری جامعه را در وحدت و دوري از نفاق دانسته و برنامه‌های عملي را ارائه كرده است.
با حضور پيامبر اكرم (ص) به شهر مدينه و با توجه به رسالت ايشان و تشكيل حكومت اسلامي اولين بنايي كه با حضور اسلام در مدينه شكل می‌گیرد مسجد است، برقراري نماز جماعت و ايجاد يك كانون فرهنگي به نام مسجد توجه ویژه اسلام به نياز اجتماعي انسان را نشان می‌دهد.
مسجد که با مشاركت مردم مدينه و ياران پيامبر بنا می‌شود، فضايي اجتماعي است و درواقع مسجد مكاني براي عبادت خدا، آموزش مؤمنين، هدايت جامعه، بحث و گفتمان و تبادل‌نظر است كه نشان‌دهنده نگاه اسلام به فعاليت تمامي اقشار مردم در برطرف ساختن تمامي نيازهاي يك زندگي اجتماعي است.
 مسجد در دين اسلام همواره از جايگاه رفيعي برخوردار بوده است تا حدي كه در قرآن سفارش زيادي به ساخت آن شده است. (إِنَّمَا يَعْمُرُ مَسَاجِدَ اللّهِ مَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الآخِرِ وَأَقَامَ الصَّلاَةَ وَآتَى الزَّكَاةَ وَلَمْ يَخْشَ إِلاَّ اللّهَ فَعَسَى أُوْلَئِكَ أَن يَكُونُواْ مِنَ الْمُهْتَدِينَ).
هم‌چنین در احاديث و روايات از سيره پيامبر اكرم و ائمه اطهار اهتمام به ساخت و تعمير مسجد در حدي است كه امام صادق (ع) فرمودند هر كس در اين دنيا مسجدي بسازد خداوند در بهشت براي او قصري برپا می‌سازد.
توصيه به حضور در مسجد تا جايي پيش رفته است كه امام علي (ع) فرمودند نماز همسايه مسجد جز در مسجد قابل‌قبول نيست، همچنين باکسی كه به مسجد نمی‌رود هم سايه نشويد و هم‌سفره نگرديد، دختر ندهيد و دختر نگيريد.
اين یادداشت به بررسي موانع عدم تمايل و استقبال نمازگزاران از مسجد پرداخته و راهكارهايي را به‌رغم نويسندگان خود پيشنهاد نموده است كه هرکدام به‌طور بالقوه شايستگي بحث و بررسي پيرامونشان وجود دارد.
ارائه بازتاب بخشي از نظرات، خواسته‌ها و عوامل مؤثر در انتخاب مسجد و تأثیر عواملي غیرازآن چيزي كه ما جزء معماري مسجد مثل گنبد و مناره می‌دانیم، در یادداشت‌های بعدی موردبحث قرار می‌گیرد بپردازيم تا حد امكان به دنبال نيازهاي ديگر و پاسخ گوي بخشي از نيازهايي باشيم كه براي افزايش حضور در مسجد و استفاده‌ تمام و كمال از تمامي ظرفیت‌های مسجد و فعالیت‌های اجتماعي سالم، مفيد و كارآمد كه در آن می‌توان صورت بگيرد نیاز داريم.
یادداشت از علی دل زنده پژوهشگر معماری