آیت‌الله مبلغی:
فقه اسلام به شدت در پی تحقق «تقلیلگرایی در جنگ» است
گروه حوزه‌های علمیه: عضو مجلس خبرگان رهبری با اشاره به این که می‌توان روح الشریعه را به مثابه یک عنصر روشی نیرومند در اجتهاد به کارگرفت، گفت: بهره‌گیری از روح الشریعه در بسیاری از زمینه‌ها و حوزه‌های نوپیدای حیات بشری از جمله حقوق بشردوستانه، دارای اهمیت و کاربرد ویژه است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) به نقل از روابط عمومی مرکز تحقیقات اسلامی مجلس، آیت‌الله احمد مبلغی در کنفرانس حقوق بشردوستانه در کشور تونس گفت: به کارگیری دقیق و گسترده روح الشریعه در اجتهاد، علاوه بر اینکه گاه و در مواردی فقیه را قادر به کشف حکم شرعی می‌کند، می‌تواند برای نسل‌های نو، سه ویژگی عقلانیت، اخلاقیت و هدفمندیت فقه اسلامی را آشکار کند.
وی افزود: این فایده‌مندی حاصل از بکارگیری روح الشریعه از آن جهت است که روح الشریعه اگر به صورت دقیق کشف گردد، ما را به منطق شریعت نهفته در هر مجموعه، مجموعه از احکام فقهی نائل می آورد.
آیت الله مبلغی با اشاره به این که عنصر روشی روح الشریعه هنوز در اجتهاد به صورت منضبط و گسترده جای خود را باز نکرده است، گفت: اگر تلاشی متمرکز جهت کشف روح الشریعه مربوط به احکام فقهی حامل حقوق بشردوستانه انجام گیرد، به سه روح مهم نهفته در این احکام مانند اصل تعديل، اصل تفكيك و اصل تقلیل دست پیدا می‌کنیم.
وی با اشاره به این که اصل تعدیل روحی جاری و ساری در کالبد احکام حامل حقوق بشردوستانه در اسلام است بیان کرد: اصل تعدیل، حاوی سه قاعده مهم ولازم الرعایه همچون: خارج نشدن از عدالت در جنگ، خارج نشدن از دایره اعتداءِ همانند و ایجاد توازن بین فرصت های پیروزی و فرصت های صلح است.
مبلغی یادآورشد: عدم برون رفت از عدالت یکی از قواعد حامل روح تعدیل نهفته در احکام حقوق بشردوستانه در اسلام است، گفت: این قاعده از آیه شریفه «ولا يجرمنكم شنآن قوم على الا تعدلوا» به دست می‌آید.
وی با اشاره به این که اقدام به اعتداء همانند و فراتر نرفتن از آن یکی از شاخه های اصل تعديل در جنگ است، که از آیه «فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدَى عَلَيْكُم» به دست می‌آید، گفت: قاعده اعتداء همانند، دو جنبه ایجابی و سلبی دارد که جنبه سلبی آن این است که از دایره اعتداء همانند فراتر نروید زیرا بلافاصله می‌فرماید واتقوالله.
مبلغی با اشاره به ایجاد توازن بین فرصت‌های پیروزی و فرصت‌های صلح اظهار داشت: نوعا در جنگ ها همه توان و کوشش بر بهره گیری از هر فرصت جهت پیروزی استوار می‌شود، و همین خود، موجب گسترش دایره خشونت، تخریب و قتل می شود.
وی ادامه داد: اما قرآن به لزوم اغتنام فرصت های منتهی به صلح نیز توجه نشان داده است تا آنجا که دستور می‌دهد که اگر در طرف مقابل، میل به صلح پدید آمد شما هم به آن تمایل یابید.
مبلغی گفت: اصل تفکیک روح دیگری است که آن هم در احکام حامل حقوق بشردوستانه در اسلام جاری و ساری است و از این اصل شش قاعده منبعث می‌شود که قاعده تفكيك بين مشارک و مقاتل در جنگ و قاعده تفكيك بين مقاتل فعلی و مقاتل غير فعلی، از جمله آن ها است.
وی ادامه داد: مقاتل غير فعلي اقسام متعددی مانند جريح، خواهان تسلیم، اسير، آماده شونده برای قتال (بنابه برخی از اقوال) گریزنده از معرکه را در بر می‌گیرد.
مبلغی همچنین قاعده تفكيك بين بی گناهان و غیر آنان، قاعده تفکیک بین مجموعه های ویژه همچون پیران، زنان، کودکان و بین غیر آنان از دیگر قواعد اصل تفکیک است.
وی گفت: قاعده تفكيك بين طبيعت (که دشمن در آن ساکن است یا از آن استفاده می کند و با خود آنان که در حال جنگ هستند، به این معنی که باید در حمله به آنان این تفکیک محل توجه باشد و به طبیعت سراسیمه حمله کنیم)، تفكيك بين شرایط جنگی (قبل از جنگ یا بعد از جنگ) و شرایط وقوع جنگ از اصول دیگر حقوق بشردوستانه در اصل تفکیک است.
مبلغی با اشاره به اینکه فقه اسلام به شدت در پی تحقق تقلیل گرایی در جنگ است، گفت: تقلیلگرایی در جنگ روحی است که فقه اسلام به شدت در پی تحقق آن در خلال احکام خود بوده است.
وی ادامه داد: از این اصل قواعد مهمی مانند قاعده تقلیل دایره قتل در جنگ مانند نکشتن اسیر، مشارک غیر مقاتل، خواهان تسلیم، پیران و زنان و کودکان و تقليل دائره تخریب در جنگ مانند عدم تخریب جنگل‌ها و درختان، عدم آلوده سازی آب‌ها و برمی‌خیزد.
