جشنواره جهانی فجر؛ رویدادی دور از انتظارات سینماگران

سی‌و‌پنجمین جشنواره جهانی فیلم فجر هفتم اردیبهشت با معرفی برگزیدگان به کار خود پایان داد. این رویداد سینمایی که پیشتر زیر مجموعه جشنواره فیلم فجر بود، سه سالی است که به صورت مجزا برگزار می‌شود. این جداسازی نیز با این هدف انجام شده تا این رویداد سینمایی بهتر و بیشتر دیده شود، خواسته‌ای که شاید تا حدودی حاصل شده است، اما به هر حال انتظاری که از آن می‌رفت برآورده نشده است. حال با توجه به گذشت چند روز می‌توان ارزیابی بهتر از این رویداد داشت که در ادامه با ان همراه می‌شویم.

برای ارزیابی این جشنواره باید هر دو وجه نکات مثبت و منفی را در نظر داشت تا قضاوت پیرامون آن منصفانه باشد. ابتدا برخی امتیازات مثبت این رویداد را برمی‌شماریم. نخست این‌که در زمانی که، همزمان بخش بین‌الملل با سینمای ایران برگزار می‌شد، کمتر تماشاگری فیلم‌های خارجی را تماشا می‌کرد، اما در زمان حال این وضعیت تا حدودی بهتر شده است، هرچند باز هم بیشتر مخاطبان به فیلم‌های ایرانی توجه نشان می‌دهد.

مطلب دیگر به بخش «بین‌المذاهب» و «زیتون‌های زخمی» جشنواره جهانی فجر مربوط می‌شود. در بخش «بین‌المذاهب» به اشتراکات دینی بین ادیان ابراهیمی پرداخته می‌شود، رویکردی که می‌تواند تا حدودی گامی در جهت معرفی چهره رحمانی اسلام باشد به ویژه در زمان حال که بسیاری از فیلم‌ها و سریال‌های آمریکایی در پی‌ القای این مطلب هستند که اسلام دینی خشن است. برای همین می‌شود این بخش را قدمی مثبت ارزیابی کرد هرچند که تاثیرگذاری آن شاید آنچنان چشمگیر نباشد.

حوزه دیگری که می‌خواهم از آن به عنوان نقطه مثبت نام ببریم به بخش «زیتون‌های زخمی» بر می‌گردد. در این قسمت قرار است فریاد مردم فلسطین، سوریه و عراق به گوش مردم جهان برسد، چون فیلم‌سازان و عوامل خارجی حاضر در جشنواره بعد از تماشای این آثار متوجه خواهند شد که آنچه که بنگاه‌های رسانه‌ای غرب تبلیغ می‌کنند، واقعیت ندارد، زیرا آنها دائما در حال شنیدن این نکته هستند که دولت قانونی سوریه در حال کشتن مردم است و کسانی که در حال جنگ با حکومت مرکزی هستند مردم هستند، در صورتی که ثابت شده جنگ شورشیان با حکومت سوریه بر سر خیرخواهی ملت نیست بلکه آنها به دنبال تأمین منافع کسانی هستند که هدف اصلی‌شان ضربه زدن به اسلام است. برای همین وقتی به تجهیزات نظامی آنها دقت می‌کنیم متوجه می‌شویم تامین‌کننده نیازهای نظامی آنها کسانی هستند که دائما شعار حمایت از حقوق بشر را سر می‌دهند.

حامی گروه‌هایی چون داعش، حکومت‌هایی چون آل سعود است که با ترویج تفکرات وهابی دائما در حال سیاه نشان دادن چهره اسلام هستند. این بخش با اندیشه‌های پوسیده خود نه‌تنها در پی ترویج اسلام نیستند، بلکه با روش غلط و کورکورانه خود بهانه دست غربی‌ها می‌دهد تا مسلمانان را افرادی دور از تمدن تصویر کنند. همین‌جاست که نقش و جایگاه سینمای ایران بیشتر اهمیت پیدا می‌کند، زیرا در جهان امروز فیلم‌های ایرانی شناخته شده هستند، پس بی‌راه نیست که متوقع باشیم بخش «زیتون‌های زخمی» به روشن شدن واقعیت کمک کند. در ضمن در این قسمت فرصتی پیش می‌آید تا فیلم‌هایی که توسط فیلم‌سازان آزاده جهان درباره سوریه یا عراق ساخته شده فرصت نمایش پیدا کنند.

اما جدا از نکات مثبتی می‌توان به برخی نقصان‌های این جشنواره  نیز اشاره‌ای داشت؛ در این رویداد سینمایی هزینه‌ای صرف برگزاری این رویداد شده که به نظر ضروری نمی‌آمد، چون در شرایطی که رهبر معظم انقلاب باز هم به روی اقتصاد مقاومتی تاکید دارند چه نیازی است که این میزان هزینه صرف برگزاری این رویداد شود؛ اینجاست که این بحث قوت می‌یابد که این جشنواره اگر به صورت همزمان با جشنواره فجر برگزار می‌شد شاید کمتر دیده می‌شود، اما هزینه‌ای که برای آن شده با بازخوردهایش یکسان نیست. برای نمونه کافی است تنها میزان هزینه‌ای که برای غذا یا اقامت میهمانان جشنواره خرج شده را در نظر بگیریم تا متوجه شدت این تفاوت شویم.

مطلب دیگری که بسیار آزاردهنده است، وضعیت پوشش در این جشنواره است. در اینجا باید از رضا میرکریمی دبیر جشنواره سوالی پرسید. آیا در این کشور اتفاقی رخ داده که خانم‌های خارجی و داخلی حاضر در این جشنواره با این وضعیت در فستیوال فجر حاضر می‌شوند؟ آیا در کشور ما داشتن پوشش حجاب اسلامی آن‌هم به شکل واقعی‌اش قانون نیست؟ آیا اگر در کشورهای اروپایی به قانون اساسی آن کشور بی‌احترامی شود به بهانه آزادی با آن برخورد نمی‌شود؟ اکنون در جشنواره جهانی فجر از ترس اینکه انگ ضدآزادی بخوریم اجازه داده‌ایم هر نوع پوششی در جشنواره دیده شود.

اینجاست که به شدت دلم می‌گیرد و یاد روزگاری می‌افتم، وقتی یک خبرنگار زن خارجی جلوی یک بسیجی که در دست بعثی‌ها اسیر بود می‌نشیند و از وی سوال می‌کند آن بسیجی به وی توصیه می‌کند که حجابش را رعایت کند. برای همین آیا دبیر جشنواره که خود یکی از متدینین است نمی‌توانست برای خانم‌هایی که در ستاد اجرایی جشنواره مشغول به کار هستند پوششی مناسب اسلامی در نظر گیرد تا حداقل وجهه غالب حجاب اسلامی نمودی بیشتر در این جشنواره داشته باشد. اتفاقی که در جشنواره‌ای چون عمار رخ داد، اما متاسفانه در عموم فستیوال‌های ما دیده نمی‌شود.