بانکداری اسلامی؛ مبانی اقتصادی و فقهی/ ابوذر ندیمی عنوان کرد:
لوازم پایان دادن به شبهه ربا در نظام بانکی
گروه اقتصاد: مشاور سازمان برنامه و بودجه گفت: برای پایان دادن به شبهه ربوی بودن نظام بانکی، لازم است این سیستم اصلاح شده، نرخ سود متناسب با تورم شود و منافع سپرده‌گذاران و تسهیلات‌گیرندگان را به طور هم‌زمان در نظر بگیریم.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، یکی از مسائلی که هر از چندگاهی در مورد مشکلات نظام بانکی مطرح می‌شود، در مورد ربوی بودن این سیستم است؛ به گونه‌ای که اخیرا واکنش رئیس‌کل بانک مرکزی را در پی داشت.
ولی الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی، چند روز قبل در پاسخ به شبهه ربوی بودن نظام بانکی کشور اظهار کرد: هرچند که انتقاداتی در رابطه با بانکداری بدون ربا وجود دارد و در برخی زمینه‌ها نیز کاملا درست است اما ما بارها حضور مراجع عظام رسیده و از دغدغه‌های آنها باخبریم اما گاهی نوع مطالبی که حضورشان منعکس می‌شود و همچنین اینکه از منظر چه کسی مطرح خواهد شد کاملا متفاوت است و در مواقعی تحریف و به طور نادرست منعکس می‌شود به طوری‌که بخشی از مسائلی که مطرح می‌شود مبالغه و افراط شده است.
سیف با بیان اینکه در آیین‌نامه‌ای که برای اجرای بانکداری بدون ربا وجود دارد شبهه‌ای نیست، گفت: این آیین‌نامه به تصویب شورای نگهبان رسیده و از فیلترهای لازم عبور کرده است.
وی با بیان اینکه در شیوه اجرای آیین‌نامه‌ای بانکداری بدون ربا در برخی شعب بانک‌ها گاها شبهاتی وجود دارد، افزود: اما در قانون برنامه ششم توسعه موضوع شورای فقهی که در گذشته بدون قانون ایجاد شده بود حل و فصل شده و اکنون قانونی است که می‌تواند ایفای نقش کرده و از این نهاد استفاده کافی برده شود.
ابوذر ندیمی، مشاور سازمان برنامه و بودجه و نماینده سابق مجلس، در گفت‌وگو با ایکنا به بیان دیدگاه‌های خود در مورد وضعیت ربا در نظام بانکی کشور پرداخت و گفت: در بررسی که در مجلس نهم داشتیم و در مجلس دهم که در مورد بازنگری نسبت به نظام بانکداری داریم، باید پاسخگوی چند سؤال باشیم که یک سؤال این است که آیا رابطه‌ای بین پرداخت سود و تورم وجود دارد.
وی افزود: سؤال دیگر این است که آیا اگر پرداخت سود متناسب با تورم باشد، ربا محسوب می‌شود و آیا حفظ ارزش پول، بخشی از وظیفه بانک هست یا خیر؟ آیا کسانی که معتقدند نظام بانکی ربوی است، منظورشان صرفا در حد تورم یا مازاد بر آن است.
ندیمی ادامه داد: واقعیت امر این است که باید از دولت تشکر کنیم که نرخ تورم را پائین آورده است؛ چون هرچه نرخ تورم پائین بیاید، نرخ بهره را هم می‌توان پائین آورد. در مجلس هفتم هم منطقی شدن نرخ سود در تعامل با تورم را تصویب کردیم؛ یعنی نرخ تورم، به علاوه کارمزد و مانند آن به عنوان نرخ سود در نظر گرفته شود.
مشاور سازمان برنامه و بودجه اظهار کرد: واقعیت این است که برخی از سپرده‌گذاران مجبورند پول خود را با نرخ صفر در اختیار افراد قرار دهند، بدون اینکه در نظر بگیرند که در زمان دریافت سپرده، ارزش پول آن چگونه است؛ توضیح اینکه اگر الان بتوان با هزار تومان کالایی را خریداری کرد و پنج سال بعد با همان پول نتوانیم کالایی را خریداری کنیم، در حقیقت بازنده هستیم و به اصطلاح، پول ما آب رفته است.
این نماینده سابق مجلس یادآور شد: ما باید از بانک طلب کنیم که به قانون عملکرد و نرخ سود را با تورم متناسب کند. معنی این سخن این است که چند درصد حق‌الوکاله مطرح است و بقیه هم نرخ سود متناسب با تورم است اما واقعیت این است که نمی‌توانیم به نفع تسهیلات‌گیرندگان، سپرده‌گذاران را استثمار کنیم.
وی ادامه داد: دلیل این مسئله، این است که چنین رفتاری، پول را از شبکه بانکی که مدیریت‌پذیر است، بیرون می‌برد و اگر سپرده‌گذار، پول خود را از شبکه بانکی بیرون ببرد، خطرات بسیاری دارد؛ چراکه باعث افزایش دلالی‌گری، واسطه‌گری و افزایش هزینه کالا و خدمات می‌شود.
ندیمی اظهار کرد: به همین دلیل، مخالفان نرخ سود، تنها می‌توانند در رابطه با موضوع تورم صحبت کنند اما برخی چنان صحبت می‌کنند که گویا ما الان باید با فلان کشور اروپایی مقایسه شویم که نرخ تورم در آنها صفر است و طبیعی است که سودی پرداخت نمی‌کنند اما در کشوری که تورم 40 درصدی را هم تجربه کرده است، چگونه می‌توانیم به سپرده‌گذار بگوئیم که اولا مجبور هستید پول خود را در اختیار ما گذاشته و ثانیا مجبورید نرخ سود را نپذیرید و تسهیلات گیرنده هم به سود زیادی برسد.
این نماینده سابق مجلس در پایان گفت: ما باید هم سپرده، هم تسهیلات و هم رسوب یا خروج منابع را از شبکه بانکی و هم مدیریت‌ناپذیری و افزایش دلالی را در نظر بگیریم. اینها مسائلی است که ما در مجلس نهم بررسی کردیم و در مجلس جدید هم با اصلاحاتی در حال آماده شدن برای ارسال به صحن مجلس است.
ولی الله سیف، رئیس‌کل بانک مرکزی، چند روز قبل در پاسخ به شبهه ربوی بودن نظام بانکی کشور اظهار کرد: هرچند که انتقاداتی در رابطه با بانکداری بدون ربا وجود دارد و در برخی زمینه‌ها نیز کاملا درست است اما ما بارها حضور مراجع عظام رسیده و از دغدغه‌های آنها باخبریم اما گاهی نوع مطالبی که حضورشان منعکس می‌شود و همچنین اینکه از منظر چه کسی مطرح خواهد شد کاملا متفاوت است و در مواقعی تحریف و به طور نادرست منعکس می‌شود به طوری‌که بخشی از مسائلی که مطرح می‌شود مبالغه و افراط شده است.
سیف با بیان اینکه در آیین‌نامه‌ای که برای اجرای بانکداری بدون ربا وجود دارد شبهه‌ای نیست، گفت: این آیین‌نامه به تصویب شورای نگهبان رسیده و از فیلترهای لازم عبور کرده است.
وی با بیان اینکه در شیوه اجرای آیین‌نامه‌ای بانکداری بدون ربا در برخی شعب بانک‌ها گاها شبهاتی وجود دارد، افزود: اما در قانون برنامه ششم توسعه موضوع شورای فقهی که در گذشته بدون قانون ایجاد شده بود حل و فصل شده و اکنون قانونی است که می‌تواند ایفای نقش کرده و از این نهاد استفاده کافی برده شود.
ابوذر ندیمی، مشاور سازمان برنامه و بودجه و نماینده سابق مجلس، در گفت‌وگو با ایکنا به بیان دیدگاه‌های خود در مورد وضعیت ربا در نظام بانکی کشور پرداخت و گفت: در بررسی که در مجلس نهم داشتیم و در مجلس دهم که در مورد بازنگری نسبت به نظام بانکداری داریم، باید پاسخگوی چند سؤال باشیم که یک سؤال این است که آیا رابطه‌ای بین پرداخت سود و تورم وجود دارد.
وی افزود: سؤال دیگر این است که آیا اگر پرداخت سود متناسب با تورم باشد، ربا محسوب می‌شود و آیا حفظ ارزش پول، بخشی از وظیفه بانک هست یا خیر؟ آیا کسانی که معتقدند نظام بانکی ربوی است، منظورشان صرفا در حد تورم یا مازاد بر آن است.
مشاور سازمان برنامه و بودجه اظهار کرد: واقعیت این است که برخی از سپرده‌گذاران مجبورند پول خود را با نرخ صفر در اختیار افراد قرار دهند، بدون اینکه در نظر بگیرند که در زمان دریافت سپرده، ارزش پول آن چگونه است؛ توضیح اینکه اگر الان بتوان با هزار تومان کالایی را خریداری کرد و پنج سال بعد با همان پول نتوانیم کالایی را خریداری کنیم، در حقیقت بازنده هستیم و به اصطلاح، پول ما آب رفته است.
این نماینده سابق مجلس یادآور شد: ما باید از بانک طلب کنیم که به قانون عملکرد و نرخ سود را با تورم متناسب کند. معنی این سخن این است که چند درصد حق‌الوکاله مطرح است و بقیه هم نرخ سود متناسب با تورم است اما واقعیت این است که نمی‌توانیم به نفع تسهیلات‌گیرندگان، سپرده‌گذاران را استثمار کنیم.
وی ادامه داد: دلیل این مسئله، این است که چنین رفتاری، پول را از شبکه بانکی که مدیریت‌پذیر است، بیرون می‌برد و اگر سپرده‌گذار، پول خود را از شبکه بانکی بیرون ببرد، خطرات بسیاری دارد؛ چراکه باعث افزایش دلالی‌گری، واسطه‌گری و افزایش هزینه کالا و خدمات می‌شود.
ندیمی اظهار کرد: به همین دلیل، مخالفان نرخ سود، تنها می‌توانند در رابطه با موضوع تورم صحبت کنند اما برخی چنان صحبت می‌کنند که گویا ما الان باید با فلان کشور اروپایی مقایسه شویم که نرخ تورم در آنها صفر است و طبیعی است که سودی پرداخت نمی‌کنند اما در کشوری که تورم 40 درصدی را هم تجربه کرده است، چگونه می‌توانیم به سپرده‌گذار بگوئیم که اولا مجبور هستید پول خود را در اختیار ما گذاشته و ثانیا مجبورید نرخ سود را نپذیرید و تسهیلات گیرنده هم به سود زیادی برسد.
این نماینده سابق مجلس در پایان گفت: ما باید هم سپرده، هم تسهیلات و هم رسوب یا خروج منابع را از شبکه بانکی و هم مدیریت‌ناپذیری و افزایش دلالی را در نظر بگیریم. اینها مسائلی است که ما در مجلس نهم بررسی کردیم و در مجلس جدید هم با اصلاحاتی در حال آماده شدن برای ارسال به صحن مجلس است.
