عدم اجرای فقه نظام اقتصادی در بانکداری کشور

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) آیت‌الله محسن اراکی، رئیس پژوهشگاه فقه نظام و دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی عصر امروز سوم خرداد در مراسم افتتاحیه دبیرخانه کنگره فقیه فقه نظام در سالن اجتماعات مدرسه عالی دارالشفاء گفت: این مفهوم که ولایت، اساس دین است و هر فرعی از فروع دین به شکلی وابسته به ولایت است از قرآن کریم گرفته شده است.

وی افزود: در قرآن کریم بر ایمان به تنزیل و انزال وحی تاکید شده و جایی که انزال به کار رفته مجموعه کتاب مدنظر است و هر جا کل کتاب مورد ملاحظه است یعنی مجموعه دین خداست که اساس این دین، ولایت است.

اراکی با اشاره به مراد از فقه نظام بیان کرد: در این زمینه دو برداشت وجود دارد؛ برداشتی که به فقهی معتقد است که پیاده کردن فقه در چارجوب نظام مدیریتی واحد و سیاسی است و دیگری برداشت از فقه و انحصار آن در احکام فردی است؛ یک وقت می‌گوییم، فقه جهاد و حج و نماز و ... احکام مجزا از یکدیگر هستند که بناست در جامعه پیاده شود و یک وقت در چارجوب نظام مدیریتی واحد به آن نگاه می‌شود و مراد از فقه نظام همین است.

وی تاکید کرد: اگر به این مجموعه احکام به عنوان منفک‌شده بنگریم و تصور کنیم که حج و نماز و ... ربطی به هم ندارد یک نوع نگرش به فقه است ولی فقه نظام یعنی فقهی که آمده تا جامعه را با مدیریتی واحد اداره کند و این فقه از طرف خدا تعبیه شده و نخ سازماندهی و اجرای آن ولایت است و ولایت به معنای مدیریت سیاسی جامعه است.

اراکی تصریح کرد: در روایات بر مفهوم هجرت و اعرابی‌گری تاکید شده است؛ اعرابی کسی است که از نظام ولایی خارج است و مهاجر کسی است که به نظام ولایی بپیوندد لذا آغاز تمدن اسلامی بر همین مبنا شکل می گیرد از این رو وقتی جامعه مدیریت سیاسی واحد داشته باشد به سمت تمدن اسلامی حرکت خواهد کرد یعنی اراده جمع تابع اراده مدیریتی ولی است.

وی افزود: حتی در نظام‌های سکولار نیز نظام ولایی وجود دارد با این تفاوت که مبنای نظام ولایی اسلامی، عدل و علم است.

دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی با بیان اینکه مدیریت سیاسی اسلامی ما بر منطق استوار است اظهار کرد: ما اگر می‌گوییم اراده جمع باید تابع اراده مدیریت سیاسی باشد این سخن تابع منطق و برهان است زیرا خداوند آفریننده جهان و انسان است و مبنای وجود آفرینش نیز تابع اراده اوست لذا اراده ما باید تابع خدا باشد و بعد هم باید تابع اراده پیامبر و اولیاء؛ بنابراین اراده افراد باید تابع اراده مدیریت سیاسی باشد و اراده واحد شکل بگیرد.

موسس پژوهشگاه فقه نظام با بیان اینکه همه نظامات سیاسی دنیا، ولایی است عنوان کرد: فرق میان نظام ما با آمریکا در اصل ولایت نیست؛ تفاوت در این است که ما می‌گوییم باید ولایت در دست انسان مومن و متقی باشد ولی آنان ولایت را به دست انسان‌های فاسد می‌سپارند.

وی افزود: یا وقتی سخن از اقتصاد می‌شود احکام عقود و معاملات و .. باید در چارچوب واحدی مدیریت شود و در این صورت فقهی که می خواهد اقتصاد را مدیریت کند نمی‌تواند در چارچوب فقه فردی کار کند؛ امروز متاسفانه نظام بانکی ما فاسدترین، فشل‌ترین و غیرعاقلانه‌ترین نظام بانکی دنیاست و علت آن این است که فقه نظام اقتصادی به اجرا در نیامده و آن را در غالب بیع و عقود خلاصه کرده‌ایم لذا ابتدا باید نظام بانکی فهمیده شود، سپس سؤالات آن تنظیم و بعد از فقه پاسخ آن را استخراج کرده و اجرا کنیم.

وی تاکید کرد: فقها باید در اندیشه پاسخگویی به این پرسش‌های نظام باشند البته این نوع پاسخگویی نیازمند آشنایی فقیه با فقه جزیی و فردی نیز هست؛ بنابراین باید بدانیم ما چیزی به نام نظام داریم که از بنیادی‌ترین مسایل اعتقادی ما یعنی ولایت برخاسته است و ما اگر معتقد به ولایت هستیم معنای آن این است که باید نظام سیاسی و مدیریتی واحد برای جامعه داشته باشیم تا رفتار اجتماعی تبدیل به رفتار اجتماعی واحد شود و در این صورت جامعه به نفس واحده جمعی تبدیل خواهد شد.

اراکی عنوان کرد: در تمام مدتی که فرصت برای پیاده شدن فقه نظام در صدر اسلام ایجاد شد دوره ده ساله پیامبر که البته دوره تاسیس بود و بعد دوره امام علی و البته می‌توان دوره خلفا را هم به آن اضافه کنیم که فقه مربوط به مدیریت واحد سیاسی باید از این مجموعه تاریخی استخراج شود.

وی افزود: آغازگر فقه نظام شهید صدر و آغازگر در عرصه اجرا، امام  خمینی بوده است و با اینکه ارتباط زیادی میان این دو بزرگوار نبود ولی شهید صدر دستور داد برخی شاگردان وی در محضر امام خمینی تلمذ کنند و در نهایت هم ایشان براساس نگاه فقه نظام فرمود ذوبوا فی الامام الخمینی و تکلیف خود و شاگردانش را حمایت از امام خمینی(ره) می دانستند.

اراکی با بیان اینکه امروز هم ما باید از کسی که پرچم در دست اوست حمایت کنیم ابراز امیدواری کرد تا موج فکری گسترده برای پاسخگویی به پرسش های نظام راه بیفتد.

وی تاکید کرد: ما باید نظام اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی و ... را تدوین کنیم تا بتوانیم از دولت‌ها مطالبه کنیم که در مسیر تحقق آن چه کاری کرده‌اند.