تحلیل تاریخ و تسلط بر روایات اهل بیت(ع)؛ لازمه ادبیات دینی
گروه ادب: یک کارشناس و نویسنده دینی با تأکید بر استفاده از منابع دست اول در نگارش ادبیات دینی اظهار کرد: توجه به تحلیل آنچه که در طول تاریخ اهل بیت(ع) روی داده، حائز اهمیت است و نویسندگان باید به این موضوع توجه بیشتری نشان دهند.
حجت‌الاسلام والمسلمین منصورآبادی، نویسنده دینی کشور در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، درباره آنچه که نویسندگان دینی در نگارش ادبیات این حوزه باید مورد توجه قرار دهند، اظهار کرد: یکی از نکات مهمی که نویسنده باید به آن توجه داشته باشد، مراجعه به منابع دست اول است؛ برای مثال در کتاب «عرشیان خاکی» که به نگارش درآورده‌ام، همه منابعی که درباره اصحاب سیدالشهدا(ع) بود را بررسی کرده و نقل قول‌ها را آورده‌ام. حتی اگر موضوعی در صد منبع مختلف وجود داشت، همه را بررسی و منابع مهم را بیان کردم.
این کارشناس فرهنگی بعثه مقام معظم رهبری افزود: این موضوع تخصصی است که محقق باید در منابع دست اول به جستجوی آن بپردازد و مطالبی را که می‌آورد از منابع دست اول باشد و این موضوع بسیار مهم است. نکته دومی که باید مورد توجه قرار داده شود بحث نقل قول و تحلیل است که باید در مسائل تاریخی مورد توجه باشد.
منصورآبادی با اشاره به اینکه دو موضوع نقل قول از تاریخ و تحلیل از مباحث مهم و مطرح در حوزه ادبیات دینی است، گفت: مهم‌تر از نقل قول، تحلیلی است که درباره تاریخ باید بیان شود. برخی از نویسندگان بزرگ این عرصه کتاب‌های تاریخی را نوشته‌اند، ولی تحلیل‌های خوبی در این رابطه ندارند، اما برخی دیگر نیز هستند که تحلیل ارائه کرده‌اند و آن تحلیل‌ها نیاز مهم امروز است.
وی با تاکید بر اینکه تحلیل نیاز امروز ادبیات دینی است و نه نقل صرف تاریخ، افزود: برای مثال ممکن است حضرت امیر(ع) در یک موقعیت خاص تحلیلی خاص انجام داده باشند که نقل آن بسیار خوب است، ولی اینکه چرا در موقعیتی خاص آن برخورد را نشان داده‌اند و به بیان موضوعی پرداخته‌اند، مهم‌تر از نقل اتفاقی است که افتاده است.
منصورآبادی با مهم برشمردن تحلیل‌ها، ادامه داد: افرادی که در این حوزه فعالیت می‌کنند باید جدای از نقل قول درباره وقایع تاریخی، به دنبال این مطلب باشند و تحلیلی که در شأن ائمه(ع) است را ارائه دهند.
وی در پاسخ به اینکه نویسندگان چطور باید به این ویژگی دست یابند، گفت: در این رابطه تسلط بر تاریخ نیاز است و نویسنده باید بر اندیشه‌های اهل بیت(ع) نیز تسلط داشته باشد. رابطه‌ای میان تسلط بر تاریخ و زندگی اهل بیت(ع) و روایات و اندیشه‌های خاندان پیامبر(ص) وجود داشته باشد و نویسنده بتواند این ارتباط را برقرار کند. بیان تفکر اهل بیت(ع)، خود تحلیلی است که نویسنده در این رابطه می‌آورد. مهم است که نویسندگان ما بر مباحث تاریخی تأمل داشته باشند و نقاط کور تاریخ را تحلیل کنند.
خالق «عرشیان خاکی» با اشاره به اینکه در زندگی اهل بیت(ع) نقاط کور بسیاری وجود دارد، اظهار کرد: در زندگی حضرت عباس(ع) و امیرالمومنین(ع) با کاستی‌هایی مواجه هستیم. آنچه که درباره زندگی ائمه(ع) نقل شده است، تبیین نشده و دلایل آن نیز بیان نشده است. نویسندگان باید به این موضوع که چرا چنین رویدادهایی اتفاق افتاده است بپردازند.
وی با بیان اینکه نقل این موضوع که امام حسین(ع) از مدینه به سمت مکه حرکت کردند، نقل صرف تاریخی است که به‌تنهایی کاربردی برای عامه مردم ندارد، افزود: اینکه چرا حضرت این مسیر را انتخاب کردند و با زن و فرزند و تمام دارایی‌های معنوی خود به این سمت روی آوردند باید مورد تحلیل و بررسی قرار گیرد و ربط تاریخی مسائل به هم بسیار مهم است.
منصورآبادی در توضیح اینکه منظور از نقاط کور چیست، گفت: به این معنی که برای مثال در زندگی اصحاب سیدالشهدا(ع) اصلاً به مقاطعی پرداخته نشده و این موارد از نقاط کور تاریخ است؛ برای مثال درباره زندگی حبیب بن مظاهر مطلبی وجود ندارد و از دوران زندگی وی با پیامبر(ص) و پس از آن حضرت امیر(ع) و امام حسن(ع) مطلب خاصی وجود ندارد. بعد از آن هم که خدمت امام حسین می‌رسد و جزء شهدای کربلا می‌شود، تنها مطالب کوتاهی نقل شده است. در حالی که این افراد همواره همراه با اهل بیت و ولایی بوده‌اند، ولی مطلبی از آنان در این رابطه نقل نشده است که این موضوع نیز نیازمند تسلط بر تاریخ است.
وی با اشاره به اینکه درباره بریر، زهیر و ... نیز دچار کاستی مطلب هستیم، عنوان کرد: در این رابطه افراد شاخصی چون حضرت علی اکبر(ع) و حضرت عباس(ع) نیز هستند که مطالب چندانی درباره زندگی آنان و برخوردهایی که صورت گرفته است وجود ندارد و در این حوزه نیز دچار کاستی هستیم.
منصورآبادی از تحلیل‌های حجت‌الاسلام رسول جعفریان در این رابطه یاد کرد که به ربط دو واقعه تاریخ به یکدیگر پرداخته و ادامه داد: اینکه بتوان زندگی اهل بیت(ع) و وقایع دوران آنها را با کلام ائمه(ع) تطبیق داد و بر تاریخ تسلط داشت، نکته مهمی است تا بتوان منابع مدونی درباره ائمه(ع) و اصحاب آنان را به نگارش درآورد.
وی در پاسخ به اینکه چطور می‌توان این آسیب را رفع کرد؟ نیز عنوان کرد: آثار بسیاری درباره اهل بیت(ع) نوشته شده است، ولی تحقیق‌های مفصلی که درباره زندگی این افراد انجام شده است، موضوعاتی نیست که بر پایه تحقیق و بررسی باشد. این رویکرد نیاز به تسلط کامل دارد و نویسنده باید در این رابطه کنکاش خوبی انجام دهد و نکاتی که درباره زندگی افراد است را در صفحات مختلف تاریخ بیابد که این کار بسیار ارزشمند و عظیم است و خلأ‌ها باید پیدا شده و روی آنها کار شود.
