فلسفه یادآوری اندوه غیبت امام عصر(عج) در روز عید فطر

سید طاووس در کتاب شریف «اقبال‌الاعمال» هنگام برشمردن آداب وداع با ماه مبارک رمضان و روز عید فطر، عنوان می‌کند که یکی از وظایف شیعیان در این روز، یاد کردن از غیبت امام عصر(عج) و اظهار تأسف و اندوه بر امر غیبت است. سپس توضیحاتی درباره چرایی این مطلب ذکر می‌کند. هم‌چنین آیت‌الله میرزا جوادآقا ملکی تبریزی در کتاب «المراقبات» عین همین توصیه را با بیانی دیگر در زمره اعمال عید فطر می‌آورد.

حجت‌الاسلام محمود اباذری کارشناس مرکز تخصصی مهدویت در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) در توضیح چرایی اهتمام عالمان و عارفان شیعی نسبت به توصیه به یادآوری غیبت امام عصر(عج) و غصه خوردن از بابت آن در روز عید فطر به ذکر 5 نکته در این باب پرداخت. وی در این خصوص گفت: در رابطه با ارتباط عید فطر با موضوع غیبت امام عصر(عج) و محروم بودن از ظهور 5 نکته عرض می‌کنم: نکته اول این که روایتی از امام باقر(ع) وجود دارد که حضرت می‌فرمایند: «هیچ عیدی برای امت اسلام نیست جز این که در آن روز، حزن و اندوه آل محمد(ص) تازه می‌شود.» راوی تعجب می‌کند که در روز عید، که روز جشن و سرور است چرا غم و اندوه اهل بیت(ع) تازه می‌شود، لذا از حضرت علت این موضوع را سوال می‌کند. امام باقر(ع) در پاسخ فرمودند: «چون در آن روز، اهل بیت(ع) مشاهده می‌کنند که حقشان در دست دیگران است» و حق در جایگاهی که باید باشد، نیست. حق در دست نااهلان است. این یک جهت که در خود روایت توجه داده شده است.

کارشناس حوزه مهدویت اضافه کرد: نکته دوم این که ما روایتی داریم از امیرالمومنین(ع) که مربوط به عید فطر است. حضرت می‌فرمایند: «عید فطر برای کسانی عید است که روزه‌شان مورد پذیرش الهی قرار می‌گیرد و قیام و تهجدشان مورد پذیرش خداوند قرار گیرد.» در ادامه حدیث یک اصل کلی بیان می‌فرمایند که «هر روزی که در آن روز، معصیت خدا نشود آن روز، عید است».

وی در ادامه افزود: شما می‌بینید که خداوند در روز غدیر امر ولایت و امامت را تا روز قیامت ابلاغ کرد. اگر راه غدیر ادامه پیدا می‌کرد «يَعْبُدُونَنِي لَا يُشْرِكُونَ بِي شَيْئًا» (سوره24 آیه55) تحقق پیدا می‌کرد. یعنی عبودیت ناب و خالص الهی سراسر عالم را در برمی‌گرفت و دیگر معصیت و گناهی وجود نداشت. در ادامه، خیر و برکت بشریت را در بر می‌گرفت. وقتی می‌بینیم بعد از رحلت رسول خدا(ص) امت اسلام آن مسیری که خدا و رسولش تعیین کرده بودند را ادامه ندادند و جریان ولایت و امامت امتداد پیدا نکرد، هر روز ما روز غم و مصیبت است چون پیوسته دارد معصیت الهی صورت می‌گیرد. بزرگترین معصیت هم عمل نکردن به فرمان صریح الهی در خصوص ولایت و امامت امیرالمومنین(ع) است.

اباذری تصریح کرد: وقتی اصل ولایت و امامت غصب شده، خود این بزرگترین معصیت است. به تبع آن گناهان بسیاری دارد شکل می‌گیرد لذا دیگر عیدی برای انسان نمی‌ماند. عید زمانی است که مردم برگردند به غدیر، دوران غیبت تمام شود و امام عصر(عج) ظهور فرمایند. با قرار گرفتن امر ولایت در جای خودش عبودیت خالص الهی شکل می‌گیرد و آن روز، روز عید واقعی بشریت است.

وی در ادامه خاطر نشان کرد: نکته سوم که جا دارد یادآوری شود این است که در روز عید، رسم است که مردم به دیدن بزرگان خودشان می‌روند. آیا همین که بزرگ بزرگان عالم یعنی امام زمان(عج) در روز عید از میان ما غایب است برای اندوه و مصیبت ما کافی نیست؟! در دعای ندبه زمزمه می‌کنیم عزیز علی ان اری الخلق ولا تری. بر من گران و سخت است که همه را ببینم اما امام زمانم را نبینم. بتوانم دیدن دیگران بروم اما نتوانم خدمت امام زمان(عج) برسم. یعنی حقیقتا اگر ما در این ایام شاد باشیم و هیچ غم و غصه‌ای نسبت به غیبت اماممان نداشته باشیم این نشانه جهل نسبت به مقام و جایگاه امام عصر(عج) است. خود این منشا یک غم و مصیبت است.

وی در خصوص نکته چهارم اظهار کرد: اصل غیبت خودش یک بلا و مصیبت است و بالاتر از آن، این مصیبت است که ما این امر را مصیبت نمی‌دانیم. مصیبت بزرگ امت اسلام و ما شیعیان همین است که غیبت را بلا نمی‌دانیم. اگر مصیبت و بلا می‌دانستیم، مضطر می‌شدیم و وقتی مضطر می‌شدیم این مصیبت برطرف می‌شد. از کجا می‌گویم امر غیبت یک مصیبت است؟ به هزار و یک دلیل که یکی از آنها عبارت دعای عهد است: اللهم اکشف هذه الغمه ان هذه الامه بحضوره، خدا این بلا و غم را از امت رسولت برطرف کن.

اباذری در پایان گفت: نکته آخر، نکته‌ای است که میرزا جوادآقا ملکی تبریزی در «المراقبات» بیان ‌می‌کنند. یکی از مراقباتی که ایشان برای روز عید فطر بیان می‌کنند خواندن دعای ندبه است. دعای ندبه یکی از زمان‌های خواندنش روز عید فطر و عید قربان است. خود کلمه «ندبه» یعنی گریه. ایشان در این کتاب به بیان دلایل خود برای اهمیت توجه به امام عصر(عج) در روز عید فطر پرداخته است.