بازخوانی کارنامه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در آستانه فصلی نو

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یکی از وزاتخانه‎های مهم و کلیدی در نظام جمهوری اسلامی ایران است که به عنوان سکاندار بخش فرهنگ کشور نقش مهمی را بر عهده دارد؛ از این رو با توجه به نقش حیاتی این وزارتخانه، عملکرد آن نیز همواره مورد توجه و نگاه تیزبین رسانه‌ها بوده است.

انتخاب علی جنتی به عنوان گزینه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از سوی حسن روحانی در دولت یازدهم، اگرچه با حاشیه‎هایی همراه بود، اما جنتی توانست با کسب رأی اعتماد از نمایندگان مجلس بر مسند ریاست این وزارتخانه تکیه زند، وی پس از سه سال از سمت خود استعفا کرد و سیدرضا صالحی امیری برای تصدی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از مجلس شورای اسلامی برای مدت چند ماه، رأی اعتماد گرفت.

صالحی امیری از نیمه آبان سال گذشته مسئولیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را عهده دار شد. وی یکی از آسیب‌های جدی مدیریت فرهنگی را غلبه حاشیه‌ها بر متن و مشغول شدن به مسائل حاشیه‌ای و فرعی به جای وظایف و مسائل اصلی می‌دانست که بر همین اساس بر سیاست ثبات و آرامش تأکید کرد.

صالحی امیری در برهه‌ای تصدی وزارت ارشاد را عهده‌دار شد که انتقادهای بسیاری نسبت به عملکرد وزارت ارشاد وجود داشت و وی سعی کرد این فضا را تعدیل کند و از انتقادها بکاهد و از همین روی بر جلوگیری از ولنگاری فرهنگی و تکریم هنرمندان و اصحاب قلم تأکید کرد، اما با وضعیت موجود در حوزه فرهنگی، نابسامانی‌های بسیاری در این حوزه وجود دارد.

در ادامه نگاهی بر عملکرد وزارت ارشاد در دولت یازدهم در حوزه معاونت فرهنگی و امور هنری به ویژه در 9 ماه اخیر که صالحی‌امیری سکان‌دار وزارت ارشاد بوده است، داریم که موفقیت‌ها و ناکامی‌هایی را نیز در راستای همین عملکردها شاهد بوده‌ایم. بازخوانی این عملکرد در ادامه از نظر می‌گذرد؛

معاونت امور فرهنگی

طی چهار سال گذشته بیش از 220 هزار عنوان کتاب مجوز نشر دریافت کرده است. با توجه به حساسیت‌هایی که در این حوزه وجود دارد، صالحی امیری بر رعایت خط قرمزها در این حوزه تأکید کرده و موضوعاتی همچون نظام جمهوری اسلامی، مقام معظم رهبری و حفظ وحدت را جزء خطوط قرمز می‌داند.

معاونت امور فرهنگی در دولت یازدهم بر عهده سیدعباس صالحی بود. وی در برهه‌ای، این مسئولیت سنگین را عهده‌دار شد که حوزه نشر از مشکلات بسیاری نظیر رکود، گرانی کاغذ و ... رنج می‌برد و وی تلاش بسیاری کرد تا مرهمی بر زخم‌های ناشران بگذارد و وضعیت نابسامان نشر را سامان داده و به ثبات برساند و همین امر سبب شد زمانی که صالحی‌امیری به مسند وزارت ارشاد نشست و شنیده‌هایی مبنی بر تغییر معاونت فرهنگی مطرح شد، ناشران با ارسال نامه‌ای به وزیر ارشاد از ادامه فعالیت وی حمایت کنند.

در ادامه برخی از این اقدامات اشاره می‌شود؛ 10 میلیارد ریال اعتبار برای حمایت از ترجمه کتاب‌های ایرانی به زبان‌های خارجی در سال جاری در نظر گرفته شد. همچنین در جلسه شورای سیاست‌گذاری طرح حمایت از کتاب‎ ایرانی در بازارهای جهانی(گرنت) در ماه گذشته مصوب شد تا از هر عنوان کتاب کودک تا سقف یک هزار دلار و هر عنوان کتاب بزرگسال تا سقف 3 هزار دلار حمایت شود.

راه‌اندازی مجوز نشر سامن یکی از اقدامات دیگر در اواخر سال گذشته است که با راه‌اندازی این سامانه عدالت جغرافیایی و فرهنگی رعایت شده و فرقی میان ناشر تهرانی با دیگر استان‌های کشور وجود ندارد. از ویژگی‌های این سامانه امضای الکترونیک است که همانند امضای اصلی دارای اعتبار بوده و اجازه انکار را از دارنده آن می‌گیرد. همچنین به مانند یک سند محسوب می‌شود و قابلیت پیگیری دارد.

در راستای حمایت از ناشران نیز از نیمه دوم سال گذشته تاکنون بیش از 151 میلیارد و 127 میلیون ریال خرید کتاب در هیئت انتخاب و خرید به تصویب رسیده است.

همچنین تکریم و تجلیل از بزرگان حوزه فرهنگ، شعر و ادب از طریق برگزاری جشنواره ملی و بین‌المللی جایزه کتاب سال، جایزه ادبی جلال آل احمد و جشنواره بین‌المللی شعر فجر نیز برگزار شده و در راستای فرهنگ‌سازی برای گسترش کتابخوانی از طریق انتخاب شهرها و روستاهای پایتخت کتاب، جشنواره کتاب کودک، برگزاری جشنواره‌های کتابخوانی و اهدای گسترده کتاب به کتابخانه‌های مناطق کمتر برخوردار اجرا شده است.

توجه به عدالت فرهنگی به عنوان یکی از راهبردهای اساسی معاونت امور فرهنگی در فعالیت‌ها از طریق تخصیص 700 میلیارد ریال از اعتبارات معاونت امور فرهنگی به برنامه‌های فرهنگی استان‌ها و همچنین برگزاری 107 نمایشگاه کتاب استانی از مردادماه 1392 تا پایان سال 1395 و ایجاد سازوکارهای تشویقی و انگیزشی به منظور ارتقای میزان گرایش به کتاب و کتابخوانی در سطح کشور از طریق برگزاری سه دوره طرح انتخاب و معرفی پایتخت کتاب ایران با مشارکت بیش از 250 شهر و روستاهای دوستدار کتاب با مشارکت 2000 روستا و تقویت دیپلماسی و تبادل فرهنگی از طریق حضور در 42 نمایشگاه بین‌المللی کتاب در سایر کشورها از اقدامات وزارت ارشاد طی سال‌های اخیر است.

حمایت گسترده از کتابفروشی‌ها به عنوان حلقه آخر زنجیره نشر از طریق تخصیص 90 میلیارد ریال یارانه کتاب به طرح‌های عیدانه، تابستانه و پاییزه کتاب که منجر به فروش بیش از یک میلیون نسخه کتاب در کتابفروشی‌ها شده است و بیش از 300 میلیارد ریال اعتبار برای حمایت از تولید آثار، خرید کتاب و برگزاری جشنواره‌ها و ... با موضوع ایثار و شهادت اختصاص یافته و بیش از 2400 باشگاه کتابخوانی در 17 شهر راه‌اندازی شده است.

سازمان سینمایی، سمعی و بصری

سازمان سینمایی یکی از بخش‌های مهم در وزارت ارشاد است که همواره مورد توجه بوده و انتقادهای بسیاری را از سوی فیلمسازان و اهالی سینما نسبت به بودجه‌های اختصاصی، ممیزی فیلم‌ها، انتصاب برخی مدیران، نمایش فیلم‌هاى ایرانى توقیف شده در جشنواره‌های خارجى و ... را شاهد بوده‌ایم.

با این وجود براساس گزارشی که وزارت ارشاد از عملکرد خود در این حوزه ارائه کرده می‌توان به افزایش 200 درصدی تولید فیلم، میزان مخاطبان، اکران و فروش بلیط‌های سینما طی 3 سال و نیم گذشته، راه‌اندازی و آغاز به فعالیت آموزشی مدرسه ملی سینما، تدوین طرح تحول سینما در حوزه صدور مجوزها، سازماندهی طرح نظارت و حمایت از تهیه فیلم‌های فاخر به منظور ارتقای سطح کیفی و اثربخشی آن در میان جامعه، بازگشایی خانه سینما، دیجیتالی شدن کلیه سینماهای ایران و تجهیز کلیه سالن‌ها به سیستم پیشرفته دیجیتال و عبور از سینمای نگاتیو، افزایش سالن‌های سینما از 306 پرده در ابتدای سال 1392 به 414 پرده در سال 95 و تخصیص 11982 میلیون تومان برای حمایت از بازسازی و تجهیز 172 سالن سینما طی چهار سال گذشته، گرایش گسترده نسل جوان به سینما با افزایش تعداد تماشاگران از 8 میلیون نفر در سال 92 به 25 میلیون نفر در سال 95، اجرای سیاست راهبردی عدالت فرهنگی برای برخورداری نقاط محروم و غیر برخوردار از نمایش فیلم از طریق طراحی و استقرار سینما سیار در 100 شهر فاقد سینما در فاز اول، تأسیس گروه سینمایی هنر و تجربه و ایجاد ظرفیت برای اکران فیلم‌های هنری و تجربی سینمایی 336 عنوان فیلم از سال 1393 تا سال 1395 اکران ایران برای اولین بار در دولت تدبیر و امید و رونق تولید و عرضه آثار سینمایی و سمعی و بصری با ظرفیت سالانه بیش از 4400 اثر (100 فیلم سینمایی، 300 فیلم ویدئویی، 1000 فیلم مستند و 3000 فیلم کوتاه( اشاره کرد.

معاونت امور هنری هنرهای نمایشی و تئاتر در تهران و سراسر کشور

یکی از اقدامات مثبت در رابطه با هنرهای نمایشی و تئاتر کاهش تصدی‌گری دولت است که بخش اعظمی از کارهای این حوزه را به اهالی تئاتر و هنرهای نمایشی و بخش خصوصی واسپاری کرد. که این اقدام آثار مثبتی نیز به همراه داشت. اما یکی از انتقادهایی که در این زمینه قابل طرح است، تنزل اعتبار جشنواره‌هایی مانند جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر است که به دلایل مختلفی مانند اختصاص اعتبارات ناکافی سبب شده این جشنواره‌ها از اعتبار سابق خود برخوردار نبوده و از سوی دیگر جنبه بین‌المللی آنها نیز شکل واقعی به خود نگیرد.

براساس این گزارش، حمایت مادی و معنوی در راستای توسعه هنرهای نمایشی، افزایش کمی و کیفی 200 درصدی اجرای تئاتر در سالن‌های سراسر کشور، برگزاری جشنواره‌های ملی و بین‌المللی تئاتر فجر در تهران و همزمان 10 استان کشور، حمایت از حضور بخش خصوصی برای تأسیس تماشاخانه‌ها، ایجاد موزه تئاتر برای دستیابی پژوهشگران و اساتید به اسناد قدیمی و حمایت از طرح راه‌اندازی مرکز تئاتر عروسکی و افتتاح موزه تئاتر عروسکی از اقداماتی است که در حوزه هنرهای نمایشی انجام شده است.

هنرهای تجسمی

استرداد 14 اثر از آثار خریداری شده موزه هنرهای معاصر پس از 37 سال از آمریکا، انعقاد قرارداد با موزه برلین و رم برای نمایش 61 اثر با هدف ورود هنر ایران به عرصه حرفه‌ای هنر جهانی، واگذاری رویدادهای هنری به انجمن‌ها و مؤسسات هنری و کمک به راه‌اندازی بیش از 20 جشنواره تخصصی حوزه تجسمی توسط بخش خصوصی در حوزه نقاشی، خط و مجسمه‌سازی به منظور جذب، توجه جدی به حوزه صنعت فرهنگ به ویژه بازارهای هدف منطقه‌ای و افزایش چشمگیر حراج نمایشگاه نقاشی تهران (با رکورد 20 میلیارد تومان فروش( از اقداماتی است که طی چهار سال گذشته در حوزه هنرهای تجسمی انجام شده است.

موسیقی

یکی از حوزه‌های مهم و البته بحث‌برانگیز در دولت یازدهم، موسیقی بوده است، یکی از این بحث‌ها در رابطه با ارکستر سمفونیک و ارکستر ملی است که اواخر دولت دهم شاهد بودیم که ارکستر سمفونیک و ملی به دلیل مشکلات مالی تعطیل شد و بعد از آن رئیس جمهور دولت یازدهم بر راه‌اندازی آن تأکید کرد، که برای راه‌اندازی آن زمان زیادی صرف شد، اما شش ماه پیش بود که کلید خورد و جشنواره موسیقی فجر نیز به دلیل برخی سوء مدیریت‌ها دستاورد چندانی طی سال‌های گذشته نداشته است.

آنچه به عنوان گزارش عملکرد حوزه موسیقی وزارت ارشاد در دولت یازدهم ارائه شده، گسترش و توجه جدی به عرصه موسیقی با هدف ایجاد نشاط ملی، تقویت موسیقی آیینی، سنتی، مقامی، محلی و قومی با هدف تقویت فرهنگ عمومی و ملی است.

تکریم اصحاب فرهنگ و هنر

به منظور تأمین نیازهای معیشتی و سلامت و کاهش آلام اصحاب فرهنگ و هنر، حمایت مالی و بیمه‌ای با صرف بیش از 137 میلیارد تومان، صندوق اعتباری هنر با عضویت 44539 نفر از اصحاب فرهنگ، هنر و رسانه از طریق تحت پوشش قرار دادن 30431 نفر از نویسندگان، هنرمندان، روزنامه‌نگاران، فعالان قرآنی و همچنین بیمه تکمیلی 13584 نفر برای حمایت‌های اجتماعی و درمانی از اصحاب فرهنگ و هنر، تکریم و حمایت مادی و معنوی از مفاخر و پیشکسوتان حوزه فرهنگ و هنر به صورت مستمر و دائمی از طریق دو نهاد انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و مؤسسه هنرمندان پیشکسوت طی چهار سال گذشته در وزارت ارشاد انجام شده است.