اسلام نسبت به هنر بی‌نظر نیست
گروه حوزه‌های علمیه: دبیر علمی دومین همایش ملی فقه هنر با بیان اینکه اسلام نسبت به هنر بی‌نظر نیست گفت: کف هنر در شریعت ما از استحباب آغاز می‌شود و ممکن است به مرز واجب و اگر مبتلا به آسیب باشد به حرام برسد، بنابر این کف هنر، اباحه و مباح نیست، بلکه مستحب است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست، دبیر علمی دومین همایش ملی فقه هنر امروز اول مردادماه در نشست خبری با خبرنگاران که در دانشگاه اسلامی هنر برگزار شد گفت: هنر خلقی بدیع و مطبوع است لذا اگر کسی کاری کند که تکراری باشد ولی در عین بدیع بودن، مطبوع نباشد هنر نیست.
وی افزود: هر خلق بدیع و مطبوعی در بیانی ساده، هنر است و این پدیده گستره وسیعی دارد که شامل صنعت، عمل، گفتار، رفتار و حتی اخلاق می‌شود؛ یعنی یک رفتار اخلاقی می‌تواند مصداق هنر و یا مصداق ضد هنر باشد.
علیدوست با بیان اینکه هنر مصادیق و تعینات بی‌شماری مانند صنایع دستی، تذهیب، خط، نقاشی، آشپزی، آرایشگری، سخنرانی، مداحی، قرائت و منبت‌کاری و ... دارد عنوان کرد: هنر به چند دلیل قابل انکار نیست، اول اینکه خداوند خودش هنرمند و زیباست و زیبایی و هنر را نیز دوست دارد و در روایات نیز به آن تاکید شده است؛ دوم اینکه انسان هنردوست آفریده شده است و انسان‌های فاقد هنر نیز از هنر خوششان می‌آید و سوم اینکه دین ما را به هنر تشویق کرده است.
دبیر علمی این همایش بیان کرد: کف هنر در شریعت ما از استحباب آغاز می‌شود و ممکن است به مرز واجب و اگر مبتلا به آسیب باشد به حرام برسد بنابر این کف هنر، اباحه و مباح نیست بلکه مستحب است.
وی عنوان کرد: دین ما با هنر شروع شده به همین دلیل قرآن و نهج البلاغه و صحیفه سجادیه پدیده و خلق هنری است و حتی رفتار پیامبر رفتار هنری است و برخورد پیامبر با مخالفان فارغ از نگاه دینی، نیز رفتاری هنرمندانه و اثرگذار است.
این استاد حوزه با بیان اینکه هیچ انسان متفکری نمی‌تواند هنر را نادیده بگیرد تصریح کرد: اگرچه مسامحتا هنر خوب و بد داریم، ولی این تعبیر خیلی دقیق نیست چون هنر نمی‌تواند بد باشد و تعبیر هنر بد پارادوکس است، ولی گاهی به نام هنر، هنرنمایی می‌شود لذا با کمی مسامحه می‌گوییم هنر مخرب و سازنده، بد و خوب و هنر صالح و هنر فاسد لذا وقتی دین ما دعوت به هنر کرده است باید به مباحث هنر پرداخته شود.
علیدوست بیان کرد: دین ما نسبت به پدیده هنر بی‌نظر نیست و حداقل مستحب و در جایی واجب است و اگر هنرنمایی بد باشد حرام است؛ این اشتباه است که تصور کنیم هنر از حوزه شریعت خارج است زیرا اسلام پیرامون هنر، حکم دارد.
دبیر همایش فقه هنر اظهار کرد: هنر را می‌توان به هنر مستحب، واجب و حرام تقسیم کرد؛ اگر هنری در خدمت مصلحت کشور و مردم باشد واجب است و اگر در خدمت جریانات فاسد و بیگانگان و دشمنان باشد در این صورت هنر حرام و بد خواهد بود.
استاد حوزه علمیه با اشاره به سابقه فقه هنر عنوان کرد: در سال 94 اولین همایش ملی فقه هنر را برگزار کردیم، اردیبهشت ماه آن سال کار را شروع کردیم و با همت مدرسه اسلامی هنر و دفتر تبلیغات اسلامی همایش به طرز باشکوهی با سخنان و پیام رهبری و برخی مراجع معظم برگزار و از استادان مشهور حوزه و دانشگاه در این زمینه استفاده شد.
این استاد حوزه ادامه داد: مجموعه مقالات نخستین همایش ملی فقه هنر در قالب کتابی چاپ شده است و چون از همان موقع این احساس ایجاد شد که تلاش‌های زیادی برای کار بیشتر در این عرصه ضرورت دارد دومین همایش نیز کلید خورد و در سال جاری نیز این همایش را برگزار خواهیم کرد.
علیدوست با بیان اینکه به هشت محور با عنوان فلسفه هنر در این همایش پرداخته می شود، بیان کرد: عنوان دوم نیز با موضوع فقه رفتار و آثار هنری، 10 مدخل و شش مدخل نیز به بحث حکومت و هنر پرداخته می‌شود و تلاش ما بر این است که در عرصه‌هایی ورود کنیم که پیرامون آن کمتر قلم‌زده شده است.
وی افزود: البته تلاش ما پاسخگویی به نیازهای داخل کشور نیست، بلکه دوست داریم به مرزی از هنر برسیم که با هنر دنیای امروز بتواند رقابت کند، زیرا هنر مخصوص دنیای اسلام و ایران نیست و همه کشورهای دنیا نیازمند هنر هستند.
علیدوست افزود: برخی رفتارهایی که به نام هنر در جامعه هنرنمایی می‌شود بشریت با آن مشکل دارد و اگر بتوان هنری فاخر و سالم و صالح ارایه داد همه دنیا از آن بهره‌مند خواهند شد و رسانه ها نیز می‌توانند در تحقق این موضوع گام های مهمی بردارند.
این استاد حوزه ادامه داد: اگر هنر را خلق بدیع و مطبوع و اولین هنرمند هستی را خدا بدانیم آیا می‌توانیم از تعبیر هنر بد استفاده کنیم؟. البته اگر بخواهیم به ادبیات کنونی دنیا احترام بگذاریم از این تعبیر استفاده می شود ولی در هر شکل هنر آنقدر قداست و زیبایی دارد که اگر چنین تقسیماتی صورت نگیرد بهتر است.
وی در پاسخ به ایکنا در مورد تفاوت این دوره همایش با همایش گذشته بیان کرد: تلاش ما بر این است که عناوین مداخل و مقالات تکرار مقالات گذشته نباشد لذا شاهد نوآوری زیادی در عناوین امسال هستیم و در این همایش بیشتر به مباحث فلسفه فقه هنر خواهیم پرداخت.
علیدوست اظهار کرد: اصراری بر یک موضع خاص نداریم و ممکن است دو نویسنده دو نظر متفاوت بدهند و هر دو را چاپ کنیم زیرا برآیند این همایش یک کتاب است و عمده مباحث همایش دوم غیر از اولی خواهد بود.
وی تصریح کرد: در دو ساحت نظری و عملی در زمینه هنر مشکلاتی وجود دارد؛ ابتدا باید مباحث نظری را حل کنیم و مرز هنر حلال و حرام را تبیین کنیم زیرا هم هنرمندان و رسانه ملی و ... انتظار از حوزه دارند که حوزه مشکلات نظری و موانع را حل کند و موانع را بیان کند لذا خروجی همایش می‌تواند در حل مشکل نظری مسئله هنر پاسخگو باشد که این کار صورت گرفته است.
