عباسی‌مقدم تشریح کرد:
فتح ارتفاعات کوتاهتر قبل از رسیدن به نوک قلّه و حفظ کل قرآن
گروه فعالیت‌های قرآنی: مشاور معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی گفت: استراتژی و راهبرد اصلی در زمینه حفظ قرآن باید تنوع‌بخشی به روش‌های حفظ باشد یعنی روش، محتوا و هدف در حفظ باید متنوع باشد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، مصطفی عباسی‌مقدم، مشاور معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی عصر روز گذشته، دوم مردادماه با حضور در برنامه زنده مجله اطلاع‌رسانی «رصد» شبکه قرآن و معارف سیما در رابطه با موضوع حفظ قرآن که پرونده ویژه هفته‌های اخیر رصد است، اظهار کرد: برای فرهنگ‌سازی در هر زمینه‌ای باید ابتدا زمینه، مخاطب و موضوع مدنظر را شناخت. هنگامی که برای مثال، صحبت از فرهنگ‌سازی درباره عفاف و حجاب می‌شود، باید مخاطب، تفاوت مخاطب تحصیل‌کرده و غیر تحصیل‌کرده، اقشار مختلف جامعه، تفاوت فرهنگی کشور خود، تاریخ، عقبه و تمدن و ... را بشناسیم تا بتوانیم در این زمینه کار کنیم.
وی ادامه داد: فرهنگ‌سازی حفظ قرآن نیز منوط به این است که اول مخاطب قرآن، جملات، آیات، سوره‌ها و موضوعاتی را که می‌خواهیم تا افراد آن‌ها را حفظ کنند، بشناسیم و براساس هر دسته از اقشاری که مخاطب ما هستند، نسخه مناسب بپیچیم و در این زمینه بسته آموزشی و موضوعی داشته باشیم.
مشاور معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: لازمه این امر آن است که مطالعات وسیعی انجام شود و لازمه آن این نیست که به صورت کور و بی‌هدف، تیری به تاریکی اندازیم و تبلیغات عام و فراگیری انجام دهیم و انتظار داشته باشیم که اقشار مختلف با نیازها و شرایط مختلف به صحنه آیند. برای مثال فرض کنید یک نوجوان که در شرایط خاص فکری، احساسی و عاطفی است، آیات مربوط به احکام خاصی را در قرآن حفظ کند، یعنی آیاتی که دور از ذهن و نیاز و دغدغه‌های ذهنی اوست که این موضوع طبعا باعث می‌شود که این شخص نتواند تا آیات را حفظ کند یا برای مثال مقداری از آیات را به او دیکته کنیم که حجم آن‌ها زیاد است که این امر نیز موجب می‌شود تا حافظه او اجازه ندهد که آیاتی را که با ویژگی‌های فکری، ذهنی و هوش و درایت او سازگار نیست، حفظ کند یا اینکه ضریب هوشی شخص پایین‌تر از آن است که یک آیه چند سطری یا نصف صفحه‌ای را حفظ کند که باید برای این شخص نسخه ساده‌تری داشته باشیم.
عباسی‌مقدم بیان کرد: یکی از نکات دیگری که باید در رابطه با آن مطالعه کرد، درواقع مطالعه موانعی است که روند حفظ را مورد تهدید قرار داده و یا آن را کند می‌کند. یکی از این موانع این است که زبان مادری ما با زبان قرآن متفاوت است. باید صادقانه اشاره کرد که زبان عربی زبان سختی برای خیلی از افراد است. ما باید برای این افراد ابتدا از فارسی شروع کنیم یعنی ترجمه فارسی زیبایی از جملات مهم قرآن بسازیم و به ایشان یاد دهیم تا این افراد کم‌کم به حرکت در رابطه با جملات عربی قرآن تشویق شوند.
وی افزود: ممکن است برای یک عده اینطور باشد که از ترجمه و یا از موضوع به متن قرآن برسیم. برای مثال ما باید در رابطه با حفظ یک موضوع در یک دانش تخصصی مانند پزشکی که دارای بحث‌های مختلفی در رابطه با ویژگی‌های بدن انسان در قرآن، مسائل پزشکی و فیزیولوژی و ... است، از معنا و موضوع شروع کنیم.
مشاور معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: در مجموع اگر بخواهیم در این زمینه راهکاری ارائه دهیم این است که ما معتقدیم که استراتژی و راهبرد اصلی در این زمینه باید تنوع‌بخشی به روش‌های حفظ باشد یعنی روش، محتوا و هدف در حفظ باید متنوع باشد و در این مورد ما افق نگاهم و هدفمان را تنها حفظ کل قرآن و تربیت حافظان کل قرار ندهیم، البته این هدف بسیار بالایی است، اما باید هدف‌گذاریمان را متنوع کنیم و بگوییم که این قله‌ای که به عنوان حفظ قرآن در نظر می‌گیریم، قبل از رسیدن به این قله، ارتفاعات کوتاهتر و قله‌های کوچکتری وجود دارد که باید یکی‌یکی آن‌ها را فتح کنیم و افراد مختلف با توانایی‌های متعدد و متنوع می‌توانند این قله را یکی‌یکی فتح کنند که حرکت در این مسیر مهم است.
عباسی مقدم در ادامه در رابطه با موضوع تنوع‌بخشی در زمینه حفظ قرآن نیز اظهار کرد: برای مثال کمترین حد حفظ این است که یک جمله کوتاه قرآنی مانند «إِنَّ الْفَضْلَ بِيَدِ اللَّهِ، إِنَّ اللَّهَ يُدَافِعُ عَنِ الَّذِينَ آمَنُوا، يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ» را حفظ کنیم؛ چرا که ما آیات یا فرازهای سه یا چهار کلمه‌ای زیادی در قرآن داریم. این کمترین حد حفظ است و مطمئن باشید که همه اقشار جامعه حتی بی‌سوادان نیز می‌توانند این جملات را حفظ کنند. بنده خود یک بار این فرازها را جمع‌آوری کردم که در حدود صد فراز شد. همچنین، پایان‌بند آیات قرآن نیز مانند «إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ و ...» نیز در قرآن کریم زیاد وجود دارند. بنابر این هرکسی به خزانه ذهنی و حافظه خود نیز مراجعه کند، مشاهده می‌کند که تعداد زیادی از این فرازها و جملات در ذهن خود دارد، ولی نمی‌داند و ما نیز در این زمینه فرهنگ‌سازی و فضاسازی لازم را نداشته‌ایم تا همگان از این جملات استفاده کنند. ما باید این فضاسازی و فرهنگ‌سازی را از طریق شنیداری نیز ایجاد کنیم و این جملات و فرازها همواره از طریق رسانه، سخن‌گویان، مجریان و هنرمندان ما بیان شود تا مردم نیز آن‌ها را یاد بگیرند.
وی ادامه داد: فرهنگ‌سازی حفظ قرآن نیز منوط به این است که اول مخاطب قرآن، جملات، آیات، سوره‌ها و موضوعاتی را که می‌خواهیم تا افراد آن‌ها را حفظ کنند، بشناسیم و براساس هر دسته از اقشاری که مخاطب ما هستند، نسخه مناسب بپیچیم و در این زمینه بسته آموزشی و موضوعی داشته باشیم.
مشاور معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد: لازمه این امر آن است که مطالعات وسیعی انجام شود و لازمه آن این نیست که به صورت کور و بی‌هدف، تیری به تاریکی اندازیم و تبلیغات عام و فراگیری انجام دهیم و انتظار داشته باشیم که اقشار مختلف با نیازها و شرایط مختلف به صحنه آیند. برای مثال فرض کنید یک نوجوان که در شرایط خاص فکری، احساسی و عاطفی است، آیات مربوط به احکام خاصی را در قرآن حفظ کند، یعنی آیاتی که دور از ذهن و نیاز و دغدغه‌های ذهنی اوست که این موضوع طبعا باعث می‌شود که این شخص نتواند تا آیات را حفظ کند یا برای مثال مقداری از آیات را به او دیکته کنیم که حجم آن‌ها زیاد است که این امر نیز موجب می‌شود تا حافظه او اجازه ندهد که آیاتی را که با ویژگی‌های فکری، ذهنی و هوش و درایت او سازگار نیست، حفظ کند یا اینکه ضریب هوشی شخص پایین‌تر از آن است که یک آیه چند سطری یا نصف صفحه‌ای را حفظ کند که باید برای این شخص نسخه ساده‌تری داشته باشیم.
عباسی‌مقدم بیان کرد: یکی از نکات دیگری که باید در رابطه با آن مطالعه کرد، درواقع مطالعه موانعی است که روند حفظ را مورد تهدید قرار داده و یا آن را کند می‌کند. یکی از این موانع این است که زبان مادری ما با زبان قرآن متفاوت است. باید صادقانه اشاره کرد که زبان عربی زبان سختی برای خیلی از افراد است. ما باید برای این افراد ابتدا از فارسی شروع کنیم یعنی ترجمه فارسی زیبایی از جملات مهم قرآن بسازیم و به ایشان یاد دهیم تا این افراد کم‌کم به حرکت در رابطه با جملات عربی قرآن تشویق شوند.
وی افزود: ممکن است برای یک عده اینطور باشد که از ترجمه و یا از موضوع به متن قرآن برسیم. برای مثال ما باید در رابطه با حفظ یک موضوع در یک دانش تخصصی مانند پزشکی که دارای بحث‌های مختلفی در رابطه با ویژگی‌های بدن انسان در قرآن، مسائل پزشکی و فیزیولوژی و ... است، از معنا و موضوع شروع کنیم.
مشاور معاون قرآن و عترت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادامه داد: در مجموع اگر بخواهیم در این زمینه راهکاری ارائه دهیم این است که ما معتقدیم که استراتژی و راهبرد اصلی در این زمینه باید تنوع‌بخشی به روش‌های حفظ باشد یعنی روش، محتوا و هدف در حفظ باید متنوع باشد و در این مورد ما افق نگاهم و هدفمان را تنها حفظ کل قرآن و تربیت حافظان کل قرار ندهیم، البته این هدف بسیار بالایی است، اما باید هدف‌گذاریمان را متنوع کنیم و بگوییم که این قله‌ای که به عنوان حفظ قرآن در نظر می‌گیریم، قبل از رسیدن به این قله، ارتفاعات کوتاهتر و قله‌های کوچکتری وجود دارد که باید یکی‌یکی آن‌ها را فتح کنیم و افراد مختلف با توانایی‌های متعدد و متنوع می‌توانند این قله را یکی‌یکی فتح کنند که حرکت در این مسیر مهم است.
عباسی مقدم در ادامه در رابطه با موضوع تنوع‌بخشی در زمینه حفظ قرآن نیز اظهار کرد: برای مثال کمترین حد حفظ این است که یک جمله کوتاه قرآنی مانند «إِنَّ الْفَضْلَ بِيَدِ اللَّهِ، إِنَّ اللَّهَ يُدَافِعُ عَنِ الَّذِينَ آمَنُوا، يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ» را حفظ کنیم؛ چرا که ما آیات یا فرازهای سه یا چهار کلمه‌ای زیادی در قرآن داریم. این کمترین حد حفظ است و مطمئن باشید که همه اقشار جامعه حتی بی‌سوادان نیز می‌توانند این جملات را حفظ کنند. بنده خود یک بار این فرازها را جمع‌آوری کردم که در حدود صد فراز شد. همچنین، پایان‌بند آیات قرآن نیز مانند «إِنَّ اللَّهَ عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ و ...» نیز در قرآن کریم زیاد وجود دارند. بنابر این هرکسی به خزانه ذهنی و حافظه خود نیز مراجعه کند، مشاهده می‌کند که تعداد زیادی از این فرازها و جملات در ذهن خود دارد، ولی نمی‌داند و ما نیز در این زمینه فرهنگ‌سازی و فضاسازی لازم را نداشته‌ایم تا همگان از این جملات استفاده کنند. ما باید این فضاسازی و فرهنگ‌سازی را از طریق شنیداری نیز ایجاد کنیم و این جملات و فرازها همواره از طریق رسانه، سخن‌گویان، مجریان و هنرمندان ما بیان شود تا مردم نیز آن‌ها را یاد بگیرند.
