قاری مصری و پیوند طبابت و تهذیب/ الگویم نعینع است + عکس

 

خداوند متعال به این قاری جوان مصری، صدایی قوی و در عین حال نرم و لطیف عطا کرده است. هشام زیدان حفظ قرآن را نسبت به همسالان خود دیرتر آغاز کرد و توانست در مقطع دبیرستان حافظ کل قرآن شود و در دوره دانشگاه محفوظات قرآنی خود را تثبیت و به احکام تجوید مسلط شود.

آوازه هشام زیدان امروز در استان «الغربیه» مصر و استان‌های همجوار پیچیده و حتی شهرت وی امروز به سایر کشورها نیز رسیده است، اما وی به این مقدار بسنده نکرد و تلاش کرد استعداد خود را با مطالعه صیقل دهد به طوری که به فراگیری علم مقامات و اصوات پرداخت و خیلی زود به عنوان قاری رسمی در رادیو مركزی «دلتا»ی مصر انتخاب شد.

حلاوت قرآن را با صدای مشاهیر قرائت مصر همچون «شیخ محمد رفعت»، «شیخ مصطفی اسماعیل» و «شیخ راغب مصطفی غلوش» چشید، اما در عین حال ویژگی‌ها و سبک خاص خود را در عالم تلاوت از یاد نبرد. 

وی از خردسالی «احمد نعینع»، قاری نامدار مصری را به عنوان یک قاری از جامعه پزشکان نصب‌العین خود قرار داد و با الگوگیری از او، خود نیز توانست یک پزشک قاری شود. 

در همین بین، هشام زیدان با هدف خدمت به اهل قرآن به فعالیت رسانه‌ای‌ نیز مشغول شد و برنامه «السرادق» را برای کشف استعدادهای جدید در عرصه قرائت اجرا کرد كه شامل برپایی خيمه‌های عزا و جشن‌ و شادی می‌شود. 

پایگاه خبری «الوفد» مصر با هدف معرفی بیشتر این قاری پزشک و خوش‌آتیه مصر و مجری برنامه «السرادق»، با وی به گفت‌وگو نشسته است که متن این گفت‌وگو از نظرتان می‌گذرد:

در ابتدا از فعالیت‌ها و آغاز همنشینی خود با قرآن برای ما بگویید.
نام من «هشام سالم احمد زیدان» است که در استان «الغربیه» مصر متولد شدم. خداوند بر من منت نهاد و توانستم قرآن را حفظ کنم. نمی‌گویم در مرحله کودکی زیرا من در مدارس عمومی تحصیل کردم و به الازهر ملحق نشدم. اما حفظ کل قرآن را در مرحله دبیرستان تمام کردم و به فضل خداوند در حین تحصیل در دانشگاه توانستم نزد استاد شیخ «احمد العماره»، با احکام تجوید و قرائت قرآن آشنا شوم و محفوظات قرآنی خود را تثبیت کنم.

شیخ احمد العماره از اساتید معروف در استان «الغربیه» مصر بود و به‌عنوان مدرس تمام وقت در مرکز قرائات تدریس می‌کرد. «شیخ العزب سالم»، یکی از قاریان بزرگ رادیو نیز به همراه من در جلسات آموزش حفظ قرآن شیخ العماره در مسجد «سید البدوی» شرکت می‌کرد. 

در زمان تحصیل در دانشگاه در مناسبت‌ها و دیدارهای عمومی قرآن می‌خواندم و به لطف خدا آوازه من در شهر «طنطا»، روستاها و مراکز مجاور به ویژه شهر «کفر الزیات» در استان «الغربیه» پیچید و موفق به کسب اجازه‌نامه «حفص از عاصم» نیز شدم و در سال 2012 میلادی در رادیو منطقه‌‌ای دلتای مرکزی مصر مشغول به فعالیت شدم. 

نقش والدین در زندگی شخصی شما چگونه بوده است؟
مرحوم پدرم تأثیر بسیاری در زندگی من داشت و زمانی که من در مقطع دبیرستان بودم از دنیا رفت. آن زمان هنوز قرآن حفظ می‌کردم، اما وی دائما من را به قرائت قرآن و گو‌ش‌دادن به تلاوت قاریان بزرگی همچون «شیخ محمد رفعت»، «شیخ مصطفی اسماعیل» و «شیخ محمود علی بنا» تشویق می‌کرد. در آن زمان «شیخ محمد احمد بسیونی»، یکی از بزرگان رادیو همسایه ما بود و پدرم مرا به شنیدن صوت او تشویق می‌کرد. زیرا می‌دید صدای من به صدای او نزدیک است. اما در عین حال پدرم دائما از من می‌خواست درسم را ادامه دهم و در گام نخست به سلاح علم مسلح شوم. وی دائما از «احمد نعینع» که یک قاری و پزشک است، به عنوان یک مثال زنده برای من یاد می‌کرد. مادرم نیز در زندگی من نقش داشت و دائما مرا به خدمت به قرآن و اهل آن تشویق می‌کرد.
 

لقبی با عنوان «قاری پزشک» رایج شده است. آیا ارتباطی میان پزشکی و تلاوت قرآن می‌بینی؟
در زمان قدیم قاری قرآن تنها به «شیخ» معروف بود؛ شیوخ قرآن به صدایی شیرین و ادای محکم و مسلط آیات کتاب خدا ممتاز بودند. اما شکر خدا نسلی از قراء در عصر حاضر پدیدار شده اند که اهل علم هستند و تنها به شیخ‌بودن بسنده نمی‌کنند مثل «احمد احمد نعینع». اکنون به قاری تنها شیخ گفته نمی‌شود. من با بسیاری از قراء ملاقات کرده‌ام که آن‌ها فارغ‌التحصیل رشته‌های مهندسی، حقوق، پلیس و دیگر رشته‌ها بوده‌اند و اکنون شغل قاریان تنها به کار در مکتب‌‌خانه‌های سنتی آموزش قرآن خلاصه نمی‌شود، بلکه قاریان برجسته‌ای در همه حرفه‌ها حضور دارند. 

آیا پوشیدن لباس الازهر برای قاری قرآن لازم است؟
«احمد نعینع» نخستین کسی بود که لباس سنتی الازهر برای قراء را از تن در آورد و نخستین فردی بود که از چارچوب کلاسیک خارج شد و این فتح بابی شد برای دیگر قراء. من همیشه می‌گویم با وجود قداست و احترامی که برای لباس رسمی الازهر قائل هستم، اما مسئله لباس خیلی مهم نیست، بلکه مهم‌ترین امر برای قاریان، تحصیلات، تجوید و ادای صحیح حروف و احکام تلاوت است. این علم و استعداد است که مهم است. 

نخستین باری که در حضور جمع تلاوت کردی، چه زمانی بود؟
زمانی که در مدرسه بودم در مراسم‌های مدرسه و مناسبت‌های دینی قرآن می‌خواندم و این نخستین حضورم در جمع مردم بود. زمانی که در شهر خود «طنطا» معروف شدم در نماز جمعه قرآن می‌خواندم و مرا برای مناسبت‌های دینی بزرگ دعوت می‌کردند. 

من در کنار استعدادی که دارم، از همان ابتدا لطف خداوند همراه من بوده است. اما من از شخصیت «احمد نعینع» بسیار تأثیر پذیرفته‌ام و وی در کارهایم الگوی من بوده است. پدرم او را برای من الگو قرار داد تا از او الگو بگیرم. من همچنین، از خردسالی برای فراگیری علم مقامات و اصوات به مدت سه سال به مرکز «موسیقی عربی» مصر ملحق شدم و نزد «احمد مصطفی کامل» از کارشناسان بین‌المللی این حوزه، علم مقامات را آموختم.

 

برخی معتقدند که تقلید مرحله مهمی در زندگی قاری است و برخی هم معتقدند قاری باید به دور از تقلید باشد تا بتواند ویژگی‌های خود را پیدا کند. نظر شما چیست؟
هیچ مانعی وجود ندارد که قاری صوت مشاهیر قدیمی قرائت را تقلید کند، اما تنها برای یک یا دو دقیقه در ابتدای تلاوتش تا مردم را به یاد مشاهیر بزرگ قرائت بیندازد. قاری باید ویژگی‌های خود را داشته و بتواند چیز جدیدی بر جهان تلاوت اضافه کند. 

از کدام یک از قراء و مشاهیر قرائت نسل اول تأثیر پذیرفته‌اید؟
من از پنج تن از بزرگان قرائت تاثیر گرفته‌ام که یکی از آن‌ها «شیخ محمد رفعت» است که هنوز هم در آیین های مختلف و در اذان از وی تقلید می‌کنم. 

همچنین «شیخ مصطفی اسماعیل» و «شیخ راغب مصطفی غلوش» که تربیت‌شده شیخ مصطفی اسماعیل بود و من از کودکی بسیار از او تقلید می‌کردم و «شیخ اللیثی» و «شیخ شحات محمد انور» که هر یک دارای سبکی در تلاوت هستند، اما من در عین حال سبک خود را دارم.

نظر شما در مورد قاریان کنونی چیست و چگونه آن‌ها را ارزیابی می‌کنید؟ 
دائما این حدیث رسول خدا را تکرار می‌کنم که فرمود «الْخَيْرُ فِيَّ وَفي أُمَّتِي إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ: خیر در من و امت من است تا روز قیامت». اما امروز قاریان نوظهوری هستند که آیات کتاب خدا را به خوبی یاد گرفته و آن را بسیار با کیفیت و ممتاز تلاوت می‌کنند.  

ویژگی‌های یک قاری موفق از نظر شما چیست؟
قاری باید با استعداد و خوش صدا باشد و علم اصوات و مقامات موسیقایی را در مرکز آموزش موسیقی یا نزد مربیان اصوات آموخته باشد. حال فرقی نمی‌کند در مرکز موسیقی تحصیل کرده باشد و یا نزد یک مربی اصوات که نام آن‌ها در مصر معروف است این علم را فراگرفته باشد. هر صدا مانند پارچه‌ای می‌ماند که کاربرد ویژه خود را دارد. قاری باید ترجمه و مفهوم آیات را از طریق مقام صوتی بیان کند و همچنین باید به سبک‌های قرآنی جدید یا قدیم گوش دهد تا از آن‌ها تجربه بیاموزد و در عین حال ویژگی‌ها و سبک خود را حفظ کند. 

صوت کدام یک از قاریان نسل جدید در رادیو مصر را می‌پسندید؟
شیخ «حجاج الهنداوی» که تلاوت قدیم و جدید را به هم آمیخته و من او را از مهم‌ترین صاحبان صوت در حال حاضر می‌دانم. همچنین، «شیخ طه العثمانی» و «شیخ عبدالفتاح طاروطی» نیز از دیگر صوت‌هایی است که من آن‌ها را می‌پسندم.

در آخر چه پیامی به حاملان قرآن دارید؟ 
من آن‌ها را به تقوای الهی توصیه می‌کنم. همان‌طور که خداوند متعال می‌فرماید: «وَاتَّقُوا اللهَ وَ یُعَلِّمُکُمُ الله: از خدا بترسید تا تعلیمتان دهد) زمانی که قاری تقوای الهی داشته باشد، خداوند متعال زمینه‌های موفقیت بسیاری برای او می‌گشاید و باب‌های خیر در برابر او گشوده می‌شود. «شیخ احمد عماره» همیشه به می می‌گوید: «اگر هر آنچه را که داری در راه قرآن عطا کنی، قرآن بخشی از خود را به تو عطا می‌کند و اگر تو بخشی از خود را برای قرآن عطا کردی، قرآن چیزی از خود را به تو عطا نمی‌کند».

زهره نوری