انتشار کتاب میان‌رشته‌ای قرآنی در حوزه بيولوژی
گروه معارف: کتاب منحصر به‌فرد قرآنی با عنوان مجموعه مباحث ميان رشته‌اي پیرامون «اعجازهاي علمي از بيولوژي حشرات در قرآن كريم» در انتشارات جهاددانشگاهی اردبیل منتشر شد.
تقی قاسمی خادمی، کارشناس ارشد بیوسیستماتیک جانوری و فعال قرآنی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از اردبیل، اظهار کرد: این کتاب با عنوان «مجموعه مباحث ميان‌رشته‌اي پيرامون اعجازهاي علمي از بيولوژي حشرات در قرآن كريم» یا جلد اول سلسله مباحث جامع قرآن و علوم جانوری، که توسط اینجانب و دکتر سیدمسعود مجدزاده، دکترای تخصصی جانورشناسی از دانشگاه کاردیف انگلستان و دانشیار گروه زیست شناسی دانشگاه شهید باهنر کرمان به رشته تحریر درآمده، نگاه جامعي به علم حشره‌شناسي در قرآن كريم داشته و بدون ترديد يك دوره‌ي كامل «حشره‌شناسي قرآني» محسوب مي‌شود، برای اولین بار در دنيا و در جهان اسلام، با این وسعت و جامعیّت و استفاده از آخرين و به‌روزترين منابع علمي جهان، در خصوص «بیولوژی حشرات در قرآن کریم» به رشته‌ی تحریر در آمده است. در قرآن کریم از هشت گونه مختلف حشرات ذکری به میان آمده و این کتاب نیز مشتمل بر 10 فصل شامل یک فصل مقدمه، هشت فصل راجع به هشت حشره قرآنی و یک فصل نهایی نتیجه‌گیری از مباحث قبلی است و مجموعا این اثر در 630 صفحه تالیف شده است.
وی افزود: این کتاب که تالیف آن حاصل ساعت‌ها، روزها و ماه‌ها تلاش مستمر و شبانه‌روزی و مطالعه‌ی بیش از 250 مرجع مختلف، کتاب، مقاله، یادداشت، سایت‌های اینترنتی مختلف و ... و نیز حاصل تجربیات علمی و عملی مختلف است، مجموعه‌ا‌ي است كاملا منحصر به‌فرد، ممتاز و بدیع که سخنی نو و حرفی جدید به‌میان آورده و به‌قول «حضرت حافظ»، «طرحی نو در انداخته» است.
این پژوهشگر قرآنی بیان کرد: البته مجموعه‌هايي با عناوين «جانوران یا حیوانات در قرآن کریم» به زبان فارسی در ایران و سایر نقاط دنیا به‌رشته‌ی تحریر درآمده و در کتب تفسیر نیز به برخی مباحث در خصوص حقایق بیولوژی جانوران در قرآن پرداخت شده و اغلب با توجه به این که نویسندگان آن کتب خود از عالمان علم بیولوژی نبوده‌اند و اطلاعات‌شان از مباحث بيولوژي جانوران در سطحي مقدماتي و ابتدايي بوده، مطالب بسیار سطحی و ساده در این خصوص نوشته‌اند و در اغلب موارد نتوانسته‌اند حقّ مطلب را اَدا نمايند و مطلبي در شأن کلام الهی و نورانی قرآن كريم ارایه نمايند.
بدون‌شك، تالیف چنین کتب میان‌رشته‌ای برای محققاني مجاز است که در هر دو رشته، به‌خصوص موضوع تخصصی مورد نظر، علم و دانش کافی داشته باشند. مباحث علوم زیستی در قرآن كريم از عمق و وسعت فرآوانی برخوردار است اما متاسفانه مشکلی که در زمینه‌ي تحقيقات ميان‌رشته‌اي در اين رشته‌ي علمي وجود دارد، آن است که اغلب دانشمندان مسلمان رشته‌ی بیولوژی در کشور و حتي كل دنيا، از علوم قرآنی آگاهی چندانی نداشته يا سواد بسيار سطحي در اين زمينه دارند و کسانی هم که از علوم قرآنی آگاهی لازم دارند، تسلطی به علوم زیستی ندارند و این موضوع باعث می‌شود بعضا کتب، مقالات، يادداشت‌ها و ... میان‌رشته‌ای در رابطه با علوم زيستي در قرآن توسط افراد ناآشنا به الفبای اين علم تالیف شود که ارزش و عنوان تحقیق میان‌رشته‌ای نمی‌توان برای آن‌ها قايل شد. در برخی مباحث و مطالب اینترنتی بعضا چنان استنباط‌های نادرستی توسط افراد ناآگاه در زمينه‌ي علوم زیستی قرآني مطرح شده است که به‌زبان ساده‌تر خواسته‌اند به‌اجبار يك مسئله‌ي علمی را به یک آیه‌ی قرآني تحمیل نمایند. در مجموع این‌گونه تفاسیر به‌جای کمک کردن به پیشرفت علم میان‌رشته‌ای قرآنی در حوزه‌ي علوم زيستي، مانع كاملا جدی بر سر راهِ تحقیقات میان‌رشته‌ای نيز به‌شمار می‌آیند.
وی افزود: در کل، شروع این کتاب ابتدا به‌شکل یک مقاله‌ی 14 صفحه‌ای بود که مولفان قصد داشتند در یکی از مجلات علمی معتبر کشور به‌چاپ برسانند و بعد از تماس، مشورت و هم‌فكري متقابل، مقرّر گردید اين مطالب به‌صورت مشترك به‌شكل كتاب تاليف گردد. کار تالیف این کتاب حقیقتا کار دشوار، بسيار حساس، زمان‌بَر و خطیری تلقی می‌شد که نیاز به تلاش مستمر و شبانه‌روزی داشت، چرا كه براي اولين بار دست به اين‌كار بزرگ با اين وسعت و عمق زديم و بايستي حساسيت زيادي به مطالب تاليفي خود در اين مجموعه داشتيم. با اذعان به این موضوع که بخشی از مطالب اين كتاب حالت گردآوری دارد، اما گاهی گردآوری یک مجموعه خود به مجموعه‌ي نو دیگری تبدیل می‌شود که از اجزای سازنده خویش کاملا متفاوت است.
از امتيازات خاصّ اين اثر ميتوان به‌موارد زير اشاره نمود:
این مجموعه ارزشمند قدم‌به‌‌قدم با تفسیر نمونه‌ی «حضرت آیتالله العظمی ناصر مکارم شیرازی» و همکاران محترم، مورد بررسی و تطبیق قرارگرفته و در اکثر آیات مورد بحث عین متن تفسیر نمونه در خصوص همان آیه ذکر شده و در کنار این تفسیر از تفسیر نور «حجت‌الاسلام و المسلمین محسن قرائتی» نیز استفاده شده و نکات اخلاقی استنباطی از آیات در اوايل هر بخش ذکر شده است. به‌علاوه اِعراب كلمات و حروفات در هر آيه‌ي مورد بحث از يك منبع معتبر اخذ و در ابتداي هر بخش آمده است.
قاسمی ادامه داد: ترجمه تمام آیات نورانی قرآن کریم در کل کتاب نيز از اول تا آخر در هر بخشی از کتاب، بدون استثناء با ترجمه‌ی آیتالله مکارم شیرازی یکسان‌سازی شده و آيات قرآني و ترجمه‌هاي مربوطه نيز از سايت اينترنتي قرآني«پارس قرآن» به آدرس: www.parsquran.com اخذ شده است. وی تاکید کرد: یک نکته‌ای که بایستی مدّ نظر خوانندگان محترم قرار گیرد، این است که ما در این کتاب، تفسیر بیولوژیک آیات مورد بحث را عموما با استناد بر یافته‌های بیولوژیک دانشمندان غیرمسلمان انجام داده‌ایم تا شکی در این زمینه باقی نماند که ما به‌دلیل مسلمان بودن، نگاه جانب‌دارانه‌ای به آیات داشته‌ایم. اِعجاز قرآن در این است که در این کتاب به مطالب علمی اِشاره شده که قرن‌ها بعد دانشمندان غیرمسلمان و کاملا غیرآگاه از این کتاب، به نتیجه‌ای رسیده‌اند، که دقیقا در قرآن کریم از آن صحبت شده است. به‌طور مثال، خوانندگان محترم چنان‌چه به بخش مورچه‌ها دقت نمایند، مطالب دانشمندان غیرمسلمان و یافته‌های آنان به‌گونه‌ای تعجب‌آور با اشارات علمی قرآنی مطابق است و ما این موضوع را چیزی جز الهی و غیربشری بودن کلام قرآن نمی‌دانیم.
در تفاسير بيولوژيك آيات مورد بحث نيز سعي شده است تا همه‌ي نظرات معتبر كه درباره‌ي اعجازهاي بيولوژيكي آيه‌ي مورد بحث ارائه گردد تا مجموعه‌ي كامل‌تر و بي‌نظيرتري فرآهم آورد كه دربَرگيرنده‌ي جامع مباحث است. چينش مطالب كتاب به‌گونه‌اي است كه همانند ساختار يك مقاله‌ي علمي داراي بخش‌هاي مختلف مقدمه، بحث و بررسي و نتيجه‌گيري كلي است. بدين‌صورت كه كتاب با مباحث مقدماتي ابتدايي شروع مي‌شود كه ذهن خواننده را براي مطالعه‌ي مباحث بعدي آماده نمايند. بخش‌هاي بعدي مشتمل بر هشت فصل پيوسته در رابطه با هشت حشره‌ي قرآني است كه به بخش نهايي(نتيجه‌گيري كلي) ختم مي‌گردد.
کارشناس ارشد بیوسیستماتیک جانوری افزود: از ویژگی‌های خاص این کتاب وجود بخش کامل و جامع نتیجه‌گیری نهایی است که اقدام به جمع‌بندی نهایی مطالب ارایه شده در هشت فصل قبلی نموده است. بی‌شک تا آن‌جا که سواد، علم و آگاهی به‌ما اجازه می‌داد سعی نمودیم نتیجه‌گیری مناسبی ارائه نماییم، بدون شک در بخش نتیجه گیری نتایج و برداشت‌های بسیار جالبی ذکر شده است که در هیچ منبع و هیچ تفسیری از قرآن کریم مشابه آن وجود ندارد.
زبان كتاب نيز زباني ساده و روان بوده و عموم مردم مي‌توانند مطالب كتاب را به‌خوبي درك نمايند، اما ساده نويسي مانعي براي زبان علمي و آكادميك كتاب نبوده و كتاب كاملا با اُصول علمي و آكادميكي و با استفاده از به‌روزترين و آخرين يافته‌ها در علم حشره‌شناسي جهان تاليف شده و در اكثر موارد از به‌روزترين و بهترين مقالات علمي جهت ارایه‌ي تفاسير بيولوژيكي مربوطه استفاده شده كه در نوع خود بي‌نظير است. به‌طور مثال چنان‌چه خوانندگان محترم بخش مربوط به مورچه‌ها یا مگس‌ها را مطالعه فرمایند، مشاهده خواهند نمود در تعداد زیادی از موارد، از مقالات علمی چاپ‌شده از سال 2010 به‌بعد و حتی 2015 و 2016 میلادی نیز استفاده شده تا بتوانیم تفاسیر بیولوژیک ارایه شده‌ی خود را با نتایج آخرین یافته‌های علمی و روز جهان تطبیق دهیم.
قاسمی گفت: در این کتاب سعی شده است تا دقیقا اعجازهای علمي مستتر در لفظ کلام قرآنی را تبیین نماییم و خارج از آن مباحث اضافی دیگری مطرح نشده است. البته توضیحاتی در رابطه با بیولوژی حشرات مورد بحث داده شده تا مباحث قرآنی به خوانندگان بهتر تفهیم گردد و بدون ارایه‌ی این توضیحات بیولوژیک، شرح اِعجازهای علمی قرآنی سخت و دشوار می‌نمود. بنابراین، توضیحات ارایه شده‌ی جانبی، بستری برای درک بهتر مطالب و عمق اشاره‌ی علمی قرآن کریم است.
در تالیف این کتاب از ارایه هرگونه تفسیر انتزاعی و مُبهم خودداری شده و در اکثر موارد جنبه‌هاي علمی بیولوژیکی كاملا بديهي و آشكار در لفظ كلام قرآني بررسي و تبيين شده و در تعدادي از موارد نگاه نويي به آيات نورآني قرآن كريم در رابطه با حشرات داشته‌ايم كه در هيچ كتاب تفسير و تحليل علمي و قرآني وجود ندارد و اين لطف خداوند متعال است كه چنين توفيقي نصيب ما شده است. در برخي موارد خاص، هر استنباط جدیدی با واژه‌ی «احتمالا» در این کتاب آمده در همه‌ی موارد با رفرنس و مرجع سخن گفته و مراجع مورد استفاده یا در داخل متن یا با شماره در متن مشخص شده و در انتهای کتاب به‌طور کامل رفرنس نویسی شده است.
وی با اشاره به اینکه یکی از آرزوهای مولفان آن است که ای‌کاش مراجع ذی‌ربط و سازمان‌های فرهنگي، ديني و قرآني كه تعدادشان در كشورمان قابل‌توجه است و از پرچم‌داران نشر فرهنگ اسلامی- قرآنی در جامعه به‌شمار مي‌روند، پیشنهاد کرد: این مراجع حمايت خود را در جهت نشر اين بخش از علوم قرآني نه در كشور بلكه در كل دنيا نشان داده و با مساعدت خويش شرايط ترجمه‌ي این کتاب به چند زبان خارجي ديگر از جمله زبان بین‌المللی انگليسي و عربی را فرآهم نموده و در اختیار عموم مردم دنیا قرار دهند تا مردم در سراسر جهان با حقیقت کلام نورانی قرآن کریم و اعجاز علمی آن آشنا شوند. مسلّما امروز چنان‌چه بخواهیم اسلام ناب را در جهان توسعه دهیم باید از مجرای علم قرآنی وارد عمل شویم که بهترین راه است. بدون شکّ فعالیت‌های قرآنی در جامعه بایستی بیش از پیش مورد توجه قرارگرفته و به کارهای علمی-قرآني از این دست، بهای زیادی داده شود.
متاسفانه امروز در تحقیقات میان‌رشته‌ای قرآنی خلاء زیادی در کشور داریم. ما در تحقیقات برای تالیف این کتاب نیز متوجه شديم حتی برای برخی حشرات مهم دنیای بیولوژی از جمله مورچه‌ها که تاکنون هزاران جلد کتاب مدوّن در جهان در رابطه با آن‌ها نگاشته شده، حتی یک جلد کتاب مدون فارسی که نتایج تحقیقات مختلف و به‌روز درباره‌ی این جانوران را پوشش دهد، نداریم و درباره‌ی سایر حشرات نیز تقریبا وضع ما چنین است. ما موقعی می‌توانیم علوم میان‌رشته‌ای قرآنی را به‌شکل رشته‌ی مدون وارد جامعه‌ی دانشگاهی کشور نماییم که بستر لازمه‌ی آن، یعنی تدوین منابع مدوّن فارسی و ایرانی مربوطه را مطابق با نیاز جامعه‌ی علمی(نه ترجمه‌ی صِرف) فرآهم نماییم. به‌طور مثال تا زمانی که منابع فارسی مدون و به‌روز مربوط به دنیای مورچه‌ها نداشته باشیم، در مورد تحقیقات میان‌رشته‌ای قرآنی مربوط به آن‌ها نیز به مشکل برخورد خواهیم کرد و حل این مشکلات نیاز به‌همت جمعی اساتید محترم و علم‌آموزان و فعالان جامعه‌ی دانشگاهی دارد.
جوانان و فعالان علمي كشور که علمی از علوم مهم و مورد نیاز جامعه را دانسته و توانايي علمي خود را نیز در موارد متعدد به‌خوبی نشان‌داده و با زحمت واقعی تحصیل نموده و واقعا جزء گنجينه‌ها و ذخاير گران‌بهاي كشور و بي‌ترديد بزرگ‌ترين، مهم‌ترين و ارزشمندترين ثروت ملي به‌شمار مي‌آيند، بایستی وارد جامعه‌ي علمی و دانشگاهي شده و علاوه بر آموزش نسل جدید کشور، به‌دین مبین و جامعه خدمت نمایند نه آن‌كه در سايه‌ي بي‌توجهي‌ها و كم‌لطفي‌ها به كشورهاي ديگري پناه بُرده و ثمره‌ي علمي خود را طي پديده‌اي كه امروز بانام «فرار مغزها» مي‌شناسيم، در اختيار بيگانگان قرار دهند. اما متاسفانه توجه خاصي به توانايي‌ها و علم اين فرد صورت نمي‌گيرد و هم‌چنان درد دل‌های اين قشر فرهيخته بسيار زياد و گوش شنوا بسیار اندك است.
وی بیان کرد: بایستی این موضوع را متذکر شويم که در صورت حمايت مراجع ذي‌ربط، ميتوان در حوزه‌ي تحقیقات میان‌رشته‌ای قرآن و علوم زیستی، حتی در سطح ایجاد رشته‌ی جدید در این زمینه قدم‌هاي اُستواري برداشت و فقط در حوزه‌ی علوم جانوری در قرآن می‌توان بیش از ده مجلّد به رشته‌ی تحریر درآورد و با به روزترین منابع علمی جهان اقدام به تفسیر بیولوژیک این آیات نمود، چنان‌چه برای 9 آیه از قرآن کریم، کتابی با این جامعیت و عظمت نگاشته شده و با آخرین تحقیقات علمی جهان، حقانیت این کتاب الهی اثبات شده است. با این وسعت و جامعیت علوم جانوری در قرآن کریم، باید تاکنون رشته‌ی دانشگاهی این علم هم در کشور بنیان‌گذاری می‌شد و به‌نظر تاكنون در اين حوزه بسیار كم‌كاري شده است.
قاسمی افزود: به عنوان یک پژوهشگر و فعال قرآنی حقیقتا انتظار همکاری و مساعدت از جانب مسئولان مربوطه قرآنی در کشور دارم. تاکنون از این کتاب هیچ حمایتی به عمل نیامده و تمام زمینه‌های تحقیق، ترجمه، چاپ، نشر و ... این اثر بزرگ با هزینه شخصی مولفان تامین شده و بدلیل هزینه‌های سرسام آور چاپ و نشر و باتوجه به حجم بالای کتاب نتوانستیم کتاب را در تیراژ بالایی چاپ کنیم و حقیقتا ما به عنوان مولفان کتاب وظیفه خود را تا حد توان انجام داده‌ایم و من بعد در حیطه ماموریت‌ها و رسالت‌های سازمان‌های فرهنگی و قرآنی است که در خور شایستگی این اثر برخورد نموده و زمینه توزیع این کتاب را در کل کشور و حتی در جهان اسلام فرآهم آورند.
مطالب مرتبط
