مسئله مسلمانان روهینگیایی ریشه در استعمار انگلیس دارد

مسلمانان میانمار طی روزهای اخیر یکی از سخت‌ترین دوران زندگی خود را تجربه می‌کنند. آنان برای در امان ماندن از حملات نیروهای ارتش و بودایی‌های ملی‌گرای افراطی تنها راه چاره را در ترک خانه و کاشانه می‌یابند. در حدود 2 هفته گذشته صد‌ها هزار تن از مسلمانان میانمار آواره و هزاران نفر دیگر از آنان کشته شده‌اند.

خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) در این باره گفت‌وگویی را با «کنعان روشن اوغلو» نویسنده، تحلیلگر و فعال رسانه‌ای اهل جمهوری آذربایجان انجام داده است که مشروح آن در ادامه از نظر می‌گذرد:

به نظر شما دلیل اصلی قتل عام مسلمانان میانمار چیست؟

بحران میانمار با درگیری‌هایی که در برخی از کشورها شاهد آن هستیم، ریشه مشترکی دارد. مسئله مسلمانان روهینگیایی نیز همانند بحران‌های کشمیر، عراق و دیگر مناطق اسلامی به قرن 19 میلادی یعنی دوران استعمارگری انگلیسی‌ها باز می‌گردد. زیرا در آن دوران مرز بندی‌ها به طور شفاف و واضحی میان برخی ملل انجام نگرفت و باعث شکل‌گیری اختلافاتی در میان آنان شد.

مسلمانان میانمار، انسان‌هایی هستند که در جهان از همه مردم بیشتر ظلم دیده و از حداقل حقوق طبیعی همچون حق شهروندی و حق رأی محروم هستند. رژیم میانمار با این ادعا که مسلمانان روهینگیایی از بنگلادش به این کشور آمده‌اند، آنان را به عنوان شهروندان میانماری به رسمیت نمی‌شناسد. البته این نکته را نیز نباید فراموش کرد که دلایل متعددی همچون عبور خطوط انرژی از ایالت راخین و برنامه‌ریزی برخی پروژه‌های اقتصادی در این ایالت در موضوع پاکسازی نژادی مسلمانان از آن مناطق مطرح می‌شود.

از طرف دیگر توسل مسلمانان میانمار به سلاح برای دفاع از خود بیش از همه به نفع دولت این کشور است. زیرا دولت میانمار بدین وسیله سعی می‌کند که مسلمانان روهینگیایی را به عنوان گروه‌های تروریستی به دنیا نشان دهد. این در واقع یک سناریوی کلیشه‌ای است.

کشورهای اسلامی در دفاع از میانمار چه نقشی را می‌توانند ایفا کنند؟

جهان اسلام باید در چارچوب یک همگرایی راهکارهای مؤثر‌تری را در این موضوع اتخاذ کند. نیازی به ارسال نیرو و یا سلاح به ایالت راخین نیست. برای حل این مسئله به کارگیری یک استراتژی درست توسط کشورهای اسلامی ضرورت دارد. در اولین مرحله باید تأمین نیازها‌ی اساسی مسلمانان میانمار و جلب نظر جامعه جهانی به این مسئله در اولویت قرار گیرد. در مرحله بعدی باید به وسیله یک برنامه‌ریزی صحیح با کشور‌هایی همچون چین، آمریکا، روسیه و بریتانیا که عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز هستند و می‌توانند روی دولت میانمار تأثیرگذار باشند گفت‌وگوهایی صورت گیرد. اعطای حقوق شهروندی و مالکیت به مسلمانان روهینگیایی باید خواسته اصلی باشد. پس از این اقدامات حتی این امکان وجود دارد که سازمان ملل متحد نیروهایی را برای برقراری صلح به میانمار اعزام کند. در غیر این صورت گروه‌های مسلحی که میان مسلمانان میانمار شکل می‌گیرند، ممکن است به عنوان گروهک‌های تروریستی شناخته شوند و برخی گروه‌های افراطی نیز فرصت نفوذ را به دست آورند؛ اگر چنین اتفاقی رخ دهد، دولت میانمار به کشتار مسلمانان مشروعیت خواهد بخشید و در نهایت حقوق طبیعی آنان احیا نخواهد شد.

روزنامه صهیونیستی «هاآرتص»، در روزهای اخیر با انتشار خبری از تجهیز ارتش میانمار توسط اسرائیل خبر داده است، در این باره چه فکر می‌کنید؟

از سال 1960 میلادی تاکنون میانمار توسط نظامیان اداره می‌شود و این رژیم به دنبال گسترش همکاری‌های نظامی خود با سایر کشورها است. من هم این خبر را شنیده‌ام و این گونه فکر می‌کنم که همکاری نظامی اسرائیل و میانمار می‌تواند سرآغاز یک بحران جدید و گسترده دیگر برای مسلمانان در نقطه‌ای نسبتا دور از جهان باشد. هدف اسرائیل معطوف‌کردن افکار عمومی کشورهای اسلامی به موضوع مسلمانان میانمار و به حاشیه‌راندن مسئله فلسطین است.

در ماه آوریل سال جاری میلادی یک حمله شیمیایی در منطقه «خان شیخون» واقع در استان ادلب سوریه توسط عناصر تروریستی شکل گرفت که طی آن شماری جان خود را از دست دادند. اگر به یاد داشته باشید، پس از این حادثه دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا با این ادعا که مرگ کودکان سوری او را اندوهگین کرده است پایگاه هوایی «شعیرات» در غرب استان حمص سوریه را مورد حملات موشکی قرار داد. به نظر شما دلیل اصلی سکوت ترامپ و مقامات غربی در مسئله قتل عام مسلمانان روهینگیایی چیست؟

گفته می‌شود که رژیم نظامی میانمار به چین گرایش دارد اما در عین حال «آنگ سان سو چی» مشاور دولتی این کشور که نام برنده جایزه نوبل را نیز یدک می‌کشد، از سیاستمداران نزدیک به غرب به ویژه ایالات متحده آمریکا است. وی تاکنون در خصوص حوادث اخیر اظهارات زیادی را نداشته است. به نظر می‌رسد که «آنگ سان سو چی» در این تحولات منافعی دارد و می‌خواهد که ابعاد این حوادث گسترش یابد. در این منطقه به دلیل نفوذ بیشتر چین یک نوع رقابت میان این کشور و آمریکا وجود دارد. یعنی می‌توان گفت در افزایش خشونت‌ها علیه مسلمانان در میانمار رقابت چین و ایالات متحده آمریکا نیز مؤثر است.

حوادث دهه 90 میلادی در یوگوسلاوی سابق هنوز فراموش نشده است. مسلمانان در این کشور سال‌های متمادی قتل عام شدند. غربی‌ها حتی در مقابل این نسل‌کشی که جلوی چشمانشان شکل می‌گرفت، بسیار دیر واکنش نشان دادند.

نقش رسانه‌ها در انعکاس این نسل کشی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

این تحولات در رسانه‌های مشهور جهان همچون یورونیوز و بی‌بی‌سی کار می‌شود اما چیز دیگری که مرا بیش از هر چیزی ناراحت می‌کند، ارائه اطلاعات غلط توسط برخی رسانه‌های کشورهای اسلامی است. جهان اسلام باید در وهله اول نسبت به مسئله حوادث میانمار اطلاعات دقیقی را داشته باشد و سپس با رویکردی صحیح به آشکار کردن حقایق بپردازد. نشان‌ دادن این تحولات به عنوان جنگ مسلمانان و بودایی‌ها و همچنین ایجاد دشمنی و نفرت میان ملل سودی نخواهد داشت.

معمولا در پشت پرده این حوادث سیاستمداران، دولت‌ها و برخی نهاد‌‌های ذی‌ربط قرار دارند و مردم همیشه قربانی این اتفاقات هستند. در عصر کنونی بزرگ‌ترین قربانی سیاست‌، مسلمانان روهینگیایی هستند. به همین دلیل جهان اسلام باید رویکرد هوشمندانه‌ای را در این خصوص اتخاذ کند.

همانطور که می‌دانید در روزها‌ی اخیر صد‌ها هزار نفر از مسلمانان روهینگیایی به بنگلادش پناهنده شده‌اند؛ کشورهای همسایه میانمار چه وظایفی را بر عهده دارند؟

بنگلادش کشور فقیری است که با بحران اقتصادی دست و پنجه نرم می‌کند؛ بنابراین دیگر کشور‌ها به ویژه کشور‌های اسلامی در این زمینه باید نقش فعال‌تری را ایفا کنند. آمار‌ها حاکی از آن است که 800 هزار تا 1.2 میلیون نفر مسلمان در ایالت راخین میانمار زندگی می‌کنند. 300 هزار نفر از این جمعیت به بنگلادش پناهنده شده‌اند. تأمین احتیاجات اولیه این افراد کار دشواری برای کشور‌های اسلامی نیست.

باید برنامه‌ای طرح شود که پناهندگان روهینگیایی هم از گزند مصائب در امان بمانند و همچنین این بحران از طریق صلح پایان یابد. کشور‌های اسلامی می‌توانند به واسطه سازمان همکاری اسلامی، گروهی را برای حل این بحران تشکیل دهند. وظیفه این گروه باید مطالعه ریشه‌های اصلی این بحران و ارائه راهکارهایی برای حل آن باشد. یعنی این مسئله نیازمند یک برنامه جامع، مدون و اصولی است. متأسفانه در نشست اخیر سازمان همکاری اسلامی که در زمینه علم و فناوری تشکیل شد، ما شاهد یک عزم و حرکت جدی از کشورهای اسلامی در خصوص مسئله میانمار نبودیم و همه چیز در حد سخنرانی باقی ماند/.

گفتگو از: مرتضی کریمی