عوامل تهدیدکننده کرامت انسان از منظر قرآن

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از آذربایجان‌شرقی، طبق آموزه‌های دینی از نگاه قرآن کریم و و روایات سقوط اخلاقی که در حقیقت موجب سقوط انسان از جایگاه و کرامت انسانی می‌شود، به عوامل مختلفی بستگی دارد.
در بازکاوی دیدگاه قرآن و روایات، خطراتی که در کمین کرامت و شخصیت انسانی قرار دارند و آن را به جد تهدید می کنند، فراوان اند که برخی از آنها عبارتاند از غفلت و از خود بیگانگی، پیروی از هوای نفس، دنیاپرستی، فقر، طمع و ... .
از نگاه قرآن کریم سقوط اخلاقی که در حقیقت موجب سقوط انسان از جایگاه و کرامت انسانی می شود، به عوامل مختلفی بستگی دارد.
کرامت انسان در اطاعت خدا است. انسان باید بداند که جز در برابر حق تعالی سر خم نکند و جز او را بندگی ننماید تا گوهر کرامتش آسیب نبیند و به رشد و کمال خود برسد.
کرامت انسانی از شاخصههای حقیقت انسان به شمار می رود
حجت‌الاسلام علی انتظاری، امام جمعه جلفا در گفت‌‌وگو ایکنا، اظهار کرد: کرامت انسانی یکی از مهم ترین شاخصه‌های حقیقت به شمار می‌رود و به همین دلیل است که خداوند به فرشتگان امر فرمود تا در مقابلش به خاک بیفتند. انسان موجودی است که خلقتش در زیباترین شکل و هیئت صورت پذیرفت؛ و به همین جهت تاج کرامت بر سر وی نهاده شد و برتری او بر بسیاری از موجودات جهان هستی اعلام شد.
وی، افزود: در قرآن مجید، بارها نسبت‏ به غفلت از خود و سرسپردگی انسان نسبت ‏به غیر خدا هشدار داده شده و از بت ‏پرستی، پیروی از شیطان و هوای نفس و تقلید كوركورانه از نیاكان و بزرگان نكوهش شده است. سلطه شیطان بر انسان و هشدار نسبت به آن نیز بارها و بارها در قرآن مجید مطرح شده و نسبت‏ به انحراف انسان در اثر وسوسه شیاطین انس و جن هشدار داده شده است.
وی با استناد به آیه 19 سوره حشر خاطرنشان کرد: در این آیه می خوانیم: ای کسانی که ایمان آورده‌اید تقوای الهی پیشه کنید و هر کسی در باب آنچه برای فردای قیامت پیش فرستاده بیندیشد و آن را بازنگری کند و تقوای الهی پیشه کنید که خدا به آنچه انجام می‌دهید آگاه است و همانند کسانی نباشید که خدا را فراموش کردند و خداوند آنان را از خویشتن خویش فراموش ساخت.
حجت‌الاسلام انتظاری با اشاره به فرموده حضرت علی(ع) ادامه داد: امیرالمومنین علی(ع) می فرمایند: من آفريده نشده ام که بهره وري از تنعمات مادي مرا به خود مشغول سازد، چونان حيوان پرواري که آنچه برايش اهميت دارد علوفه اوست... و از آنچه برايش برنامه ريزي شده غافل است.
امام جمعه جلفا یادآور شد: اگر فرد یا جامعه‌ای در اعمالی که انجام می‌دهد بازنگری نکند، در بعد فردی محاسبه نفس نداشته باشد، در بُعد اجتماعی از فرهنگ خود و بیگانه اطلاع کافی نداشته باشد و در باب شیوه و میزان نفوذ فرهنگ بیگانه در فرهنگ خودی بازنگری و بازشناسی نداشته باشد، امکان فاصله گرفتن از هویت واقعی بسیار زیاد است و این فاصله گرفتن می‌تواند آن قدر پیش رود که به نسیان خود و فرهنگ خودی و از خود بیگانگی بیانجامد و راه نجاتی برای از خود بیگانگی او متصور نیست.
وی افزود: از دید قرآن انسان‌های ازخودبیگانه به دلیل آنکه چیز دیگری راخود خیال می کنند ابزارهای شناختی که مربوط به حقیقت و خود واقعی انسان می گردد مورد استفاده قرار نمی‌دهند و راه شناخت حقیقت را بر روی خود می بندند.
حجت‌الاسلام انتظاری، طمع ورزی از موانع دست یابی به کرامت انسان دانست و تاکید کرد: یکی از موانع عمده دست یابی به کرامت انسانی طمع ورزی است. ای بسا که انسان طمع کار برای دست یابی به خواسته هایش، خود را در برابر هر چیزی خوار و ذلیل کند.
انسان موجودی ثابت با هويتی تغيير ناپذير نيست
حجت‌الاسلام صمد ناصری، امام جمعه خسروشاه در گفت‌‌وگو با ایکنا، اظهار کرد: انسان موجودی ثابت با هويتی تغيير ناپذير نيست، بلكه جايگاه او در عالم هستی، از اسفل السافلين تا قرب ربوبی تحقق پذير است. بنابراين اگر آدمی از هويت واقعی خويش فاصله گرفت و سقوط كرد يعنی به درجات پايينتر وجود تنزل پيدا كرد از خود حقيقيش جدا شده است.
وی از خودبیگانگی به عنوان عاملی دخیل در کرامت انسان گفت و افزود: کسی که دچار از خود بیگانگی می‌شود گاه شیطان، گاه حیوان، گاه موجود دیگری را خود می پندارد و تسلیم او می‌شود و خود را در همین دنیا و لذات آن خلاصه می کند.
وی با استناد به آیه 8 سوره یونس خاطرنشان کرد: در این آیه می‌خوانیم: کسانی که به دیدار ما امیدی ندارند و به زندگی دنیا دل بسته و بدان آرامش یافته اند و کسانی که از آیات ما بی خبرند، ایشان به دلیل کردارشان در آتش جای دارند.
حجت‎الاسلام‌ ناصری ادامه داد: شاید هیچ پدیده‌ای به اندازه فقر زمینه ساز لگد مال شدن عزت نفس انسان ها نباشد. این مسئله واقعیتی انکار ناپذیر است؛ چرا که به واسطه تنگ دستی و فقر، کرامت نفس و حرمت انسان‌ها مخدوش خواهد شد.
امام جمعه خسروشاه با اشاره به فرموده مولی الموحدین علی(ع) یادآور شد: مولای متقیّان علی(ع) می فرمایند: خدایا آبرویم را با بی نیازی حفظ کن و با تنگ دستی منزلت مرا کاهش مده.
وی افزود: عوامل متعددی موجب بيگانگی انسان از خود می شود. فطرت الهی مهم ترين دستمايه ما براي رسيدن به كمال نهايی است. هرفعلی كه موجب تضييع اين سرمايه شود، انسان را از خويشتن حقيقی خود جدا می سازد.
حجت‌الاسلام ناصری تاکید کرد: یکی از موانع عمده دست یابی به کرامت انسانی طمع ورزی است. ای بسا که انسان طمع کار برای دست یابی به خواسته هایش، خود را در برابر هر چیزی خوار و ذلیل کند.