به گزارش
خبرگزاری بینالمللی قرآن (ایکنا)، با گذشت سه دهه از جنگ تحمیلی عراق علیه ایران اسلامی، همچنان دفاع مقدس یادآور مسائل مهمی است که بررسی آن باعث خواهد شد تا هرچه بیشتر بتوانیم به توانمندیها و تأثیرات مثبت آن در حوزههای مختلف پی ببریم.
از جنگ ایران و عراق به عنوان دومین جنگ طولانی جهان پس از جنگ ویتنام در قرن 20 نام میبرند. جنگی که هشت سال به طول انجامید و در مقابل دشمنی ایستادگی کردیم که حمایتهای همه جانبه جهان را با خود به همراه داشت. جنگ نامتقارن ایران و عراق که به ظاهر با اختلافات مرزی عراق با ایران شروع شد اما اهداف دیگری هم در این جنگ دخیل بودهاند. ترس از صدور انقلاب، برهم خوردن نظم خاورمیانه، شکلگیری جنبشهای اسلامی و افزایش آگاهیهای سیاسی اجتماعی ملتهای خاورمیانه از جمله اهداف حمایتهای دشمنان جمهوری اسلامی از عراق بودند.
هرچند جنگ تمام شده است و کشور ما امروز در منطقه بیثبات و بحران آفرین به یک جزیره باثبات و آرام شبیه است اما نباید فراموش کنیم که ثبات امروز به واسطه بهرهمندی از کولهباری از تجربیات مفید و سازنده از زمان دفاع مقدس شکل گرفته است.
هدف از این گزارش بازگو کردن تاریخ نیست و این که چه اتفاقاتی در هشت سال جنگ رقم خورده است بلکه هدف، بررسی تأثیرات دفاع مقدس در ابعاد مختلف است. در این گزارش تلاش شده است تا آثار دفاع مقدس را در سه بعد نظامی، بینالملل و داخلی مورد بررسی قرار داده شود.
تقویت توان و خودکفایی دفاعی؛ دستاورد اول دفاع مقدسدر روابط بینالملل و یا در نظام بینالملل منابع قدرت یک کشور متعدد است و دولتی میتواند خود را موفق و قدرتمند جلوه دهد که پیشرفت اقتصادی، استقلال سیاسی، توسعه، مشروعیت و میزان مشارکت سیاسی، وسعت حوزه دیپلماسی، فرهنگ قدرتمند و بخش نظامی کارآمد را به عنوان مؤلفههای قدرت خود مورد توجه قرار دهد.
بخش نظامی یکی از بخشهای مهم منابع قدرت یک کشور در عرصه بینالملل به شمار میرود. تمامی کشورها منابع عظیم مادی را صرف توسعه و تقویت این بخش میکنند. بازار تولید و فروش تسلیحات نظامی با تمامی سودآوری که برای کشورهای غربی به همراه دارد به ابزار اعمال سلطه بر کشورهای وابسته تبدیل شده است.
کشورهای منطقه یکی پس از دیگری همانند عربستان که بزرگترین خریدار تسلیحات نظامی آمریکا و غرب است به دولتها وابسته به آمریکا و سایر کشورهای غربی تبدیل شدهاند که برای تأمین نیازهای دفاع خود نیازمند حمایتهای آمریکا و غرب هستند که سالانه بخش عظیمی از درآمدهای حاصل از فروش نفت را به کشورهای قدرتمند پرداخت میکنند تا به آنها تسلیحات بفروشند و یا حضور نظامی در کشورشان داشته باشند.
این وضعیت نه تنها کمکی به رفع تهدیدات امنیتی آنها نکرده است بلکه ذات خرید تسلیحات و حضور نظامی آمریکا در منطقه و در کشورهایشان، منجر به تشدید معمای امنیت و فضای ناامن داخلی و منطقهای کرده است و همچنین تبدیل شدهاند به ابزار دست قدرتها در جهت پیشبرد اهداف منطقهای آنها که با دشمنتراشی به دنبال رونق بخشیدن به این بازار پرسود هستند.
زمان حکومت پهلوی، ایران به وارد کننده صرف تجهیزات نظامی بدل شده بود و به همین دلیل به واسطه فروش نفت و درآمدهایی که حکومت پهلوی از آن به دست میآورد، توانسته بود ارتش خود را تجهیز کند و نقش ژاندارمی منطقه را ایفا کند. اما باید به این نکته توجه کرد، کشوری که تولیدکننده تجهیزات نظامی مورد نیاز خود نباشد و یا به واسطه درآمدهای بادآورده به وارد کننده صد در صد تجهیزات نظامی تبدیل شود، آسیب پذیر خواهد بود، چرا که در هر زمانی و به هر بهانهای دشمن میتواند بخش نظامی کشور را هدف گیرد و اعمال سلطه کند.
در ماههای اولیه آغاز جنگ تحمیلی، تجهیزات نظامی خریداری شده در زمان حکومت پهلوی جزء تجهیزات مجهز و پیشرفته نظامی جهان محسوب میشد، اما بعد از گذشت ماهها، ضعف ساختار نظامی کشور بیشتر نمایان شد و چون بخش نظامی ما وابستگی بسیاری به دشمنان داشت و به دلیل تحریمهای سنگینی که دشمنان بر علیه کشور اعمال کرده بودند و در مقابل، عراق را روز به روز بیشتر تجهیز میکردند، مجبور به تولید سلاحهای مورد نیاز نظامی در داخل شدیم. هرچند در زمان جنگ و با وجود مشکلات مالی و تحریمهای اقتصادی کاری بسیار دشوار برای هر کشور به شمار میرود اما محسوس بودن این نیاز باعث شد تا به سمت تقویت توانمندیهای داخلی در حوزه تولید تجهیزات لجستیکی حرکت کنیم.
«عباسعلی منصوری آرانی» کارشناس مسایل نظامی و بینالملل در گفتوگو با
ایکنا، مهمترین دستاورد نظامی دفاع مقدس را برای عصر حاضر، خودکفایی و کارآزمودگی میداند و گفت: ما باید با درس گرفتن از دفاع مقدس تلاش کنیم تا بر مبنای تهدیدات، تاکتیکهای مناسبی را پیریزی کنیم تا بتوانیم سلاحهایی را که مناسب با آن تاکتیکهاست به مرحله تولید برسانیم.
وی با بیان اینکه در زمان جنگ، استراتژی نظامی کشور، استراتژی دفاعی بود تأکید کرد: ما به واسطه رصد تهدیدات از سوی دشمنان توانستیم استراتژی دفاعی خودمان را به مرور زمان از استراتژی دفاعی به استراتژی بازدارندگی تغییر دهیم و امروز توانایی این را داریم تا تهدیدات دشمنان را در نطفه خفه کنیم.
منصوری آرانی، شناختن صحیح دشمنان و تهدیدات آنها را در عرصه دفاعی از دیگر مزایای دفاع مقدس دانست و ادامه داد: متناسب با این تهدیدات توانستیم نیروی انسانی کارآزموده را تربیت کنیم تا انتفاع عاشورایی شوند و بر مبانی آموزههای قرآنی حرکت کنند تا آن چه که نام واژه مقدس جهاد در قرآن آمده است تحقق یابد و در همین راستا برای تربیت نیروی کارآزموده انسانی در جهت تولید سلاح و تسلیحات نظامی یک پیوند مستحکم میان دانشگاه با بخش دفاعی منعقد شد. چون قدرت نظامی به دو مؤلفه مهم نیروی انسانی و تجهیزات وابسته است، بنابراین بعد از گذشت سالهای متمادی از جنگ تحمیلی امروز به نقطهای رسیدیم که توانستهایم پیشرفتهترین تجهیزات نظامی را خودمان تولید کنیم و حتی به صادر کننده آن تبدیل شویم.
بنابراین بخش نظامی جمهوری اسلامی ایران امروز با استفاده از تجربه گذشته توانسته در جایگاهی قرار گیرد که تمامی تهدیدات نظامی را خنثی کند و علاوه بر تولید تسلیحات نظامی، برای کمک و یاری رساندن به ملتهای مظلوم و تهدید شده از سوی گروههای تکفیری برای کمک به آنها به کار گرفته شوند.
شناساندن انقلاب اسلامی و تحقق بیداری اسلامی؛ دستاورد بینالمللی دفاع مقدسجمهوري اسلامي ايران ناخودآگاه به جنگي تمام عيار فراخوانده شد كه بر اساس پيش بيني كارشناسان نظامي و سياسي، توان مقابله ايران سه روزه بود، اما پس از هشت سال دفاع دليرانه رزمندگان، نهتنها دشمن نتوانست يك وجب از خاك كشورمان را اشغال كند، بلكه در اوج درماندگي و عجز قرار گرفت و همگان به عظمت، پايداري و اقتدار جمهوري اسلامي ايران اعتراف نمودند، به گونهای که امام راحل (رحمت الله علیه) در اين باره فرمودند: «ما در جنگ ريشههاي انقلاب پربار اسلاميمان را محكم كرديم».
«یدالله جوانی»، درباره دستاوردهای بینالمللی دفاع مقدس ابتدا سخنی از امام خمینی(ره) را مطرح کرد که امام راحل فرمودند: «در جنگ تحمیلی بود که انقلاب ما به جهان ثابت شد و مظلومیت، عدالتخواهی و آزادیخواهی ملت ایران را جهانیان متوجه شدند» و ادامه داد: در دفاع مقدس بود که ملت ایران، دوستان و دشمنان خودش را شناخت و علاوه بر آن تا به امروز هم کمک کرد تا شناخت دقیقی از دشمنان و دوستان خودمان در نظام بینالملل داشته باشیم که به تقویت دیپلماسی بینالمللی ما دربرابر کشورها هم کمک کرده است.
وی تأکید کرد: جنگ تحمیلی، جنگ عراق علیه ایران نبود بلکه جنگ قدرتهای بزرگ علیه کشورمان بود و بدین سبب مردم دنیا حقانیت انقلاب اسلامی ایران را درک کردند و علاوه بر آن باعث شد تا انقلاب اسلامی به عنوان یک الگو برای ملتهای آزادیخواه دنیا مطرح شود تا این ملتها در جهت دستیابی به آزادی و شرافت انسانی خود به پا خیزند.
وی ادامه داد: بیداری اسلامی نشأت گرفته از آزادیخواهی و حقانیت ملت ایران در دوران دفاع مقدس است و امروز دیگر ملتهای آزادیخواه دنیا از آمریکا و سایر قدرتهای استکباری نمیترسند و با اعتماد به نفس کامل رودرروی استکبار میایستند.
فرهنگ ایثار و مقاومت عاشورایی؛ دستاورد داخلی دفاع مقدستأثیری که دفاع مقدس در حوزه داخلی برای کشور به همراه داشته است بسیار بیشتر از حوزه دفاعی و بینالملل بوده و شاید بهتر است بگوییم که اگر کشور از بُعد داخلی متحول نمیشد، سایر بخشها هم دچار دگرگونی نمیشدند چون بُعد داخلی است که محرک سایر بخشهاست. در حوزه داخلی ما با تحولی عظیم در فرهنگ و باورهایمان مواجه هستیم. حکومت پهلوی که به دنبال گسست میان جامعه با آموزههای اسلامی و رحمانی بود و هدف نهایی آن ترویج سکولاریسم و باورهای اومانیستی بود، انقلاب اسلامی و دفاع مقدس این توطئه را خنثی کرد.
«حسین کنعانی مقدم» دستاوردهای داخلی دفاع مقدس را شبیه به حماسه عاشورایی دانسته و بیان کرد: چون با همین تفکر عاشورایی بود که توانستیم در این هشت سال دفاع مقدس در مقابل دشمنان جهانی ایستادگی کنیم.
وی گفت: ما بر اساس تعالیمی که امام راحل و مقام معظم رهبری در خصوص دفاع از سرزمین ایران و دفاع از اسلام مطرح کردند با الگو گرفتن از عاشورای حسینی، فریاد ملت ایران که «هیهات من الذلة» بود پشتوانه محکمی برای اعتلای ارزشهای جمهوری اسلامی بود.
وی ترویج فرهنگ شهادت، ایثار و آزادگی را از دیگر دستاوردهای مهم دفاع مقدس دانست و ادامه داد: ما باید امروز هم مانند هشت سال دفاع مقدس، مقابل ظلم و ستم بایستیم و هیچگونه سازش و تسلیم را نپذیریم. چون به واسطه همین شکلگیری باور و فرهنگ ایثار و مقاومت است که در زمان دفاع مقدس یک وجب از خاک خود را از دست ندادیم و امروز هم توانستیم موقعیت نظام جمهوری اسلامی را تثبیت و مقابل بیعدالتی بایستیم.
دفاع مقدس آینه تمام نمای ملتی است که ظرفیتهای خود را در ابعاد دفاعی، بینالملل و داخلی، در زمان جنگ به معرض نمایش گذاشت و امروز هم با توجه به تغییرات زمانی و ساختاری نظام بینالملل به عنوان یک خاطره و یا گوشهای از تاریخ معاصر ایران مطرح نیست بلکه به عنوان ترسیم کننده راه در چالشهای پیشرو در جهت رسیدن به آرمانهای ملی و اسلامی به کار گرفته میشود.
در پایان؛ مقام معظم رهبری درباره دستاوردهای عظیم دفاع مقدس بیان کردند: «اگر ملت ایران هشت سال جنگ تحمیلى را نمیداشت، البته خیلى از ویرانیها را، خیلى از فقدانها را، خیلى از خسارتها را نمیداشت؛ اما این اعتماد به نفس را هم نمیداشت؛ این قدرت علمى، نظامى و پیشرفت صنعتى را هم نمیداشت؛ این عزّتى را هم كه در مقابل چشم جهانیان به دست آورده است را نمیداشت؛ این حالت یأس و ناامیدى از تسلّط بر این ملت هم در دل دشمنان بزرگ او به وجود نمی آمد.