به گزارش
خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) از استان مرکزی، نوشت افزار نو برای هر دانشآموزی در سال تحصیلی جدید هم انگیزهای برای درس خواندن است و البته گاهی هم بسته به مارک و نقش و نگار آن مایه فخر فروشی به همکلاسیها.
نوشت افزارهایی که امروز با رنگ و لعاب متنوع، حتی بزرگترها را هم ترغیب به مدرسه رفتن میکند نه اینکه درس خواندههای بزرگسال دفتر و خودکار نداشتند بلکه تنوع لوازم التحریر امروزی به قدری زیاد است که آه حسرت دهههای 50 و 60 را بر میانگیزد.
جدا از تنوع نوشت افزارها، بحث وارداتی بودن، جولان چینیها و در کنار آن هنر تولیدکنندگان ایرانی در نقش و نگار لوازم التحریر دانشآموز ایرانی چند سالی است که ورد زبانها و از جمله شعار مسئولان شده است تا جایی که بنابر احساسات کمپینهایی هم در فضای مجازی به نام «نه به لوازمالتحریر خارجی» ایجاد میشود اما
ایکنا بررسی میکند در کنار همه شعارها، توان داخلی و احساسات ملی گرایانه، دانشآموز ایرانی کدام نوشت افزار را انتخاب میکند؛ ایرانی یا خارجی؟
سعید 7 سال دارد و به همراه خانواده برای خرید اولین کاغذ و قلم مدرسه به بازار آمده است، نگاه خیرهاش به طرح «باب اسفنجی» دفترش، توجه من را جلب میکند، سعید در حالیکه محکم دفتر باب اسفنجی را در بغل گرفته در پاسخ به سوال من که چرا باب اسفنجی را انتخاب کردی گفت: خیلی خوشحال هستم که میتوانم سواد دار شوم و دوست دارم تکالیفم را در دفتر قشنگ باب اسفنجیام بنویسم. من باب اسفنجی را خیلی دوست دارم و تمام سیدیهای کارتون آن را دیدهام برای همین دوست دارم همیشه پیش من باشد.
در بازار که میآمدم دفاتر و نوشتافزارهایی با طرح «ثنا و ثمین» به چشمم خورده بود از سعید پرسیدم ثنا و ثمین را میشناسی که جواب داد: باب اسفنجی از همه دفاتر دیگر با حالتر است و تازه دفترش از همه دفترها خوش بوتر است.
خواهر سعید قرار است به کلاس سوم ابتدایی برود کارتون هم زیاد میبیند به گفته خودش امسال تمام دفترها، کیف و مدادش را با طرح «فروزن» گرفته است از او میپرسم از مدل دفترها راضی هستی جواب داد: ای کاش میشد لباس و کفش مدرسهام را هم با این طرح بگیرم اما مدرسه اجازه نمیدهد. من کارتون فروزن را بارها دیدهام و تمام لوازم اتاقم از همین طرح است.
خواهر سعید با ذوق و شوق از سلیقه دوستانش میگوید؛ اینکه همه آنها لوازم التحریرشان را با طرح فروزن یا «کیتی گربه» گرفتهاند از او پرسیم ثنا چطور؟ آن را میشناسی؟ جواب داد: خوشم نمیآید چون فروزن از همه اینها قشنگتر است من با دیدن رنگهای شاد فروزن خوشحال میشوم البته طرح گربه کیتی هم خیلی بامزه است.
حالا نوبت پدر سعید و سارا است تا نظرش را درباره جولان طرحهای خارجی در دست کودکان ایرانی بگوید: بچهها با خرید این نوشتافزارها بیشتر از گذشته وابسته به شخصیتهای کارتونی میشوند شخصاً دوست دارم این وابستگی را قطع شود اما چارهای نیست چون هر چه به نوشت افزارهای ایرانی نگاه میاندازم طرح جذاب و زیبایی نمیبینم اصلاً دوست ندارم کودکم با ناراحتی و دلخوری با وسایلی که دوست ندارد روانه مدرسه شود پس ترجیح میدهم طرح خارجی که جذاب هم هست بخرم.
مادر سعید و سارا نیز با بیان اینکه بنده تمایل زیادی برای حمایت از محصولات و تولیدات ایرانی دارم، گفت: قبول کنید نوشت افزارهای ایرانی در طراحی و ایجاد شخصیتها ضعیف هستند جدا از این ضعف، هر دانشآموزی که نوشت افزار ایرانی میخرد در نگاه مردم به خصوص همکلاسیها فقیر و بدبخت حساب میشود.
این خانواده را در شور و هیجان طرحهای خارجی و نگاه فقیرانه مردم و همکلاسیها رها کردم و سراغ آقای کاشفپور فروشنده نوشت افزار رفتم، در مغازهاش با طرح «شکرستان» مواجه شدم که به گفته خودش بیشترین اقبال را در میان طرحهای ایرانی دارد.
از اول میپرسم با تجربهای که دارد نظرش درباره کمیت و کیفیت نوشت افزاهای ایرانی چیست؟ که پاسخ داد: از لحاظ کیفیت اکثر نوشت افزارها ایرانی با نوشت افزارهای خارجی برابری و حتی بهترند ولی مساله اصلی انتخاب کودکان است والدین با اینکه تمایل به خرید نوشت افزار ایرانی دارند اما این کودکان هستند که نوشت افزار خارجی را ترجیح میدهند و بیشترین انتخاب هم به طرحهایی بر میگردد که کارتون آن را دیدهاند مانند باب اسفنجی، کیتی، فروزن، شرک، هری پاتر و....
برای بررسی دقیقتر علل تمایل خرید دانش آموزان به نوشت افزار خارجی سراغ میلاد مشایخی، روانشناس بالینی رفتیم، مشایخی با بیان اینکه اکثر مردم به اشتباه گمان میکنند مارک نوشت افزار خارجی در انتخاب کودک مؤثر است گفت: کودک تشخیص نمیدهد که کدام برند خارجی است و کدام داخلی یا حتی کیفیت کدام بهتر است.
وی ادامه داد: رشد فکری کودک در دوران پیش دبستانی و دبستان عینی است نه استدلالی، در تفکر عینی کودک آنچه را میبیند بازیابی و انتخاب میکند؛ لذا صدا و سیما در این دوره از رشد فکری کودک بسیار مؤثر و دخیل است. کودک دوست دارد کلیه وسایلی که استفاده میکند در ادامه برنامههای تلویزیونیاش مانند کارتونها باشد. اگر کودک حق انتخاب بین نوشت افزار طرح «دارا و سارا» و «میکی موس» را داشته باشد مسلماً میکی موس که ادامه دهنده برنامه تلویزیونی است را انتخاب میکند چون این طرح را دیده و باور کرده است.
مشایخی تاکید کرد: مگر تاکنون «رستم و گشتاسب» به کودک نشان دادهایم که از او بخواهیم با انتخاب نوشت افزار ادامه دهنده این برنامهها باشد. وقتی کودک از 5 سالگی کارتون باب اسفنجی میبیند و بر همین اساس تم تولد، طرح لباس، رختخواب و حتی ظرف غذایش باب اسفنجی میشود چطور انتظار داریم لوازم التحریر دارا و سارا را انتخاب کند؟
وی ادامه داد: مگر الگویهای ایرانی اسلامی همچون رستم، ائمه(ع) و شهدا را در کارتونهای جذاب و در طراحی لباس، ظروف غذا، رختخواب و ... به کودک نشان دادهایم که حالا از او میخواهیم لوازم التحریر با طرح شهدا انتخاب کند؟ متأسفانه الگوهای کودکانه نداریم، چند انیمیشن شهدا مبتنی بر روانشناسی کودک و جاذبههای بصری ساختهایم تا کودک بر اساس آن نوشت افزار انتخاب کند؟
این روانشناس بالینی عنوان کرد: وقتی کودک وارد مرحله تفکر استدلالی میشود، نقش الگوها پر رنگ میشوند و الگویی را انتخاب میکند که به گمان خودش توانمندتر است به عنوان مثال شخصیت «مرد عنکبوتی» را انتخاب میکند زیرا در دوران تفکر عینی هم کارتون و هم فیلم این شخصیت را دیده است و در ذهنش نقش بسته است که این شخصیت توانمند است برای همین وقتی وارد مرحله تفکر استدلالی میشود انتخابش را بر اساس الگوهای دوران عینیت و توانمندی شخصیت میچیند.
مشایخی گفت: در فصل مدارس همه به دنبال دلایل تمایل کودکان به نوشت افزارهایی خارجی هستند در حالیکه تفکیک نوشت افزار از سایر وسایل کودک اشتباه است در واقع نوشت افزار فقط جزئی از زندگی سراسر خارجی کودک است و وقتی کودک میخواهد دفتر و مداد انتخاب کند به طرحهای سایر لوازمش نگاه میکند.
وی تاکید کرد: دلیلی اینکه دختران استقبال بیشتری به شخصیتهای کارتونی همچون فروزن، سیندرلا و... در طرحهای نوشت افزار و وسائل شخصی نشان میدهند این است که تمام خصوصیتهای زیبایی، شجاعت، آزادی و...در این شخصیتهای کارتونی وجود دارد و البته چون همه این ویژگیها را یکجا در خودش نمیبیند از تکنیکی به نام «تقویت جانشین» استفاده میکند در این تکنیک آنچه را که خود ندارد در دیگری میبیند همچون نسل دهه 50 و 60 که فیلمهای «بروس لی» میدیدند تا در خود احساس قدرت کنند در واقع نسل قدیم فیلم بروس لی را دوست نداشت بلکه تقویت جانشین را دوست داشت.
وی ادامه داد: کارتونهای خارجی به درستی هنجاریابی شدهاند و شخصیت آنها بر اساس روانشناسی کودک طراحی شده است به عنوان مثال برای کودکان قبل از ورود به مدارس شکلهای شخصیت کارتونی گرد است و هیچ زاویهای ندارد چون کودکان در این سنین از اشکال گرد بیشتر استقبال میکنند اما اشکال شخصیتی کارتونهای نوجوانان بیشتر زاویهدار است و رنگهای شخصیت کارتونی به ترتیب مقطع سنی کودکی تا نوجوانی از طیف ملایم به طیف تند تغییر میکند، به طور خلاصه باید گفت برای ارائه یک شخصیت کارتونی که قرار است در آینده به نوشت افزار و وسائل زندگی کودک تبدیل شود کار تخصصی و کاملاً علمی لازم است کاری که غربیها خوب انجام دادهاند.
مشایخی تصریح کرد: برای کودک لذت بصری مهم است و نمیتوان به چشمان کودک دستور داد چیزی را انتخاب کند که ذهنش از آن لذت نمیبرد. وقتی کودک به نمایشگاه نوشت افزار میرود طرحی را انتخاب میکند که حداقل در 24 ساعت گذشته از دیدن آن لذت برده یعنی کاری که کارتونهای خارجی برای کودک ایرانی تدارک میبینند.
وی با بیان اینکه طرح وارهها بر اساس مشاهدات و اتفاقات روزمره در ذهن شکل میگیرد، گفت: این طرح وارهها بنیان اصلی شخصیت انسان میشوند؛ لذا کودک طرحی را انتخاب میکند که شخصیتش بر اساس آن شکل گرفته است در واقع کودک برای انتخاب وسایل زندگیاش دنبال طرح وارهها میرود.
وی تاکید کرد: وقتی سیستم انیمیشنسازی ما ضعیف است و نمیتوانیم انیمیشن حرفهای مبتنی بر نیازهای کودک بسازیم نباید انتظار داشته باشیم کودک در انتخاب وسایل زندگی طرحهای ایرانی را انتخاب کند. ما نوشت افزار ایرانی را بدون بازاریابی، مخاطب سنجی و پیشینه تولید کنیم و گلایه داریم که چرا کودکان طرح داخلی را انتخاب نمیکنند.
مشایخی ادامه داد: وقتی کمپانیهای انیمیشنسازی با اقبال تولیدات خود مواجه میشوند، طرحهای انیمیشن خود را روی نوشتافزارها به عنوان بهترین بنر تبلیغاتی چاپ میکنند ما المانهای زیبایی همچون داستانهای هزار و یک شب داریم که اگر قبل از تولید نوشت افزار تبدیل به انیمیشن جذاب شوند بدون شک مورد استقبال کودکان قرار میگیرند.
وی با اشاره به طرح شکرستان گفت: امروز شاهد فروش نسبتاً خوب این طرح روی نوشت افزارها هستیم دلیل این استقبال نسبی به تولید انبوه انیمیشن آن بر میگردد. سیستم لذت بخشی کودک به هیچ وجه نگران کننده نیست اما با توجه به اینکه انیمیشنهای پر طرفدار خارجی با فرهنگ ما سازگار نیستند کودک دچار چالش فرهنگی میشود به عنوان مثال «پلنگ صورتی» هنگام خواب کلاه و لباس مخصوص میپوشد ولی در فرهنگ ما چنین چیزی نداریم اما کودک با دیدن این کارتون دچار دوگانگی فرهنگی و شخصیت میشود و از والدین آن چیزی را طلب میکند که در کارتون میبیند.
مشایخی در پایان بیان کرد: به والدین توصیه میشود خواستههای منطقی کودک را اجابت کنند و انتظار نداشته باشند کودک نوشت افزاری را انتخاب کند که حتی یک بار هم شخصیت کارتونی آن را ندیده است.