حجتالله جودکی، پژوهشگر تاریخ اسلام در گفتوگو با
خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا)، به تبیین بایستههای عزاداری برای امام حسین(ع) بر اساس شریعت اسلام پرداخت و با اشاره به تاریخچهای از اولین عزاداریهای صورت گرفته برای ایشان اظهار کرد: مقتلالحسین از جمله نخستین مقاتلی است که با موضوع گزارش واقعۀ عاشورا و شهادت امام حسین(ع)، دو نسل بعد از آن واقعه نگاشته شده و به خاطر شهرت گردآورنده آن به مقتلالحسین ابومخنف شهرت یافته است.
وی ادامه داد: در کتاب ابومخنف هشام به نقل از ابومخنف گفت: ابوحمزه ثمالی از عبدالله ثمالی و او هم از قاسم بن بخیت نقل کرد: هنگامی که هیئت کوفیان با سر حسین(ع) وارد مسجد دمشق شدند مروان بن حکم به ایشان گفت: چگونه این عمل را انجام دادید؟ گفتند: 18 نفر از مردان ایشان به سوی ما آمدند و به خدا قسم تا آخرین نفر را کشتیم و این سرها و اسرا ایشان است. مروان بپا خاست و رفت. یحیی بن حکم برادر مروان نزد آنها آمد و گفت: چه کردید؟ همان سخن را به وی نیز گفتند. یحیی گفت: روز قیامت محمد(ص) را نخواهید دید و هرگز در هیچ کاری با شما مشارکت نمیکنم. سپس برخاست و رفت. هیئت کوفیان بر یزید وارد شده و سر را در مقابل او گذاشتند و همان حرفها را به وی نیز گفتند. راوی گفت: وقتی هند دختر عبدالله بن عامر بن کُرَیز، زن یزید بن معاویه آن سخنان را شنید، با پیراهن چهرهاش را پوشاند و بیرون آمده و گفت: ای امیرالمؤمنین، آیا این سر حسین پسر فاطمه دختر رسول خدا(ص) است! یزید گفت: بله، بر او شیون کن، بر پسر دختر رسول خدا(ص) و سرور قریش نوحه بخوان. ابن زیاد عجله کرد و او را کشت، خدا او را بکشد! (یزید در اینجا قصد داشت ستمی را که بر امام روا داشته است را با زرنگی بر گردن عبیدالله بندازد و در واقع این اولین مراسم عزاداری برای امام حسین(ع) بود.
وی ادامه داد: راوی گفت: سر حسین مقابل او بود که به مردم اجازه داخل شدن داد. یزید چوب در دست داشت و با آن به دهان سر بریده حسین(ع) میزد و میگفت: این سرانجام کار او با ما است همچنانکه حصین بن الحمام مری گفت: سر مردانی را بریدند که نزد ما دوست داشتنی بودند. در حالی که خودشان بدکارهتر و ستمکارتر بودند.ر اوي گفت: ابوبرزة اسلمی یکی از اصحاب رسول خدا (ص) گفت: آیا با چوب به دهان حسین میزنی! چوب تو به دهانی میخورد که بارها دیدهام رسول خدا(ص) آنرا میبوسید اما ای یزید؛ روز قیامت شفیع تو ابن زیاد و شفیع این سر محمد(ص) است. سپس برخاست و رفت.
جودکی با بیان اینکه در طول تاریخ با توجه به تلقی خاصی که از قیام امام حسین(ع) شده است عزاداریها نیز رنگ و بوی خاصی گرفتهاند، اظهار کرد: اگر صرفا از قیام عاشورا ظلم و ستمی که روا شده است را دریابیم عزاداریهای ما نیز به اشک و ناله محدود میشود اما اگر هدف از قیام آنها را بشناسیم علاوه بر ماتم بر ظلمی که بر آنان روا شده، درصدد احیای اهداف والای شهدای کربلا و سید و سالار شهیدان برمیآییم.
وی عزاداریهای صورت گرفته در تاریخ برای اباعبدالله الحسین(ع) را متفاوت با آنچه امروز در کشور ما مرسوم شده است دانست و گفت: سیره ائمه(ع) بیشتر بیان ماجرا و یادآوری آنچه گذشته بوده است تا مردم از آن عبرت بگیرند و دشمن را بشناسند. آشنایی با عاقبت پیشینیان چه خوبان و چه بدان سبب میشود راه خوب و بد از هم شناخته شود.
عزاداری باید منطبق با عقل باشد
مترجم و گردآورنده مقتل الحسین ابیمخنف معیار عزاداری صحیح برای امام حسین(ع) را منطبق بودن با عقل دانست و گفت: هدف امام حسین(ع) این بود که به مقام عبداللهی برسد و صرفا بنده آزاده خداوند باشد، اما ما ادعا میکنیم که میخواهیم سگ امام حسین(ع) باشیم در صورتی که خداوند از ما انسان بودن را خواسته است. ائمه(ع) از ما خواستهاند که شیعیان مایه زینت آنان باشند ولی برخی افراد عملکردهایی از خود بروز میدهند که نه تنها شایسته عزادار امام حسین(ع) نیست بلکه سبب تکدر خاطر ائمه معصومین(ع) است.
این پژوهشگر تاریخ اسلام به سیره بزرگان دین برای عزاداری امام حسین(ع) اشاره و عنوان کرد: در تمام تاریخ اگر به نوع عزاداری بزرگان دین بنگریم هیچ نشانی از رفتارهای امروزی عامه مردم را در مراسم عزاداری نخواهیم دید. اما آنچه امروز رخ داده این است که برخی تقیه میکنند و از ترس دلزده شدن مردم از دین زشتی رفتار آنان همچون استفاده از اشعار نامناسب و سطحی، آزار رساندن به بدن و .. را بیان نمیکنند.
بهترین روش برای عزاداری امام حسین(ع)؛ قرائت مقاتل
وی بهترین روش برای عزاداری امام حسین(ع) را قرائت مقاتل عنوان کرد و گفت: برخی رفتارهای غیرمتعارف در عزاداریها به ضرر اسلام و معارف والای آن است چرا که برداشت اشتباهی از قیام حضرت در ذهن سایرین که آشنایی با اسلام ندارند ایجاد میشود. واقعه کربلا به خودی خود از چنان سوز و گدازی برخوردار است که نیاز به غلو و بزرگنمایی ندارد.