به گزارش
خبرگزاری بینالمللی قرآن (ایکنا) طی دو هفته اخیر مناظرهای غیرمستقیم میان حجتالاسلام محمدجواد فاضل لنکرانی و حجتالاسلام پناهیان بر سر مسئله علائم ظهور امام زمان(عج) شکل گرفته است. موضوع از این قرار است که آیا راهپیمایی اربعین از علائم ظهور محسوب میشود یا خیر؟ لنکرانی منکر این قضیه است و دلیلش نبود روایت در این زمینه است. اما پناهیان بر این باور است که همه چیز نیازمند روایت نیست بلکه مقتضی درایت است. مهدی فاضل، فرزند حجتالاسلام محمدجواد فاضل نیز معتقد است درک پناهیان بر اساس ذوق شخصی است و نمیتوان آن را مصداق درایت در روایت دانست. متن گفتوگوی این سه شخصیت در ادامه میآید:
کدام روایت میگوید راهپیمایی اربعین از علائم ظهور است؟
گزیده متن گفتوگوی حجتالاسلام محمدجواد فاضل لنکرانی با روزنامه جمهوري اسلامي: «ما الان در آستانه اربعين قرار گرفتيم. چندين سال است که شيعه در اربعين يک جلوه خاصي را پيدا کرده است. پيادهروي از نجف تا کربلا واقعاً يک حرکت بسيار بسيار عظيمي است که عظمت اعتقادي شيعه را نشان ميدهد.
اينها به جاي خودش بايد باشد و ما همانطوري که به اصل زيارت امام حسين(ع) ترغيب ميکنيم، بايد به پيادهروي هم ترغيب کنيم. اما منِ طلبه حق ندارم بگويم پيادهروي اربعين يکي از علائم ظهور است. من در بعضي از اين فضاهاي مجازي از بعضي از اين آقايان روحاني و طلبهها ديدم که اين را به عنوان يکي از علائم ظهور مطرح ميکنند. سوال ما اين است که در کجاي متون ديني ما يک چنين چيزي آمده است.
خيلي از علائمي که در متون ديني آمده، محل بحث و خلاف است. علائم حتمي و غير حتمي داريم و در برخي هم بداء واقع ميشود، اما اگر ما تمام کتب روايي مربوط به مهدويت را زير و رو کنيم يک جا نداريم که راهپيمايي اربعين شيعه در آخر الزمان از نجف به کربلا از علائم ظهور است. درحالي که اين مطلب غير صحيح در فضاهاي مجازي وسعت فراواني پيدا کرده است.
اساساً اين يک درد بزرگ و انحراف بزرگي است که اين سالهاي اخير، در کشور ما به وجود آمد، هر ماه ميگفتند که اين ماه ماهِ ظهور است و اصلاً انتظار را خراب کردند، آن انتظاري که ائمه ميخواهند اين است که انسان هر لحظه متوقع ظهور باشد، اما اين احتمال را هم بدهد که ممکن است صد سال ديگر يا پانصد سال ديگر باشد. ولي ما آمديم طوري براي جوانها بيان کرديم که همين امروز و فرداست. اينها از انحرافهايي بود که به وجود آمد و مهدويت و قضيه انتظار را خراب کرديم.» (منبع: سایت شخصی محمدجواد فاضل لنکرانی)
همه چیز روایت نمیخواهد، درایت میخواهد
متن سخنان حجتالاسلام پناهیان، ایراد شده در مراسم حسینیه امام خمینی در محضر رهبری: تحجر یعنی نمیخواهد فکر کند! میگویی آقا چه التهابی اتفاق افتاده در میان جوانها، امثال شهید حججیها و شهدای مدافع حرم در سراسر منطقه از ایران، افغانستان، پاکستان، لبنان، عراق، سوریه چه عظمتهایی آفریده شده! یمن ببین چه خبر شده. خب، اینها از علائم ظهور است! میگوید روایت نداریم که بفرماید اگر جوانان شهادتطلب شدند، از علائم ظهور است! آقا مگر همهچیز روایت میخواهد؟ یککمی هم درایت میخواهد!
میگویی: «اربعین ۲۰میلیون نفر برای امام حسین(ع) میآیند! این متحولشدن دلها از علائم ظهور است!» میگوید: «روایتی نداریم که اگر زائرین اربعین زیاد شوند، از علائم ظهور است!» آیا روایت داریم که باید فکر کنید، یا نه؟!
امام(ره) شهادتطلبی جوانان را از علائم ظهور میدانست و میفرمود: این قلبهایی که قبل از انقلاب، توجه به دنیا داشت، امروز مىبينيم كه این شوق و شعفها به لقاء اللَّه براى آنها حاصل شده (یعنی شهادتطلب شدهاند) و ایمان آنها تقویت شده که يكى از علائم ظهور بقیة الله ارواحنا له الفداء است! (منبع: خبرگزاری ایکنا)
درایت ذوقی یا درایت حدیثی؟
پاسخ مهدی فاضل، فرزند محمد جواد فاضل لنکرانی: «جناب حجت الاسلام پناهیان. با اهداء سلام. اخیرا مطالبی را منسوب به شما در رابطه با علائم ظهور خواندم. در این مطالب که ظاهرا متن سخنرانی اخیرتان در منبری مقدس است، فرموده بودید همه چیز نیازی به روایت ندارد و دعوت به درایت کردید! نظر به تقدس آن منبر و جفای بزرگی که در سخنانتان در حق امام راحل و برخی فقهای مبرز حوزه علمیه قم نمودید لازم دیدم پنج اشکال عمده مطالبتان را متذکر شوم:
1- شما در سخنانتان برداشت شخصی خود از مسائل را مصداق «درایه الروایه» ذکر کردید. خوب است این موضوع روشن را بیاموزید که مصداق «درایه الروایه»، درک ذوقی شما از مسائل جامعه نیست! مقصود درک روایت است؛ تکرار میکنم درک «خود روایت» و مقصود درکی منطقی و بر مبنای اصول عقلانی است و نه درکی مبتنی بر ذوقیات و احساسات از مسائلی خارج از روایات.
2- شما شاهد سخنتان را در عدم نیاز به روایت و رجوع به درایت فرموده حضرت امام در پیام نوروزی سال 1361 شمسی قرار دادید و سپس دیگران را نیز دعوت به فکر کردید. درعبارتی که شما به نقل از امام خواندید اینطور گفتید: «این قلبهایی که قبل از انقلاب، توجه به دنیا داشت، امروز مىبينيم كه این شوق و شعفها به لقاء اللَّه براى آنها حاصل شده (یعنی شهادتطلب شدهاند) و ایمان آنها تقویت شده كه يكى از علائم ظهور بقية اللَّه ارواحنا له الفداء است» و چه جفای بزرگی در حق امام خمینی (ره) آن مرجع کم نظیر کردید. شما نه تنها پیام ایشان را به درستی برای مردم بیان نکردید بلکه عظمت آن فقیه را هم با این درایت ذوقیتان مورد سوال قرار دادید. استناد حضرت امام هم برای علائم ظهور به روایت است نه درایت ذوقی!
ظاهرا فرصت مطالعه دقیق پیام امام راحل را پیدا نکردهاید؛ در پیام امام اینطور آمده است: «ما امروز میبینیم که این جلوهها حاصل شده است، و این شوق و شعفها به لقاء الله برای آنها حاصل شده است، و دست عنایت خدای تبارک و تعالی به سر این ملت کشیده شده است، و ایمان آنها را تقویت فرموده است که یکی از علائم ظهور بقیه الله- ارواحنا فداه- است."
اگر درایت می نمودید به روشنی قابل فهم و دستیابی است که عبارت «علائم ظهور» برمیگردد به این روایت از امام باقر (ع) : اذا قام قائمنا وضع الله یده علی رؤوس العباد فجمع بها عقولهم وکملت بها احلامهم؛ هنگامی که قائم ما قیام کند خداوند دستش را بر سر بندگان میگذارد و عقول آنها را با آن جمع کرده و افکارشان با آن تکمیل میشود.)
3- همانطور که میدانید در معارف دینی امور بر دو قسماند یا توقیفی و یا غیرتوقیفی. مثلا مشهور متکلمان معتقدند اسماء الهی توقیفی است؛ بنابراین نمیتوان در پوشش فکر و درایت برای خداوند متعال اسم جدیدی را قرار داد. همچنین آنچه که اینجانب تاکنون آموختم این است علائم قیامت و ظهور حضرت حجت چه در علائم حتمی و چه غیر حتمی توقیفی است و بنابراین هیچ انسانی نمیتواند در این علائم دخل و تصرف کند چه با فکر و چه با درایت!
4- آیا با خود اندیشیدهاید چنانچه علائم ظهور را به وادی درایت بسپاریم چه رخ خواهد داد؟ آیا میدانید چه بدعتهایی در جامعه به وجود خواهد آمد؟ دور نیست سالهایی که مسئولین این کشور خطاهای خود را به نام مبارک امام عصر گره میزدند و ایمان و عقیده مردم را به بازی میگرفتند. آیا آنها مدعی درایت نبودند؟ و چه بسیار کسانی که در طول تاریخ بدعت ها گذاشتند و مدعی درایت بودند ...
5-مسئله نمایش شیفتگی مردم به سید و سالار شهیدان در راهپیمایی عظیم اربعین و همچنین شهادت در راه دفاع از اسلام و حریم اهل بیت خود هزاران پیام و معرفت برای مردم به همراه دارد و نیازی نیست که درایت ذوقی شما پایهای برای این خروش بسازد و در این راه بدعت ایجاد کند. چه خوب است در مسائل علمی شور و احساس را کنار بگذارید و مستدل بحث و درایت بفرمایید.» (منبع: نامههای حوزوی)
ایکنا باید بیشتر وارد این مناظرات شود و قضاوت را برعهده خوانندگان بگذارد
«إِنّی أَنَا الْمُنْتَقِم، أَلا يَا أَهلَ الْعالَم إِنَّ جَدِّيَ الْحُسَين قتل عَطشاناً، أَلا يَا أَهلَ الْعالَم إِنَّ جَدِّيَ الْحُسَين سَحَقوهُ عُدواناً».
مگر غیر از این است که مردم دنیا با امام حسین ع آشنا هستند که ایشان خودشان را به ایشان معرفی می کنند؟
و مگر غیر از این است که پیاده روی اربعین نقشی به همتا در شناساندن امام حسین ع به دنیا دارد؟
و در پایان تاکید آیت الله بهت به پیاده روی اربعین هم همین امر را تاکید می کند.
بهجت العرفا آیتالله محمدتقی بهجت فومنی درباره نقش پیادهروی روز اربعین میگوید: روایت دارد که امام زمان(عج) که ظهور فرمود، پنج ندا میکند به اهل عالم، اَلا یا اَهلَ العالَم اِنَّ جَدِی الحُسَین قَتَلُوهُ عَطشاناً، اَلا یا اَهلَ العالَم اِنَّ جَدِی الحُسَین سحقوه عدوانا،... امام زمان خودش را به واسطه امام حسین(ع) به همه عالم معرفی میکنند ... بنابراین در آن زمان باید همه مردم عالم، حسین(ع) را شناخته باشند... اما الان هنوز همه مردم عالم، حسین(ع) را نمیشناسند و این تقصیر ماست، چون ما برای سیدالشهدا(ع) طوری فریاد نزدیم که همه عالم صدای ما را بشنود، پیادهروی اربعین بهترین فرصت برای معرفی حسین(ع) به عالم است.
ضمن احترام به همه طرفهای این مناظره، از آقای فاضل دو گلایه داریم:
اول اینکه آقای پناهیان در کجای سخنرانی هایشان برای ظهور، روز و ماه مشخص کرده اند که آقای فاضل نوشته اند: «هر ماه ميگفتند که اين ماه ماهِ ظهور است و اصلاً انتظار را خراب کردند..»؟!!
دوم: شما به چه اجازه ای از احتمال ظهور در ۵۰۰ سال بعد سخن می گویید؟! مگر نبی مکرم ما ظهور را به نبوت حضرت موسی تشبیه نکرده اند که دفعی و بدون توقع قبلی صورت گرفت؟
کسی که ظهور را برای ۵۰۰ سال بعد متوقع بداند، نه اهل مقاومت می شود و نه اهل انتظار..
کاش از این آقای پناهیان بیشتر از یک نسخه داشتیم.
ضمنا شما حتی یک نفر را نمی توانید پیدا کنید که با سخنرانی آقای پناهیان دچار افسردگی شده باشد. یا علی