به گزارش
خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا)، جشنواره کتاب سال دانشجویی هر ساله همزمان با هفته کتاب جمهوری اسلامی برگزار میشود و امسال نیز این جشنواره بیست و چهارمین دوره خود را سپری میکند، در راستای برگزاری این جشنواره و کم و کیف آن با حامد علیاکبرزاده، دبیر علمی بیست و چهارمین دوره جشنواره کتاب سال دانشجویی گفتوگویی را انجام دادهایم که مشروح آن را در ادامه میخوانید؛
وضعیت کمی و کیفی آثار در این دوره نسبت به سالهای گذشته چطور بود؟امسال 664 اثر دریافت کردیم که نسبت به سال گذشته که 629 اثر بود، رشد قابل توجهی داشته است، البته حدود 700 نفر ثبتنام کردهاند که بعضیها دارای شرایط لازم نبودند، اما به طور کلی با آمار و ارقامی که در رابطه با چاپ آثار مطرح است، پیشبینی میشود نزدیک هزار تا هزار و پانصد کتاب در سال توسط دانشجویان نگارش و منتشر شود که از میان حدود هزار اثر، 700 اثر به دبیرخانه ارسال شده که رقم قابل توجهی است. ما امسال مثل سالهای قبل بین علوم انسانی و گروه پزشکی بیشترین تعداد آثار را دریافت کردهایم، اما به لحاظ کیفی مدیران گروههای مختلف باید به صورت مجزا اظهارنظر کنند، اما طی سالهای اخیر کیفیت آثار دریافتی در جشنواره کتاب سال دانشجویی خیلی بهتر شده است. دقیق شدن در آثار دانشجویی نشان میدهد آثاری ترجمهای تعداد بالایی داشته و از نظر کیفی نیز ارتقا یافتهاند و جذابیت بیشتری پیدا کرده است؛ از این رو در برخی گروهها ترجمه غالب بوده و داوران مجبورند آثاری را از میان ترجمهها انتخاب کنند.
در آثار تألیفی هم کیفیت ارتقا یافته است؟ بله، آثار تألیفی نیز از رشد کیفی و محتوایی خوبی برخوردار هستند.
در مورد سنجش سطح کیفی آثار، شاخصهای کیفی چیست؟از چند جهت میتوان به بحث کیفیت پرداخت، درباره ترجمه، نکته اول این است که کتابهایی در سالهای اخیر ترجمه میشوند یا کتابهای مرجع هستند یا ناشران برجسته در سطح دنیا آنها را منتشر کردهاند و در این راستا آثاری از نویسندههای ایرانی و اساتید شاخص هستند که کتابهای آنها خارج از کشور منتشر شده است و دانشجوهای ایرانی آنها را ترجمه کردهاند؛ از این رو از یک سو بحث ناشران و از سوی دیگر بحث ترجمه دقیق مطرح است، به این معنا که در واقع ترجمه همان مطلبی باشد که نویسنده و مولفههای اصلی کتاب آن را به نگارش درآورده است و از لحاظ کیفی رشد داشته است. بحث دیگر اینکه از زبان اصلی ترجمه شود، به این معنی که علاوه بر انگلیسی به زبانهای دیگر مانند زبانهای آلمانی نیز ترجمه شود. اینکه خود متن به لحاظ ادبیات فارسی نگارش فارسی باشد و روان نوشته شود نیز دارای امتیازاتی است. در بحث تألیف هم باز ملاکهایی وجود دارد، از جمله اینکه تألیف، باید مطابق با نیازهای روز باشد. یکی از ملاکهای ما نیز این است که تألیفها نزدیک به استانداردهای جهانی علم باشند.
چند اثر به عنوان برگزیده انتخاب و معرفی میشوند؟معمولاً در هر دوره حدود 19 تا 20 اثر برگزیده داریم و نزدیک به 20 اثر شایسته تقدیر هستند.
در گروهی بوده که هیچ اثری برگزیده نباشد؟بعضی گروهها به دلیل اینکه تعداد آثار خیلی کم بوده و آثار اندکی مثلاً در حوزه معدن نوشته میشود، طبیعی است که ممکن است اثری انتخاب نشود، اما یکی دو گروه بودند که تقریباً آثاری نداشتند و داوران نیز در این گروهها اثری را به عنوان برگزیده معرفی نکردند، در حالی که در سال گذشته کارهای خوبی داشتیم، اما امسال گروه علوم سیاسی اثر چندانی نداشته و یک اثر شایسته تقدیر انتخاب شده است.
این امکان وجود ندارد که دبیرخانه خودش اقدام به جمعآوری کتاب کند و همه آثار شرکت داده شوند؟شناسایی مولفه دانشجویی در انتخاب آثار کار سختی است و تقریباً امکانپذیر نیست، از این رو از ناشران میخواهیم که آثار دانشجویی را ارسال کنند، اگر کتاب فقط مد نظر ما بود کتابها را میتوان شناسایی کرد، در حالی که جشنواره همین کار را انجام میدهد، آثاری که ثبت نام میشود و ارسال میشود داوری میکند، وقتی شما مسابقهای را برگزار میکنید رقابت آنجایی معنا پیدا میکند که یک عدهای اعلام آمادگی برای رقابت میکنند، اگر کسی اعلام آمادگی نکند وارد رقابت نخواهد شد. منتها از یک جهت ما در جشنواره دانشجویی باید یک زمینه و بستری را آماده کنیم تا دانشجوها تشویق شوند و فرهنگ نگارش کتاب در میان آنها ترویج یابد و از دانشجوهای مستعد حمایت کنیم، این کار به شکل دیگری انجام میشود، به این صورت که ما با ناشران مختلف ارتباط میگیریم و ناشرها در واقع مولفان دانشجویی خودشان را شناسایی میکنند، شاید نیمی از آثاری که برای ما ارسال میشود، از همین طریق است.
امسال بیست و چهارمین دوره جشنواره کتاب سال دانشجویی برگزار میشود، این جشنواره چه دستاوردهایی داشته است؟ دستاوردهای را ما باید با اهدافی که تعریف کردیم، بسنجیم، هدف اصلی این جشنواره تشویق دانشجویان اهل قلم به نگارش اثر و حمایت است، این اتفاق رخ داده است. یک بخش قابل توجهی بالای 60 درصد کسانی که در جشنواره کتاب سال دانشجویی برگزیده شدند، افرادی هستند که حوزه رشته تخصصی خودشان بوده و پژوهشگر برجسته و صاحبنظر هستند، این مهمترین هدف ما بوده است و ما به آن هدف رسیدهایم. در کنار این، اهداف دیگری را هم دنبال میکنیم؛ از جمله اینکه از ظرفیت دانشجویی برای فعالیت سازمان استفاده کنیم، این اتفاق افتاده است و به واسطه همین افراد توانستیم با ارتباطی که با این افراد گرفتیم پروژههایی در حوزه کتاب اجرا کنیم و حتی در ارزیابیهای آثار این جشنواره از حضور آنها استفاد کردیم و بعضی از برگزیدگان این جشنواره جذب شدند و برخی دیگر به اذعان خود انگیزه مضاعفی پیدا کردند و عنوان کردند مسیرشان تغییر یافته است؛ البته نه اینکه این جشنواره صد در صد موثر باشد، اما درصدی از آن تأثیر را داشته است.
آثار بخش ویژه را چطور ارزیابی میکنید؟ما یک بخشی به نام مؤلفه جوان هم داریم و از دانشجوی 19 سالهای که کتاب می نویسد، تقدیر میکنیم. در همه حوزهها آثار خوبی وجود داشت، بخش دانشجویان فارسینویس از نظر کمی رشد داشته و ما سالهای قبل پنج، شش اثر بیشتر نداشتیم و امسال 14 اثر داوری شد. دانشجویان فارسینویس ما دو دسته هستند یک دانشجوهای ایرانی که در خارج از کشور تحصیل میکنند و پایاننامه فارسی مینویسند، دوم دانشجویان خارجی که فارسینویس هستند. ایرانیها که مشخص هستند، خارجیها هم باید کسانی باشند که فارسی زبان باشند و در این راستا کشورهایی چون تاجیکستان، ارمنستان، پاکستان و کشورهای فارسی زبان دیگر مطرح میشوند. در همه بخشها کارهای خوبی رسیده است. حوزه مطالعات میان رشتهای قرآن هم امسال با همکاری سازمان قرآنی دانشگاهیان کشور انجام شد و با توجه به اینکه کارهای قرآنی زیادی وجود دارد، آثارخوبی در این حوزه وجود داشت و امیدواریم در سالهای آینده آثار بیشتری را شاهد باشیم.
در راستای حمایت از انتشار پایاننامه دانشجویی برنامهای دارید؟دبیرخانه جشنواره کتاب سال دانشجویی، دبیرخانه جشنواره کتاب و پایان نامه سال دانشجویی نیز هست و این دو با همدیگر راه اندازی شدهاند، جشنواره کتاب سال دانشجویی 24 دوره برگزار شده، اما پایاننامه به دلیل تغییراتی که طی چند سال داشته، امسال هفدهمین دوره آن برگزار میشود که در این راستا آثار برگزیده یعنی پایاننامههای برگزیده را چاپ کردیم و امسال هم انشاء الله این برنامه را داریم. یک نکتهای که باید به آن توجه کرد آثار برگزیده را بعد از اینکه برگزیده میشوند، در نشستهای نقد و بررسی و معرفی در قالب آثار برتر بررسی میکنیم.
در مورد کمیته علمی و روند داوری هم توضیح بفرمایید؟کمیته علمی جشنواره در واقع متشکل از مدیران گروههای شش گانهای است که اغلب آنها در شورای بررسی کتاب در سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی نیز عضو هستند، در واقع کمیته علمی ما مدیران همین گروهها هستند. روند داوریها نیز شامل چهار مرحله است، مرحله اول این است که در هر گروهی که میرسد دو نفر از اعضای آن گروه این کارها را انجام میدهند، مدیر آن گروه در واقع 50 درصد کارها را حذف میکنند و نزدیک به 50 درصد به مرحله دوم راه مییابند. در مرحله دوم به ارزیابی تک تک آثار میپردازند و امتیازاتی به آنها میدهند، در مرحله سوم هر گروه دوباره یک جلسه نهایی را برگزار میکند و مدیر گروه یکی تا سه اثر را به عنوان آثار برگزیده به تناسب تعداد آثار رسیده انتخاب میکند و در نهایت وقتی اینها معرفی میشوند یک کمیته داوری و علمی بالای سر همه این گروهها هست. این کمیته علمی دقیقاً تعیین میکنند که چه آثاری به عنوان آثار برتر یا شایسته تقدیر است، از این رو چهار مرحله داوری میشود و در واقع هر اثری را حداقل دو داور بررسی میکنند و نکته آخر اینکه ما دوره اخیر علاوه بر اینکه پتانسیل علمی که در خود جهاد بوده، از ظرفیتهای مؤسسه خانه کتاب هم استفاده کردهایم که طی چند دوره مسئولیت کتاب سال جمهوری اسلامی ایران را به عهده داشتهاند و در این جشنواره نیز کمک بسیاری کردند که از همه آنها تشکر میکنم.
درباره داوری آثار بفرمایید امسال چه طور بوده است؟در جشنواره کتاب سال دانشجویی داوران از میان اعضای هیئت علمی دانشگاهها و پژوهشگران انتخاب میشوند تا این جشنواره هم از لحاظ علمی و هم داوریها اعتبار لازم را داشته باشد، همچنین سعی میکنیم از پژوهشگران و اعضای هیئت علمی دانشگاهها در رشته علمی خاص که دارای سوابق قابل توجه و ملاحظهای هستند بهرهگیری کنیم. نکته دیگری که در مورد داوری آثار وجود دارد این است که از ظرفیتهای علمی جهاد دانشگاهی و دانشجویان برگزیده ادوار گذشته جشنواره کتاب سال دانشجویی استفاده میشود.
در مجموع این جشنواره شامل گروههای علمی متعددی است که در یک دسته بندی کلی به شش بخش شامل گروههای علوم انسانی، پزشکی، کشاورزی و معادن، فنی و مهندسی، هنر و معماری و علوم پایه تقسیم میشود که هر کدام از اینها شاخههایی دارند، به عنوان مثال علوم انسانی، شاخه فلسفه، دین، روانشناسی، گروه هنر و معماری شامل معماری، نقاشی، موسيقی، عكاسی و .... . غیر از این گروههای اصلی که دربرگیرنده همه رشتههای دانشگاهی هستند، ما چند گروه در بخش ویژه داریم، در این بخش با توجه به نیازهای روز و مسائلی که در کشور مطرح است و یا نیازهایی که مجموعه جهاد دانشگاهی یا مشارکت کنندههای جشنواره به لحاظ علمی دارند، تعیین شده است که در سال جاری بخش ویژه شامل گروههای فرهنگ عمومی، گردشگری، اقتصاد مقاومتی، مطالعات میان رشتهای قرآن کریم، تجاریسازی و فناوری دانشگاه و همچنین گروه دانشجویان فارسینویس است.
اعتبار این جشنواره به چیست؟اعتبار اصلی این جشنواره همین حضور دانشجویان است. ما در کشور هیچ جشنواره ای نداریم که از آثار قلمی دانشجویان تقدیر کند و این اولین و آخرین جشنواره است و در کتار این مسئله یک سری کارها را پیگیری می کنیم و می خواهیم امتیازاتی را برای برگزیدگان قرار دهیم، مثلا فضایی فراهم شود تا عضو نخبگان شود. با وزارت ارشاد و وزارت علوم رایزنی هایی داشته ایم تا بتوانیم آثار آنها را به چاپ برسانیم اما به طور کلی مهمترین ویژگی آن دانشجویی بودن آن است.
گفت و گو از سمیه قربانی