ارتباط مضمونی عاشورا با آیین‌های باستانی (1)
تعزیه تنها در فرم با آیین سیاوشون مشابهت دارد
گروه هنر: ابوالفضل ورمرزیار پیشکسوت نقالی گفت: آیین باستانی سیاوشون تنها در فرم مشابهت‌هایی با تعزیه دارد، والا در محتوا هیچگونه شباهتی بین این دو مراسم وجود ندارد.
ابوالفضل ورمرزیار هنرمند پیشکسوت نقال و پرده‌‌خوانی در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) درباره موضوع مورد نظر و ارتباط شبیه خوانی با تعزیه چنین توضیح داد: در پیشینه نمایش ایران باستان آیین‌های سوگ و سور وجود داشتند. در زمینه سور جشن‌های ایران باستان از جمله مهرگان و نوروز که در اول هر ماه وجود داشته است آیین‌های مربوط به این بخش را تشکیل می‌دادند. در زمینه سوگ هم به همین شکل آیین‌های وجود داشته است.
وی افزود: درباره آیین‌های سوگ باید گفت که بخش مهمی از آنها به آیین سیاوشون مختص می‌شد، البته در این زمینه سوگ‌های دیگری هم وجود دارد، ولیکن مهمترین آن همان سوگ سیاوشون است، اما با آمدن اسلام به ایران بخش مهمی از این آیین‌ها به فراموشی سپرده شد مگر در بخش‌های محدودی چون یزد و شمال خراسان که هنوز چنین آیین‌های وجود دارد.
این نقال در تکمیل توضیح فوق تصریح کرد: با روی کار آمدن سلسله آل بویه سوگ امام حسین (ع) در کشور ما فراگیرتر شد، البته این سوگ در ادامه سوگ سیاوشون نبوده، بلکه تنها در ریشه‌های تاریخی و آیینی ایرانی این اشتراکات وجود داشت. در کلامی دیگر فرم همان چیزی بود که در سیاوشون وجود داشت، اما در محتوا موضوع به حماسه‌هایی که در دشت کربلا رخ داده بود تغییر پیدا کرد.
ورمرزیار اضافه کرد: با توجه به توضیحات فوق در دوره آل بویه به ویژه عضدالدوله سوگ امام حسین (ع) رواج پیدا کرد و این اتفاق تا زمان صفویه نیز وجود داشت. برای مثال در زمان صفویه در میدان نقش جهان به روی گاری یا ارابه‌هایی نمایش‌هایی از حماسه‌های کربلا اجرا می‌شد. در این شکل بازیگرانی به روی ارابه اشعاری درباره کربلا می‌خواندند. نکته جالب اینکه همین ارابه بستر اصلی سکو در تعزیه را شکل داد.
این نقال درباره بحث رنگ شناسی در تعزیه هم چنین توضیح داد: از سخنان خود می‌خواهم نتیجه بگیرم که ریشه تاریخی تعزیه در نمایش‌های باستانی ایران نهفته است، البته بررسی ارتباطات میان تعزیه و سوگ سیاوشون بررسی‌های مفصل‌تری را طلب می‌کند که در حوصله این گفت‌و‌گو نمی‌گنجد، ولیکن به طور اختصار به یک یا دو مورد اشاره می‌کنم. برای مثال رنگ شناسی در تعزیه ویژگی خاص خود را دارد . به این نحوکه رنگ زرد مختص به حر است و اشقیا نیز سرخ می‌پوشند.
وی در انتها تاکید کرد: نکته دیگر اینکه در تعزیه اشقیا فقط به کلام سخن می‌گویند، اما اولیا آواز می‌خوانند این اشکال نیز در تدوام و تبادل زمانی به وجود آمده است. در انتها سخنانم باید تاکید کنم سوگ سیاوش در محتوا هیچ ربطی به تعزیه ندارد و تنها در ریشه و فرم اشتراکاتی دیده می‌شود.
وی افزود: درباره آیین‌های سوگ باید گفت که بخش مهمی از آنها به آیین سیاوشون مختص می‌شد، البته در این زمینه سوگ‌های دیگری هم وجود دارد، ولیکن مهمترین آن همان سوگ سیاوشون است، اما با آمدن اسلام به ایران بخش مهمی از این آیین‌ها به فراموشی سپرده شد مگر در بخش‌های محدودی چون یزد و شمال خراسان که هنوز چنین آیین‌های وجود دارد.
این نقال در تکمیل توضیح فوق تصریح کرد: با روی کار آمدن سلسله آل بویه سوگ امام حسین (ع) در کشور ما فراگیرتر شد، البته این سوگ در ادامه سوگ سیاوشون نبوده، بلکه تنها در ریشه‌های تاریخی و آیینی ایرانی این اشتراکات وجود داشت. در کلامی دیگر فرم همان چیزی بود که در سیاوشون وجود داشت، اما در محتوا موضوع به حماسه‌هایی که در دشت کربلا رخ داده بود تغییر پیدا کرد.
ورمرزیار اضافه کرد: با توجه به توضیحات فوق در دوره آل بویه به ویژه عضدالدوله سوگ امام حسین (ع) رواج پیدا کرد و این اتفاق تا زمان صفویه نیز وجود داشت. برای مثال در زمان صفویه در میدان نقش جهان به روی گاری یا ارابه‌هایی نمایش‌هایی از حماسه‌های کربلا اجرا می‌شد. در این شکل بازیگرانی به روی ارابه اشعاری درباره کربلا می‌خواندند. نکته جالب اینکه همین ارابه بستر اصلی سکو در تعزیه را شکل داد.
این نقال درباره بحث رنگ شناسی در تعزیه هم چنین توضیح داد: از سخنان خود می‌خواهم نتیجه بگیرم که ریشه تاریخی تعزیه در نمایش‌های باستانی ایران نهفته است، البته بررسی ارتباطات میان تعزیه و سوگ سیاوشون بررسی‌های مفصل‌تری را طلب می‌کند که در حوصله این گفت‌و‌گو نمی‌گنجد، ولیکن به طور اختصار به یک یا دو مورد اشاره می‌کنم. برای مثال رنگ شناسی در تعزیه ویژگی خاص خود را دارد . به این نحوکه رنگ زرد مختص به حر است و اشقیا نیز سرخ می‌پوشند.
وی در انتها تاکید کرد: نکته دیگر اینکه در تعزیه اشقیا فقط به کلام سخن می‌گویند، اما اولیا آواز می‌خوانند این اشکال نیز در تدوام و تبادل زمانی به وجود آمده است. در انتها سخنانم باید تاکید کنم سوگ سیاوش در محتوا هیچ ربطی به تعزیه ندارد و تنها در ریشه و فرم اشتراکاتی دیده می‌شود.
