لزوم ریسک‌پذیری مسئولان و اطمینان بیشتر به تشکل‌های قرآنی ـ مردمی
گروه مؤسسات قرآنی مردم‌نهاد: متولیان برپایی مسابقات قرآنی لازم است به تشکل‌های مردمی اعتماد کرده و به عبارتی، ریسک‌پذیری در این خصوص را افزایش دهند، چراکه با اعتماد مسئولان و نهادهای متولی، حوزه مردمی وارد این عرصه شده و تجربه کسب می‌کند.
اما با پیروی انقلاب اسلامی ایران و تشکیل نظامی اسلامی که پایه‌های اساسی خود را بر گرفته از رهنمودهای قرآن کریم می‌داند، هم شاهد افزایش کمی این مراکز قرآنی بوده‌ایم و هم ارتقای کیفیت فعالیت آن‌ها، با توجه به توصیه‌های اکید و مکرر رهبر معظم انقلاب مبنی بر لزوم توجه به فعالیت‌های قرآنی همچون حفظ قرآن، تدبر و فهم عمومی قرآن کریم.
اکنون ذکر یک نکته قابل تأمل است، با توجه به اینکه یکی از مهمترین دستاورد فعالیت‌های مراکز قرآنی تربیت نخبگان قرآنی است، بدین ترتیب مؤسسات قرآنی را می‌توان بدنه اصلی پرورش نسل جدیدی از قهرمانان قرآنی دانست، قهرمانانی که با حضور در عرصه‌های مختلف ملی و بین‌المللی برای میهن افتخارآفرینی می‌کنند.
در این گزارش سعی شده با توجه به این نقش پر رنگ مؤسسات قرآنی مردمی در پرورش و معرفی نخبگان قرآنی، جایگاه این مراکز مردمی در امور سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری مسابقات و رقابت‌های ملی و بین‌المللی مورد بررسی قرار گیرد.
ستاد عالی مسابقات قرآن کریم، به عنوان عالی‌ترین نهاد سیاست‌گذار، تصمیم‌ساز و قانون‌گذار، متشکل از همه نهادهای قرآنی کشور از حدود 10 سال پیش فعالیت جدی خود را به صورت رسمی آغاز و در این مدت دستگاه و نهادهای مختلفی عضو این ستاد هستند، اتحادیه تشکل‌های قرآن و عترت کشور نیز به عنوان پل ارتباطی میان تشکل‌های مردمی و نهادهای دولتی و حاکمیتی، از سال 85، به عضویت این ستاد درآمده و در این مدت فعالیت‌های مختلفی را جهت اجرا و برگزاری مسابقات قرآنی انجام داده است.
این ستاد منشأ حقوقی ستاد عالی هماهنگی مسابقات از ابلاغیه معاون اول رئیس‌جمهور در دو دوره بوده است. این اتفاق یک بار در زمان دولت اصلاحات و توسط «حسن حبیبی»، معاون اول رئیس جمهور وقت در حدود سال ۱۳۷۸ ابلاغ و نوبت بعد نیز در زمان دولت آقای احمدی‌نژاد و توسط «پرویز داوودی»، معاون اول رئیس‌جمهور ابلاغ شد.
در ادامه به سراغ چند تن از مسئولان عضو این ستاد عالی رفته و نقطه نظرات آن‌ها را در خصوص جایگاه مؤسسات قرآنی در این ستاد جویا شدیم.
برگزاری مسابقات قرآن، وظیفه ذاتی مؤسسات قرآنی نیست
غلامرضا شاه‌میوه اصفهانی، قاری، مدرس و داور بین‌المللی قرآن کریم و عضو ستاد عالی مسابقات قرآن با بیان اینکه بحث مسابقات قرآن با موضوع آموزش قرآن کریم ضمن اینکه ارتباط تنگاتنگی دارند، اما به طور کلی از نظر ساختاری با یکدیگر متفاوت هستند، گفت: فرض کنید برای پرورش یک قهرمان ورزشی، افراد به باشگاه‌های ورزشی مراجعه کرده و برای حضور در مسابقاتی که متولی برگزاری آن، نهاد دیگری هست، آمادگی کسب می‌کنند، در مورد مسابقات قرآن هم این موضوع صدق می‌کند، در واقع مؤسسات حکم همان باشگاه‌های ورزشی را دارند که به آموزش افراد پرداخته و آن‌ها را برای حضور در رقابتی بین‌المللی و یا ملی آماد می‌کنند.
وی با اشاره به رسالت اصلی مؤسسات قرآنی در آموزش افراد، اظهار کرد: بحث برگزاری و مشارکت در اجرای مسابقات ملی و بین‌المللی، جزء ماهیت وجودی و وظایف ذاتی مؤسسات قرآنی نیست.
این مدرس قرآن کریم با بیان اینکه مؤسسات می‌توانند در بخش‌هایی از برپایی مسابقات مشارکت داشته باشند، گفت: با توجه به اینکه برآیند این آموزش و یادگیری‌ها در روند رقابت نخبگان مؤثر است، پس به نوعی هماهنگی با این مؤسسات می‌تواند به برگزاری بهتر مسابقات کمک کند.
شاه‌میوه در ادامه ضمن قانونی دانستن ستاد عالی مسابقات قرآن کریم، دارای جایگاهی ویژه در سیاست‌گذاری مسابقات قلمداد کرد و افزود: این ستاد رغم اینکه یک ستاد قانونی و مصوبه هیئت است و همه نهادهای فرهنگی عضو آن هستند، اما هنوز تا جایگاه ایده‌آل فاصله دارد.
وی افزود: ما باید در ابتدا خود ستاد عالی را فعال و موانع فعالیت آن را رفع کنیم و پس از رسیدگی به مشکلات ستاد، کمیت‌های ذیل این ستاد را بررسی کنیم و با توجه به اینکه اتحادیه تشکل‌های قرآن و عترت کشور، به نمایندگی از مؤسسات قرآنی و مردمی در کمیته‌های ای ستاد حضور فعال دارد، این این صورت است که مؤسسات هرگونه نقطه نظری داشته باشند، در ستاد مطرح کرده و علی‌القاعده باید در همان ستاد اعمال و در صورت موافقت تصویب شود.
این عضو ستاد عالی مسابقات قرآن کریم افزود: مسئله این هست که خود ستاد هنوز تا تحقق چشم‌انداز اصلی فعالیت خود فاصله زیادی دارد، به همین خاطر، در چنین شرایطی اینکه نمایندگانی از حوزه مردمی در این ستاد هستند، خود قدم بزرگی محسوب می‌شود، اما اینکه باز به صورت خیلی مشخص‌تر و جزئی‌تر بگوییم که بخش مردمی چه نقشی باید داشته باشند، نیازمند مطالعه و کار کارشناسی دقیق‌تری است که تعیین کند، مؤسسات با چه فرآیند، و ساز و کاری می‌توانند در برگزاری یک پارچه مسابقات نقش مؤثری ایفا کنند.
لزوم اطمینان بیشتر به تشکل‌های مردمی
سید علی سرابی، قائم مقام شورای عالی قرآن و عضو ستاد عالی مسابقات قرآن کریم، عنوان کرد: ستاد عالی مسابقات قرآن در کشور با پیگیری‌های کمیته اعزام و دعوت از قاریان قرآن که تحت نظارت دفتر مقام معظم رهبری است تأیید و تشکیل شد و هدف از تشکیل این سناد، ارتقای کمی، کیفی و عمق بخشی به قرآن در ابعاد ملی و بین‌المللی است.
وی با اشاره به اینکه بهره‌مندی از پتانسیل و ظرفیت نهادها و سازمان‌های مردم نهاد، یکی از رویکردهای این ستاد برای توسعه کمی و کیفی مسابقات در سطح ملی بود، عنوان کرد: به دلیل اینکه مؤسسات مردمی هم در عرصه آموزش قرآن و هم در عرصه تربیت نخبگان قرآنی نقش بسزا و بی‌بدیلی داشته و بسیاری از نخبگان قرآنی ما به خصوص قاریان و حافظانی که امروز هم در گسترش فرهنگ قرانی در جامعه نقش ایفا می‌کنند و هم در سطوح ملی و بین‌المللی افتخارآفرینی می‌کند، تربیت‌شدگان همین مؤسسات قرآنی هستند، لذا لزوم طراحی ساختار ستاد عالی مسابقات با رویکرد بهره‌مندی از این ظرفیت مردمی حس می‌شد.
سرابی تصریح کرد: بنابراین در زمان طراحی ساختار این ستاد، حضور تاثیرگذار و تصمیم ساز مؤسسات و تشکل‌های قرآنی پیش بینی شده و در نهایت نمایندگانی از اتحادیه تشکل‌های قرآن و عترت به عنوان اعضای این ستاد انتخاب شدند، همچنین شخصیت‌های قرآنی مردمی نیز به عنوان اعضای کمیته‌های تخصصی این ستاد برگزیده و بدین ترتیب ارتباط قوی بین مؤسسات و تشکل‌های مردمی با متولیان برگزاری مسابقات ایجاد شد.
وی افزود: البته در طول یک دهه از فعالیت ستاد عالی مسابقات، واقعاً نقش مؤسسات و تشکل‌های مردمی، مطابق با آن ایده‌آل‌ها و چشم‌اندازهایی که در برگزاری و پشتیبانی از مسابقات ملی و بین‌المللی ترسیم شده بود، رقم نخورده است، با توجه به اینکه انتظار ما این بود که مؤسسات و تشکل‌های مردمی به حدی در این مسئولیت خطیر، جدی عمل کنند که شاهد واگذاری بخشی از مسابقات ملی به مؤسسات می‌بودیم، با این وجود اتحادیه با پشتیبانی بالغ بر چند هزار موسسه قرآنی می‌تواند در میادین بزرگ، حضوری مؤثر داشته باشد، مع‌الوصف هنوز به نقطه ایده آل نرسیده‌ایم.
قائم مقام شورای عالی قرآن تصریح کرد: این در حالی است که در مسابقات ملی و بین‌المللی بخش‌هایی از امور را به تشکل‌های مردمی واگذار می‌کنند اما در حقیقت با توجه به ظرفیت و پتانسیل مؤسسات قرآنی این حجم از واگذاری قابل قبول نیست.
سرابی افزود: لازم است که دستگاه‌های ذی‌ربط به تشکل‌های مردمی اعتماد کرده و به عبارتی، ریسک پذیری در این خصوص را افزایش دهند، چراکه با اعتماد مسئولین و نهادهای متولی، حوزه مردمی وارد این عرصه شده و تجربه کسب می‌کند، در حالی که اگر این اعتماد اتفاق نیفتد، طبعاً هیچ فرصتی برای تشکل‌ها و مؤسسات قرآنی برای ارتقای توانمندی‌هایشان پیش نخواهد آمد.
رئیس هیئت مدیره اتحادیه تشکل‌های قرآن و عترت کشور ابزار امیدواری کرد: در سال‌های آینده با تصویب طرح جامع مسابقات قرآنی که هم اکنون در ستاد عالی مسابقات قرآنی در حال تدوین است، نقش و جایگاه تشکل‌های قرآنی در طراحی و برگزاری مسابقات ارتقا پیدا کند.
این عضو ستاد عالی مسابقات عنوان کرد: همانطور که لزوم افزایش ریسک پذیری و اعتماد به تشکل‌های مردمی از سوی متولیان برگزاری مسابقات احساس می‌شود، همزمان وجود مؤسسات و تشکل‌ها نیز باید توانمندی‌های خود را به خصوص در زمینه توانمندی‌های مدیریتی ارتقا بدهند.
سرابی با بیان اینکه اتحادیه تشکل‌های قرآن و عترت کشور در بیش از یک دهه فعالیت خود در عرصه فعالیت‌های قرآنی، در راستای افزایش توانمندی مؤسسات در زمینه‌های مدیریتی تلاش کرده است، تأکید کرد: اتحادیه با قبول مسئولیت‌ها و پروژه‌های مختلف در سطح ملی و توسعه فرهنگ و آموزش قرآنی، تلاش کرد دانش و مهارت مدیریتی مدیران مؤسسات را افزایش دهد.
وی با اشاره به موضوع ادغام دو اتحادیه و دوگانگی در امر سیاست‌گذاری و حمایت از مؤسسات، عنوان کرد: دوگانگی و تشتتی که از سال 85 در امر اتحادیه‌ها وجود به وجود آمد، باعث شد تا توانمندی‌های مؤسسات به نوعی در دو بخش تقسیم شود و این موضوع، حتی متولیان امر را دچار تردید کرده بود، البته به حمدالله فرآیند ادغام در مراحل پایانی خود قرار داشته و امیدواریم که این روند تا پایان سال جاری به نتیجه نهایی برسد، طبعاً وقتی این وحدت در مدیریت مؤسسات قرآنی ایجاد شود، مسئولان در امر مسابقات با اطمینان بیشتری می‌توانند اجرای برنامه در سطوح مختلف ملی و بین‌المللی را به مؤسسات بسپارند.
تاکید بر ظرفیت بالقوه مؤسسات قرآنی در برپایی جریانات ملی و بین‌المللی
محمد‌حسین محمدزاده، رئیس شبکه قرآن و معارف سیما، با بیان اینکه اتحادیه می‌تواند بیش از پیش در فرآیند تصمیم‌سازی برای ستاد عالی نقش آفرینی کند، گفت: مؤسسات و تشکل‌های قرآنی از زمان عضویت در ستاد عالی مسابقات قرآنی، بر اساس نظریات مختلفی که در موضوعات مورد بحث در ستاد، ارائه کردند، تاکنون در فرآیندهای تصمیم سازی در ایفای نقش خود بسیار مؤثر و موفق عمل کردند.
وی با تاکید بر پتانسیل بالای مؤسسات قرآنی، اظهار کرد: مؤسسات و مجموعه اتحادیه باید ابتدا از درون فعال شده و برای جریان سازی و مؤثر واقع شدن در جریانات ملی و بین‌المللی آمادگی کسب کنند، چراکه از ظرفیت بسیار بالایی برخوردارند، کما اینکه در حال حاضر هم برخی مؤسسات هستند به تنهایی و بدون پشتیبانی نهاد خاصی، مسابقاتی در سطح ملی برگزار می‌کنند.
رئیس شبکه قرآن و معارف سیما، در ادامه با اشاره به اینکه مؤسسات قرآنی با توجه به مسئولیت پذیری بالایی که دارند، بارها و بارها نشان دادند در صورتی که به آن‌ها اعتماد شود، بسیار مؤثر خواهند بود، گفت: از این تریبون استفاده کرده و اعلام آمادگی می‌کنیم که از طرح‌های مؤسسات قرآنی در زمینه برگزاری مسابقات وسیع و ملی با تمام قوا حمایت می‌کنیم، چرا که به توانایی مؤسسات اطمینان کامل داریم.
این عضو ستاد عالی مسابقات قرآنی در ادامه عنوان کرد: به نظر می‌رسد، پژوهشگران و محققان اتحادیه می‌توانند طرحی را در راستای شناسایی ظرفیت مؤسسات در برپایی جشنواره‌ها، مسابقات و برنامه‌های ملی، اجرا کرده و در قالب یک طرح به ستاد عالی مسابقات قرآنی ارائه کنند، این طرح مورد بررسی و تصویب قرار گرفته و امکان اجرا به صورت مستقل را نیز خواهد داشت.
وی در پایان گفت: با توجه به سلیقه خوبی که اتحادیه و تشکل‌های مردمی در جایگاه مختلف از خود به جای گذاشتند، با اجرای طرح‌های مؤثر می‌توانند در حوزه تصمیم‌سازی و سیاست‌گذاری هم می‌توانند باب جدیدی از پتانسیل حوزه مردمی را به نمایش بگذارند.
گام اول اعتماد به تشکل‌های مردمی؛ مؤسسات قرآنی در رأس برگزاری چهلمین دوره مسابقات سراسری
حجت‌الاسلام و‌المسلمین سید‌مصطفی حسینی، رئیس مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه و دبیر ستاد عالی مسابقات قرآنی اظهار کرد: در ستاد علی مسابقات قرآنی، بر لزوم ارتقای جایگاه مؤسسات قرآنی مردم نهاد، اجماع نظر وجود دارد، به همین خاطر، برای جلب مشارکت مؤسسات و اثبات حسن نیت ستاد در همکاری با تشکل‌های مردمی، در گام اول امسال برای نخستین بار تمهیداتی اندیشیده شد که دبیری مسابقات سراسری قرآن کریم، به یکی از مؤسسات استان آذربایجان غربی سپرده شد.
وی افزود: کارگروه‌هایی نیز در ستاد عالی مسابقات در بخش‌های مختلف آموزش، محافل، نمایشگاه و... پیش بینی شده بود که مسئولیت آن به برخی از مؤسسات واگذار شد تا از ظرفیت و توانایی مجموعه‌های قرآنی استفاده شود.
حسینی خاطر نشان کرد: در ستاد عالی مسابقات قرآنی، برای حضور تشکل‌ها و مؤسسات مردمی چشم اندازهای روشنی تبیین شده که همچنان تا تحقق آن فاصله داریم، اما در هر حال امیدوار هستیم اتحادیه به نمایندگی از این مؤسسات قرآنی با حرکت در مسیر ایده پردازی و حضور مؤثر، موجب رشد و بالندگی مسابقات ملی و بین‌المللی را با بهره‌مندی از ظرفیت بی بدیل مؤسسات قرآنی فراهم کند.
