بررسی چرایی نگاه گزینشی به تعالیم دینی
گروه معارف: معاون پژوهشی حوزه علمیه خراسان‌جنوبی گفت: ریا، سطحی‌نگری و راحت‌طلبی از علل مؤثر در نگاه سلیقه‌ای و گزینشی به دین است.
حجتالاسلام مجتبی شیدایی، معاون پژوهشی حوزه علمیه خراسان‌جنوبی، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان‌جنوبی گفت: اینکه چرا برخی در اجرای تعالیم دین بیش از حد توصیه شده در فقه و تعالیم بزرگان احتیاط می‌کنند و یا عده‌ای دیگر نگاه گزینشی به دین دارند، نیازمند تأمل است.
شیدایی اظهارکرد: البته باید قبل از توضیح مطلب اشاره کنیم که انجام ندادن حرام قطعی و بی‌اشکال بودن انجام حلال قطعی بحثی جدا است و بحث در مسائلی است که نسبت به حلیت آن شک داریم.
وی با اشاره به حدیثی از معصومین(ع) که برادر تو دین توست، پس در آن احتیاط کن، تصریح کرد: این حدیث بدین معنا است همانگونه که در برخورد با دوست و برادر احتیاط کرده و مراقب هستیم تا موجب نارضایتی و ناراحتی او به وجود نیاید، همینگونه نیز در دینداری خویش مراقبت و احتیاط داشته باشیم.
معاون پژوهشی حوزه علمیه خراسان‌جنوبی بیان کرد: اما قاعده دیگری نیز در اصول فقه داریم که بیان می‌دارد گاه احتیاط در ترک احتیاط است به این معنا که اگر احتیاط موجب اختلال در نظام اجتماعی می‌شود، احتیاط در ترک احتیاط است.
شیدایی ادامه داد: پس به طور کلی می‌توان گفت: احتیاط در اجرای فرامین دینی مطلوب است به شرط آنکه به ابعاد دیگر زندگی و روابط اجتماعی آسیب نرساند.
راحت طلبی از علل مؤثر در نگاه سلیقه‌ای به دین
وی ادامه داد: اما اینکه چرا عده‌ای از افراد به بخش‌هایی از دین عمل می‌کنند و بخش‌های دیگر را مورد توجه قرار نمی‌دهند علل مختلفی دارد که یکی از این علل را می‌توان در راحت‌طلبی انسان‌ها جست‌وجو کرد.
معاون پژوهشی حوزه علمیه خراسان‌جنوبی افزود: وقتی انسان راحت‌طلب باشد بی‌شک به بخش‌های ظاهری دین که زحمت کمتری دارد توجه بیشتری نسبت به مفاهیم عمیق دینی که زحمت بیشتری می‌طلبد توجه نشان خواهد داد.
شیدایی بیان کرد: از طرفی با انجام بخش‌های راحت‌تر دین یک احساس رضایت وجدان کاذب نیز به دست خواهد آورد.
این استاد حوزه و دانشگاه گفت: به عنوان مثال در ارتباط با فرهنگ حسینی می‌توان در سینه زنی و عزاداری و....(هر چند ارزشمند است) متوقف ماند که به طور طبیعی راحت‌ترین و آسان‌ترین کار و اقدام در ارتباط با محرم و عاشورا است.
وی بیان کرد: اما شعار امام حسین(ع) تن ندادن به ذلت بود و اگر بخواهیم عمیق به این شعار بیندیشیم در می‌یابیم که ملتی با اقتصاد وابسته، رشد نیافته در علم و.. نمی‌تواند به عزت برسد و این جا است که حسینی شدن کمی سخت می‌شود و باید گام‌های بلندی چون اقتصاد مقاومتی برداشت.
معاون پژوهشی حوزه علمیه خراسان جنوبی‌ادامه داد: حال ممکن است ما نسبت به این بخش از مفاهیم حسینی بی‌توجه باشیم اما برای جبران آن، مراسم عزاداری و روضه که آسانتر است را انجام دهیم در حالی که نباید در این مرحله متوقف شد و شایسته است از مراسم عزاداری به ترویج فرهنگ حسینی در جامعه برسیم.
سطحی‌نگری، علت دیگر نگاه گزینشی به تعالیم اسلامی است
شیدایی گفت: علت دیگر نگاه گزینشی به دین سطحی‌نگری است و طبیعی است کسی که نمی‌تواند بین امام حسین(ع) و دین با زندگی امروز خود ارتباط بر قرار کند صرفا به یک ارتباط ظاهری با دین اکتفا خواهد کرد.
وی اظهار کرد: در یک نگاه سطحی و ظاهری می‌توان دینداری را تنها در عزاداری و گریه‌کردن بر مصائب دانست که هر چند در جای خود مهم و تأثیرگذار است، اما کمی که عمیق‌تر بیندیشیم به مفاهیم ارزشمندی برمی‌خوریم که برای زندگی امروز ما کاربردی است.
معاون پژوهشی حوزه علمیه خراسان‌جنوبی بیان کرد: به عنوان مثال در خطبه امام حسین(ع) در منا سخنانی به این مفهوم وجود دارد که چرا نسبت به فق و تبعیض بی تفاوت هستید که اگر به این مفاهیم عمیق نرسیم به توجه به همان ظاهر دین اکتفا خواهیم کرد.
عالم اندیشمند با بیان موضوعات کاربردی دین نگاه سطحی به دین را کاهش می‌دهد
شیدایی ادامه داد: کاهش نگاه سطحی و گزینشی به اسلام نیازمند تلاش بیشتر مروجان دین نیز هست، اینکه بتوانیم موضوعات کاربردی و عمیق را در منابر و سخنرانی‌ها بیان کنیم بسیار در کاهش این آسیب مؤثر خواهد بود.
وی افزود: این در حالی است که گاه مشاهده می‌کنیم مجالس مذهبی ما مداح‌محور شده و حتی در انتخاب سخنران نیز تنها به صدای خوب او توجه می‌شود در حالی که یک مجلس مطلوب کارشناس اهل مطالعه و اندیشمند می‌طلبد.
معاون پژوهشی حوزه علمیه خراسان جنوبی یادآور شد: علت دیگر نگاه گزینشی به دین را باید در این جست‌و جو کرد که افراد می‌خواهند با کمترین کار وجه دینی در جامعه بیابند و به عبارت دیگر ریا نیز از دیگر زمینه‌های وجود این آسیب در جامعه است.
شیدایی اظهارکرد: البته باید قبل از توضیح مطلب اشاره کنیم که انجام ندادن حرام قطعی و بی‌اشکال بودن انجام حلال قطعی بحثی جدا است و بحث در مسائلی است که نسبت به حلیت آن شک داریم.
وی با اشاره به حدیثی از معصومین(ع) که برادر تو دین توست، پس در آن احتیاط کن، تصریح کرد: این حدیث بدین معنا است همانگونه که در برخورد با دوست و برادر احتیاط کرده و مراقب هستیم تا موجب نارضایتی و ناراحتی او به وجود نیاید، همینگونه نیز در دینداری خویش مراقبت و احتیاط داشته باشیم.
معاون پژوهشی حوزه علمیه خراسان‌جنوبی بیان کرد: اما قاعده دیگری نیز در اصول فقه داریم که بیان می‌دارد گاه احتیاط در ترک احتیاط است به این معنا که اگر احتیاط موجب اختلال در نظام اجتماعی می‌شود، احتیاط در ترک احتیاط است.
شیدایی ادامه داد: پس به طور کلی می‌توان گفت: احتیاط در اجرای فرامین دینی مطلوب است به شرط آنکه به ابعاد دیگر زندگی و روابط اجتماعی آسیب نرساند.
راحت طلبی از علل مؤثر در نگاه سلیقه‌ای به دین
وی ادامه داد: اما اینکه چرا عده‌ای از افراد به بخش‌هایی از دین عمل می‌کنند و بخش‌های دیگر را مورد توجه قرار نمی‌دهند علل مختلفی دارد که یکی از این علل را می‌توان در راحت‌طلبی انسان‌ها جست‌وجو کرد.
معاون پژوهشی حوزه علمیه خراسان‌جنوبی افزود: وقتی انسان راحت‌طلب باشد بی‌شک به بخش‌های ظاهری دین که زحمت کمتری دارد توجه بیشتری نسبت به مفاهیم عمیق دینی که زحمت بیشتری می‌طلبد توجه نشان خواهد داد.
شیدایی بیان کرد: از طرفی با انجام بخش‌های راحت‌تر دین یک احساس رضایت وجدان کاذب نیز به دست خواهد آورد.
این استاد حوزه و دانشگاه گفت: به عنوان مثال در ارتباط با فرهنگ حسینی می‌توان در سینه زنی و عزاداری و....(هر چند ارزشمند است) متوقف ماند که به طور طبیعی راحت‌ترین و آسان‌ترین کار و اقدام در ارتباط با محرم و عاشورا است.
وی بیان کرد: اما شعار امام حسین(ع) تن ندادن به ذلت بود و اگر بخواهیم عمیق به این شعار بیندیشیم در می‌یابیم که ملتی با اقتصاد وابسته، رشد نیافته در علم و.. نمی‌تواند به عزت برسد و این جا است که حسینی شدن کمی سخت می‌شود و باید گام‌های بلندی چون اقتصاد مقاومتی برداشت.
معاون پژوهشی حوزه علمیه خراسان جنوبی‌ادامه داد: حال ممکن است ما نسبت به این بخش از مفاهیم حسینی بی‌توجه باشیم اما برای جبران آن، مراسم عزاداری و روضه که آسانتر است را انجام دهیم در حالی که نباید در این مرحله متوقف شد و شایسته است از مراسم عزاداری به ترویج فرهنگ حسینی در جامعه برسیم.
سطحی‌نگری، علت دیگر نگاه گزینشی به تعالیم اسلامی است
شیدایی گفت: علت دیگر نگاه گزینشی به دین سطحی‌نگری است و طبیعی است کسی که نمی‌تواند بین امام حسین(ع) و دین با زندگی امروز خود ارتباط بر قرار کند صرفا به یک ارتباط ظاهری با دین اکتفا خواهد کرد.
وی اظهار کرد: در یک نگاه سطحی و ظاهری می‌توان دینداری را تنها در عزاداری و گریه‌کردن بر مصائب دانست که هر چند در جای خود مهم و تأثیرگذار است، اما کمی که عمیق‌تر بیندیشیم به مفاهیم ارزشمندی برمی‌خوریم که برای زندگی امروز ما کاربردی است.
معاون پژوهشی حوزه علمیه خراسان‌جنوبی بیان کرد: به عنوان مثال در خطبه امام حسین(ع) در منا سخنانی به این مفهوم وجود دارد که چرا نسبت به فق و تبعیض بی تفاوت هستید که اگر به این مفاهیم عمیق نرسیم به توجه به همان ظاهر دین اکتفا خواهیم کرد.
عالم اندیشمند با بیان موضوعات کاربردی دین نگاه سطحی به دین را کاهش می‌دهد
شیدایی ادامه داد: کاهش نگاه سطحی و گزینشی به اسلام نیازمند تلاش بیشتر مروجان دین نیز هست، اینکه بتوانیم موضوعات کاربردی و عمیق را در منابر و سخنرانی‌ها بیان کنیم بسیار در کاهش این آسیب مؤثر خواهد بود.
وی افزود: این در حالی است که گاه مشاهده می‌کنیم مجالس مذهبی ما مداح‌محور شده و حتی در انتخاب سخنران نیز تنها به صدای خوب او توجه می‌شود در حالی که یک مجلس مطلوب کارشناس اهل مطالعه و اندیشمند می‌طلبد.
معاون پژوهشی حوزه علمیه خراسان جنوبی یادآور شد: علت دیگر نگاه گزینشی به دین را باید در این جست‌و جو کرد که افراد می‌خواهند با کمترین کار وجه دینی در جامعه بیابند و به عبارت دیگر ریا نیز از دیگر زمینه‌های وجود این آسیب در جامعه است.
