محقق و پژوهشگر حوزه علمیه:
بسیاری از انتقادات به علامه معرفت ناشی از درست نشناختن مکتب فکری ایشان است
گروه حوزه‌های علمیه: یک محقق و پژوهشگر حوزه علمیه گفت: بسیاری از انتقادات به علامه معرفت در زمینه تعریف صحابه و تقدم روایات ائمه و صحابه و تابعین ناشی از درست نشناختن مکتب فکری ایشان است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) حجت‌الاسلام و المسلمین محمدی‌فر، محقق حوزه امروز دوم آذر در همایش بررسی آراء تفسیری علامه معرفت در پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با اشاره به روش استفاده علامه معرفت از قرآن و روایات گفت: ایشان تفسیر قرآن به قرآن را مقدم بر تفسیر روایات دانسته است.
وی افزود: استفاده از روایات صحابه و تابعین برخلاف باور برخی افراد که علامه معرفت، مبدع آن بودند چیزی نبوده که مسبوق به سابقه نباشد بلکه از زمان شیخ طوسی و فیض کاشانی و ... نیز این استفاده صورت گرفته و اشکالاتی که به ایشان وارد شده است درست نیست.
محمدی‌فر بیان کرد: مبنای روایی آیت الله معرفت و دیدگاهشان به روایات تابعین و صحابه و تعریف ایشان به درستی تبیین نشده است و اگر این کار صورت بگیرد به محسنات و معایب آثار ایشان به خصوص تفسیر اثری پی خواهیم برد.
این محقق و پژوهشگر با اشاره به حجیت روایات تفسیری از منظر علامه معرفت بیان کرد: حجیت در سنت اصولی ما عموما به معنای معذریت و منجزیت است که در عمل مکلفان و مربوط به فقه است.
وی افزود: ایشان معتقد است که حجیت در تفسیر به معنای کاشفیت است و روایات فقهی از تفسیری متفاوت هستند زیرا روایات تفسیری بحث از کاشفیت از معنای قرآن دارند.
محمدی فرد گفت: کسانی که به تعریف علامه معرفت از صحابه نقد کرده‌اند به تعریف ایشان در این زمینه با دقت توجه نکرده‌اند.
این محقق بیان کرد: ایشان در تعریف صحابه آورده آنان کسانی بودند که بر اثر تربیت مستمر پیامبر، مظهر خلق و خوی آن حضرت گردیده و جلوه علم و حکمت شدند و همانند حواریون، گروه خاصی بودند که جنبه خاصی نسبت به آن حضرت داشتند.
وی افزود: ما در تعریف صحابه مراوده با پیامبر را ملاک قرار داده‌ایم ولی ایشان صحابه را شاگرد پیامبر می‌دانستند که به لحاظ خلق و خو و بعد علمی توسط ایشان تربیت شده باشد بنابراین چنین صحابی در چند نفر محدود می‌شود.
محمدی فر تاکید کرد: تعریف ایشان از صحابی به قدری سختگیرانه است که فقط بزرگان را دربر می‌گیرد به گونه‌ای که حتی سلمان چون روایات تفسیری ندارد جزء صحابه نیاورده است.
این محقق تصریح کرد: ایشان معتقد است صحابه کسی است که بعد از رحلت پیامبر از مسیر امام علی منحرف نشده باشند.
محمدی فرد عنوان کرد: ایشان در مورد اهل بیت نیز دو تعبیر دارند؛ ایشان را دارای علم معصومانه می‌دانند و در جای دیگر نیز فرموده‌اند که امام علی جزء اول صحابی است و اهل بیت نیز جزء تابعین هستند.
وی افزود: ایشان با قراردادن ائمه در ردیف صحابه و تابعین، بر ممشای اهل سنت رفتار کرده زیرا آنان ائمه را مانند ما امام نمی‌دانند ولی به جایگاه صحابی و تابعی بودن آنان اذعان و اعتراف دارند.
وی افزود: ایشان در مورد حجیت قول صحابه و تابعان فرموده است که اقوال ایشان حجت نیست ولی می‌توان در تفسیر، کمک زیادی از اقوال آنان با توجه به نزدیکی به دوره معصوم بگیریم.
این محقق بیان کرد: ایشان تفکر نظام‌مندی نسبت به اقوال داشتند؛ ابتدا حجیت را به معنای کاشفیت گرفته، دوم صحابه را به معنای خاص تعریف کردند و مجموعه افکار ایشان دستگاه معناشناسی خوبی به ما می‌دهد.
وی تصریح کرد: ایشان تفسیر را هم به معنای تبیین معنای ظاهر می‌دانند و معتقدند که ما دنبال کشف معنای آیات هستیم و ملاک وی در پذیرش روایات، تقدم محتوا بر سند است و روایات معصومین را بر صحابه مقدم می‌دانند.
محمدی‌فر عنوان کرد: وقتی نظام طولی معنایی داشتیم آیات بر روایات و روایات معصومین بر صحابه مقدم می‌شود و در این صورت به صورت طبیعی تضاد و تعارضی ایجاد نخواهد شد و اگر روایاتی از صحابه داشتیم که عرضه به قرآن شده و با روایات معتبر معصومین هم مخالفتی ندارد قابل استفاده است.
این محقق و پژوهشگر حوزه علمیه عنوان کرد: ایشان در 30 مورد در تضاد میان روایات اهل بیت و تابعان، ترجیح روایات اهل‌بیت(ع) بر اخبار صحابه و تابعان را در دستور کار قرار داده و در 49 مورد نیز روایات صحابه و تابعان را کنار گذاشته‌اند و در 26 مورد نیز روایاتی را که از اهل‌بیت(ع) نقل نشده ولی از صحابه بوده و معتبر دانسته، پذیرفته است.
محمدی فر گفت: ایشان روایات مبهم از اهل‌بیت(ع) را که به صورت روشن در روایات صحابه آمده در سه مورد پذیرفته است و در هیچ موردی نیز ایشان روایتی از صحابه را در تعارض بر روایات اهل‌بیت مقدم نکرده است.
محمدی‌فر بیان کرد: روایات صحابه و تابعان در ترتب طولی بعد از قرآن و روایات اهل بیت پذیرفته می‌شود و ایشان بر این مسئله تاکید داشته‌اند.
وی با اشاره به دید تقریبی علامه معرفت که برخی معتقد به آن هستند گفت: ایشان کاملا دید ترویجی داشتند و هر جایی لازم بوده از اصول مذهب تشیع دفاع کرده و روایات اهل سنت را در هیچ موردی مقدم نکرده بلکه تنها در پرکردن رخنه‌های تفسیری از این روایات بهره برده‌اند.
