حیات جنبش دانشجویی در گرو عزیمت به یک جنبش اخلاقی است

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از اصفهان، داریوش اسماعیلی، معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی واحد اصفهان و عضو شورای مرکزی انجمن اسلامی دانشجویان در دهه 60 در مراسمی که عصر سه‌شنبه 14 آذرماه به مناسبت گرامیداشت روز دانشجو در دانشگاه اصفهان برگزار شد، با بیان اینکه جنبش دانشجویی نیازمند یک مانیفست جدید برای شرایط جدید است، اظهار کرد: امروز بعد از گذشت حدود ۷۵ سال از شکل‌گیری جنبش دانشجویی در ایران، این جنبش نیازمند بازنگری است و در واقع باید خود را آسیب‌شناسی کند تا بتواند نیازهای خود و جامعه و هویت خویش را بشناسد و متناسب با شرایط جدید، نقشه راهی برای آینده تدوین کند. همچنین این جنبش نیاز به تغییر پارادایم دارد و در واقع باید به یک جنبش اخلاقی عزیمت کند.

وی با تأکید بر اینکه ضرورت امروز جنبش دانشجویی، بازنگری و تدوین مانیفست جدید است، گفت: روش مدنظر من برای تدوین این مانیفست، توجه به اسلوب دیرینه‌شناسی فوکو است. طبق این اسلوب، ما مسئله‌ای در زمان حال داریم که برای حل آن به تاریخ و گذشته برمی‌گردیم، یعنی اگر جنبش دانشجویی را در دهه‌های مختلف مورد بررسی قرار می‌دهیم، در واقع به دنبال پاسخی برای امروز خود هستیم و در این بازگشت تاریخی، فوکو اشاره می‌کند که ابتدا باید به نقطه آغاز و نقطه صفر یک پدیده بازگشت، البته نه به آن معنا که علت‌العللی برای آن پدیده پیدا شود، بلکه در واقع آن پدیده شبیه یک بذر است و ما می‌خواهیم قابلیت مفقود شده آن بذر را پیدا کنیم. اسماعیلی افزود: ممکن است آن بذر رشد نکند، شرایط و الزامات و بازیگرانی در رشد آن دخالت دارند و این عوامل گاه پراکنده‌اند و بازیگرانی که در این پدیده نقش ایفا می‌کنند، باید شناسایی شوند و بعد از آن باید به اولین صورت‌بندی‌های این پدیده توجه کنیم؛ بنابراین اگر بخواهیم به تاریخچه جنبش دانشجویی برگردیم، باید به نقطه آغازین آن، بازیگران و صورت‌بندی‌هایی که در دل خود داشته است، توجه کنیم. وی ادامه داد: با توجه به اسلوب دیرینه‌شناسی فوکویی می‌توان به ماهیت جنبش دانشجویی نگریست و سپس مؤلفه‌ها و ویژگی‌های این جنبش را استخراج کرد، اینجاست که باید به تبیین وضع حاضر جنبش دانشجویی پرداخت و در مرحله سوم باید نقشه راهی برای آینده آن تدوین کرد.

معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی واحد اصفهان در ادامه ضمن مرور تاریخچه جنبش دانشجویی در کشور، به فضای غالب جنبش‌ دانشجویی در سال‌های دهه 60 پرداخت و گفت: چپ‌گرایی اسلامی با مؤلفه‌های مبارزه با استکبار جهانی، عدالت‌خواهی اجتماعی، دفاع از محرومین، حمایت از دولت وقت، سازمان‌های آزادی‌بخش اسلامی، حمایت از پروژه اسلام ناب محمدی، مبارزه با متحجرین و مرفهین بی‌درد، سازش‌ناپذیری در مقابل آمریکا، مخالفت با صلح تحمیلی و طرفداری از حضور در جبهه‌ها از جمله مولفه‌های این جنبش بود.

وی اضافه کرد: با توجه به آنچه گفته شد، می‌توان نقطه آغاز و نقطه صفر جنبش دانشجویی را در سال 132۲ جستجو کرد، آغازی که پس از خروج یک دیکتاتور (رضا شاه) و باز شدن فضای سیاسی کشور و با برتری و تحت تأثیر گفتمان روشنفکران چپ و متأثر از گفتمان غالب روشنفکران آن روز ایجاد شد. وی ادامه داد: وجود مکانیزم انتخابات و رقابت آزاد به منزله نماد دموکراسی را می‌توان در تنظیم روابط درونی جنبش مشاهده کرد. اسماعیلی تصریح کرد: تشکل‌های دانشجویی در آن سال‌ها اهداف عالی‌تری را نسبت به مشکلات صنفی دانشجویان نمایندگی می‌کردند، مسائل ملی و جهانی را وجهه همت خود قرار داده و تجددخواهی، شیفتگی به علم جدید و نگاه انتقادی و اعتراضی و همچنین پیگیری آرمان‌های جهانی را می‌توان ویژگی مشترک همه آنها در ادوار مختلف دانست.

وی افزود: ضرورت فعلی جنبش دانشجویی، ایفای نقش به عنوان یک جنبش اخلاقی در جامعه است. اسماعیلی در ادامه ضمن تشریح مبانی، الزامات و نتایبج این رویکرد گفت: جنبش‌ها حرکت‌هایی خوجوش، جمعی و معطوف به هدف هستند که خارج از نهادهای رسمی دنبال می‌شوند که این نوع جنبش‌ها در دهه‌های گذشته تغییرات عمده‌ای در جهان ایجاد کرده‌اند.

وی افزود: آرمان‌های عدالت‌طلبانه، آزادی‌خواهانه، رفاه، توسعه، پیشرفت و سایر آرمان‌هایی که به تناوب در جنبش دانشجویی وجود داشته است، اگر به گزاره‌های اخلاقی قابل فهم برای مردم تبدیل نشوند، هیچ تاثیری نخواهند داشت.

عضو شورای مرکزی انجمن اسلامی دانشجویان در دهه 60 افزود: از نگاهی دیگر، جامعه ایرانی در طول تاریخ همواره یک جامعه دینی و اخلاقی بوده است و برهمین اساس نمی‌توان نسبت به دین و اخلاق در این جامعه بی‌تفاوت بود. اگر به رخدادهای اجتماعی در جامعه ایران نگاه کنیم، همین مهم تائید می‌شود به گونه‌ای که انقلاب اسلامی ایران نیز حاصل یک جنبش اخلاقی بشمار می‌آید.

اسماعیلی با تأکید بر اینکه جنبش دانشجویی برای ادامه حیات خود ناگزیر است در افکار عمومی نفوذ پیدا کند، گفت: جنبش دانشجویی باید وارد ساحت اخلاقی شود، چرا که جنبش صرف سیاسی به نتیجه نمی‌رسد. اگر فقط شعارها و آرمان‌های عدالت‌طلبانه، آزادای خواهانه و ... بدون توجه به بافت دینی و اخلاقی جامعه سر دهید، به جایی نخواهد رسید. ضرورت جامعه ما نیز چه به لحاظ نقد حاکمان و چه به لحاظ ضعف‌ها و آسیبب‌های اجتماعی و اخلاقی درون جامعه، همین است و اگر جنبش دانشجویی بخواهد در جامعه تأثیرگذار باشد، باید به سمت جنبش اخلاقی برود.

وی گفت: این حرکت سطح جنبش دانشجویی را ارتقا داده و آن را به مطالبات جامعه پسامدرن نزدیک می‌کند. پیوند این جنبش اخلاقی با دین نیز یکی از نکات اساسی است، به نحوی که همواره دین پشتیبان اخلاق بوده و آن را حفظ می‌کند و به آن جهت می‌هد و اخلاق نیز لازمه فهم درست دین و هدایت بخشی آن است.

وی تصریح کرد: هویت دینی و اسلامی جنبش دانشجویی ضرورتی واقعی و ناگزیر است و نگاه زینتی و غیر لازم به آن آسیب‌زا و مخرب خواهد بود. اسماعیلی همچنین در تنظیم رابطه جنبش دانشجویی با حکومت و ضعف‌ها و مشکلات تشخصیص داده شده در آن، به سه رویکرد تضعیف، تائید و تکمیل پرداخت و گفت: دو رویکرد اول نادرست و غیرمفید هستند و به جای آن باید به تربیت نیرو، کادرسازی و رفع نواقص موجود اهتمام داشت.