ملاک امام زمان (عج) برای انتخاب کارگزاران
از برنامه‌های اصلاحی حضرت مهدی(عج) در دوره حکومت خود، گزينش افراد شايسته و كارآمد برای به دست گرفتن کارها است. زيرا ثبات و دوام حكومت به ويژه با شاخصه‌های دينداری و عدالت، بدون كارگزاران شايسته و کاردان عملی نمی شود.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) شبستان نوشت: حجت الاسلام والمسلمین خدامراد سلیمیان، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در کتاب «نقش مردم در انقلاب جهانی حضرت مهدی علیه السلام» می‌نویسد:
نقش هر مسلمان در تعيين سرنوشت خود و جامعه اش و بازتابي که رفتار ديگران در سرنوشت او دارد، همچنين تعهدی که هر فرد در پذيرش مسؤوليت های اجتماعي دارد، اين را ميطلبد که وی ناظر بر چگونگی‌های جامعه باشد.
اين اصل را قرآن کريم تحت عنوان «امر به معروف و نهي از منکر» مطرح کرده است. اين اصل تأثيرات ناگهانی در فرهنگ جامعه و به پيرو آن، در ديگر ابعاد خواهد گذاشت. ممکن نيست تصميم سازي ها و تصميم گيري ها پس از اجراي اين اصل، دچار دگرگوني و انقلاب نشوند! بنابراين، هرگز جامعه اي که اين اصل پيشرفته عقلي در آن پياده شده است، با جامعه اي که با اجراي اين اصل فاصله دارد، يکسان نخواهد بود.
نقش مردم در تصميم سازي و به دنبال آن گرفتن تصميم هاي درست و بجا در جامعه اي که مأمور به معروف و منهي از منکر گرديده است، بسيار پخته و قابل توجه خواهد بود.
روشن است که تصميم گيري های برجسته و پايه‌ای، در هر جامعه اي به عهده دولت واگذار گرديده است؛ زيرا شالودة هر حکومت پذيرش مردمي است. چنانچه دولتي پذيرفته و مورد پسند مردم بود، به طور مسلّم تصميماتِ گرفته شده، تصميمات مردمي است. اما چنانچه شالودة حاکميت، استبداد يا شکل ديگري از حکومت هاي نامقبول باشد، در اين صورت نيز دولت بر همان اساسي که پديد آمده است، تصميم گيري ميکند. پس تصميم گيري کارويژه دولت و حاکميت است.
«دولت» در اسلام به همين معناي اخير به کار رفته است؛ چنانکه در ادعيه نيز ما مسلمان ها از خداي متعال همين را آرزو مي کنيم: «اللّهمَّ انّا نرغَبُ اليکَ في دولة کريمةٍ تعزُّ بها الاسلام و اهله و تُضلُّ به النفاق و اهله؛ خدايا، از تو چنان دولت گرامي را ميطلبم که در آن اسلام و اهلش پيروز و سربلند، و نفاق و اهلش خوار و سرافکنده باشند»
كارگزاران حكومت
از برنامه‌هاي اصلاحي حضرت مهدي عجل الله فرجه در دوره حکومت خود، گزينش افراد شايسته و كارآمد برای به دست گرفتن کارهای حكومت است. زيرا ثبات و دوام حكومت به ويژه با شاخصه‌هاي دينداری و عدالت، بدون كارگزاران شايسته و کاردان، عملي نخواهد بود. از اين‌رو، يكي از مقوله‌هاي برجسته و مورد توجه جدّي آن حضرت(عج)، كارگزاران حكومت و نقش مديريتی آنان است.
خداوند در قرآن اين ملاک شايستگی آنها را به روشنی بيان کرده است در آنجا که فرمود: «وَلقَدْ كَتَبْنا فِي الزّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذّكْرِ أنّ الارضَ يرِثُها عِبادِي الصّالِحُونَ؛ وهمانا، در زبور پس از ذکر نوشتيم كه زمين را بندگان شايستة من، به ارث خواهند برد.»
امام باقر عليه السلام در باره اين بندگان شايسته فرمودند: «هُمْ أَصْحَابُ الْمَهْدِيِ فِي آخِرِ الزَّمَانِ؛ آنان ياران و کارگزاران امام مهدی عليه السلام در آخر الزمان هستند .«که از اين روايت به دست می‌آيد ملاک برای اعتبار آنها صالح و شايسته‌بودن در همة عرصه‌ها است.
حاکم نيشابوری در روايتی معتبر از اميرمؤمنان عليه السلام نقل کرده که آنان شایستگان نمونه تاریخ هستند که: «لَمْ يسْبِقْهُمُ الاَوَّلُونَ وَ لا يدْرِکُهُمُ الا خِرُونَ؛ بندگان برگزیدة نخستين برآنان پيشی نگرفته‌اند و شایستگان آخرین هم مقامات آنان را درک نمی‌کنند«.
چگونگي گزينش اين افراد و قرار دادن آنها در جايگاه‌های گوناگون سياسي، نظامي، مالي، داوری و اداري، از شئون مستقيم امام است که در مرحله تثبيت حکومت آن را اجرايي خواهد کرد. آشنا نمودن کارگزاران با شيوه زمامداري و رفتار با مردم، و نظارت بر رفتار و مديريت آنان به منظور اجراي نيکوی کارها كه به فراهم‌شدن امنيت جامعه، خشنودی همگانی مردم، منجر خواهد شد، نيز از کارهايي است که امام مهدي عجل الله فرجه بدان‌ها اهتمام خواهد داشت.
از آنجا كه امام مهدي عجل الله فرجه به عدالت اجتماعي در حكومت اهميت ويژه ای خواهد داد، يكي از راهكارهاي عملي پديد‌آمدن آن را، گزينش‌كارگزاران و مديران شايسته در امور مي‌داند. افزون بر شايستگي زمامدار و پيشواي اصلي جامعه، كارگزاران و عاملان او در مناصب گوناگون نيز بايد از تخصص لازم و متناسب آن جايگاه برخوردار باشند.
آن حضرت(عج) افزون بر اينكه در گزينش كارگزاران حکومت از جنبه شايستگی در مديريت حساسيت نشان مي‌دهد، نظارت ويژه ای را نيز بر اعمال آنها، به كار مي‌بندد.
امير مؤمنان عليه السلام در باره اهتمام حضرت مهدی عليه السلام به مسئوليت‌های کارگزاران خود، می‌فرمايد: ... أَلَا وَ فِي غَدٍ وَ سَيَأْتِي غَدٌ بِمَا لَا تَعْرِفُونَ يَأْخُذُ الْوَالِي مِنْ غَيْرِهَا عُمَّالَهَا عَلَى مَسَاوِئِ أَعْمَالِهَا؛ آگاه باشيد كه فردا ـ و كه داند كه فردا چه پيش آرد ـ فرمانروايى، كه از اين طايفه ـ امويان ـ نيست، کارگزاران حكومت را به جرم كردار زشتشان بگيرد و عذرى از آنان نپذيرد.
از آنجايي که سخن روشن و صريحی در خصوص کارگزاران حضرت مهدی عليه السلام به طور مشخص در دست نيست، میتوان با توّجه به اهتمام حضرت مهدي عجل تعالي فرجه در پيروی از امير مؤمنان علی عليه السلام، در همه امور، همة دستورالعمل هاي آن حضرت(عج) به کارگزاران خود را بخشي از دستورالعمل هاي حضرت مهدي عليه السلام به کارگزاران خود دانست.
بيش از ۳۰ نامه از ۷۹ نامه حضرت امير(ع) در نهج‌البلاغه به كارگزاراني نوشته شده كه از جانب او در شهرهاي گوناگون به كار گماشته شده بودند، از قبيل فرمانداران، مرزداران، فرماندهان سپاه، ماموران خراج و زكات و ساير كارگزاران. با ملاحظه متن نامه‌ها، به‌‌خوبي مي‌توان دريافت كه ايشان چگونه به کارهای مردم و امنيت آنها اهتمام داشته و از اينكه کارگزاران او در حوزه‌اختيار خود مرتكب خطا و انحراف شوند نگراني داشته است؛ زيرا از نظر وي، «بزرگترين خيانت، خيانت به امت است» و همت آن امام(ع) بر آن بود تا مردم در حكومت او از ناحيه كارگزاران و مسئولان کارها در امنيت به سر ببرند.
بدون ترديد، پديد آوردن اصلاحات در جامعه و برپاداشتن عدالت و برپايي حكومت ديني بر پایه سيره و سنت پيامبر(ص) و اهل بيت او عليهم السلام، نيازمند ياران و كارگزاران پاک، زيرك، كاردان، شجاع و فداكار خواهد بود كه با بينش درست نسبت به آموزه‌های اسلام و شناخت به امام خود، مطيع فرمان‌هاي او بوده، به دستوراتش عمل كنند، در جنگ‌ها سستي نورزند و به دشمن پشت نكنند و در کارهای مردم صادقانه كوشش نمايند.
البته به نمونه اين سخت‌گيری بر کارگزاران و خدمت‌کاران پيشتر در دوران غيبت صغرای آن حضرت اين‌گونه اشاره شده است: حسن بن خفيف از پدرش نقل كند كه (حضرت قائم عليه السلام) خدمت‌گزاراني به مدينه فرستاد (شايد غلامان خود حضرت(عج) بوده اند و براي خدمت مسجد و ضريح اعزام شده اند) و همراه آنان دو خادم بودند (كه غلام نبودند، بلكه اجير شده بودند) حضرت(عج) به خفيف هم نامه نوشت كه با آنها حركت كند، چون به كوفه رسيدند، يكي از آن دو خادم شرابي مست كننده آشاميد، از كوفه بيرون نرفته بودند كه از سامره نامه آمد: «حَتَّى وَرَدَ كِتَابٌ مِنَ الْعَسْكَرِ بِرَدِّ الْخَادِمِ الَّذِي شَرِبَ الْمُسْكِرَ وَ عُزِلَ عَنِ الْخِدْمَةِ؛ خادمي كه شراب آشاميده، برگردانيده و از خدمت برکنار شد.»
