پاریس، میراث‌دار گنجینه‌های غنی ایرانی و اسلامی
گروه بین‌الملل: کتابخانه ملی فرانسه در پاريس یکی از قدیمی‌ترین و در عین حال معتبرترین نهادهای علمی دنیا به شمار می‌رود که گنجينه‌ای از آثار نفیس و ارزشمند ایرانی و اسلامی را در دل خود جای داده است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)؛ گرایش به پیشینه تاریخی کشورهای تاریخ‌ساز در میان ملل مختلف خصوصا کشورهایی که سابقه اندیشه‌گانی و پژوهشی عمیق‌تری در حوزه‌های علمی دارند، همواره از علاقمندی‌های محققان و پژوهشگران غرب بوده است.
دراین میان مطالعات پژوهشی اسلامی و ایرانی و بررسی آثار مرتبط با ایران در غرب به دلیل تلاقی فرهنگ اسلامی و ایرانی و حضور دانشمندان و اندیشمندان نامدار مسلمان ایرانی سبب شده تا آثار برجای مانده از آنان تا به امروز در مهم‌ترین و معتبرترین کتابخانه‌های دنیا نگهداری و مورد مطالعه قرار گیرند.
کتابخانه ملي فرانسه در پاريس یکی از قدیمی‌ترین و در عین حال معتبرترین کتابخانه‌های دنیا است که گنجینه‌ای از آثار نفیس خطی اسلامی و ایرانی را در خود جای داده است. نخستین فهرست نسخ خطی این کتابخانه باسابقه توسط «فرانسوا سُوَن» در قرن 18 میلادی منتشر شد.
در کشور فرانسه، کتابخانه‌های عمومی و خصوصی زیادی وجود دارد، اما از میان این مجموعه کتابخانه‌ها، کتابخانه ملی فرانسه در پاریس پرچم‌دار نهضت علمی این کشور در حوزه‌های مطالعاتی مختلف به شمار می‌رود. بخش نسخ خطی این کتابخانه، آثار بسیاری را در خود جای داده که از مهم‌ترین و بارزترین آثار نفیس خطی برجای مانده از سنت اسلامی، می‌توان به کتب «ادیان خاورمیانه» اشاره کرد. کتابخانه ملی پاریس دارای 96 هزار نسخه دیجیتال خطی است.
گفتنی است تا پیش از سال 1660 میلادی، این کتابخانه عاری از نسخ خطی فارسی بوده است، اما به همت مدیر وقت چاپخانه «مدیسی» شهر رُم آثار خطی بسیار نفیسی از شهرهای استانبول، قاهره، حلب و اصفهان خریداری شد. عمده کتاب‌های موجود در این کتابخانه به زبان فارسی تا پايان دوره قاجاريه را در برمي گيرد.
منابع انتقال کتاب‌های اسلامی و ایرانی در دوره تیموری به دربار عثماني منتقل شده و درآنجا نگهداری شده‌اند، اما کشور هندوستان نیز شاهراهی ديگر برای انتقال این كتب به فرانسه و اروپا بوده است، زیرا بسیاری از این کتب در كتابخانه‌هاي شخصي و غيرشخصي هندوستان نگهداري مي‌شده است و همچنان نیز می‌شود و فرانسوي‌ها با حضور در این کشور تعداد قابل توجهی از این نسخ را خريداري و به فرانسه منتقل كردند که پس از مدت‌ها کتابخانه ملی فرانسه به يكي از بزرگترين و بهترين مجموعه نسخه‌هاي خطي تبدیل شده است.
نسخ نفیس اسلامی در فرانسه
كتابخانه ملی فرانسه در پاریس با نگهداری مجموعه‌ای ارزشمند از نسخه‌های دوره اسلامی نزدیک به 12هزار نسخه خطی عربی شامل انواع قرآن‌های خطی دوره‌های قدیم، کتب لغات، کتب ادبیات عرب، احادیث و... و حدود 2500 نسخه فارسی مجموعه ارزشمندی را جمع‌آوری کرده است. در حال حاضر تعدادی از نسخه‌های اسلامی(عربی - ایرانی) موجود در این كتابخانه بصورت دیجیتالی قابل دسترس، مطالعه و تحقیق است.
جتسجو در فهرست آثار نفیس خطی اسلامی ـ ایرانی در این کتابخانه، کتب مختلفی را نمایان می‌سازد که شاید نسخه‌های دیگری از آن در سایر کتابخانه‌ها وجود نداشته یا کمتر در دسترس باشند.
کتاب «روضة الشهداء» که تاریخ آن به سال ۹۰۸ هجری قمری باز می‌گردد، از جمله این آثار است. این کتاب بر روی واقعه کربلا متمرکز شده و همچنین فصل‌هایی را به شرح مصائب سایر انبیا و امامان شیعه اختصاص داده است. دو کتاب «شرف النبی{ص}» و «شمایل النبی{ص}»، کتاب‌های دیگری از این مجموعه هستند که به موضوع حیات فردی و شخصی پیامبر(ص) پرداخته و با این هدف نگارش یافته‌اند.
از دیگر کتاب‌های موجود در این کتابخانه می‌توان به داستان‌های پیامبران تحت عنوان‌هایی مجزا همچون قصة لوط، قصة ابراهیم، قصة نوح، قصه یوسف و زلیخا، قصیدة فی مدح الامام الرضا{ع}، قصیدة فی مناقب امیرالمومنین{ع} و قواعد قرآن اشاره کرد.
همچنین از جمله کتاب‌های مهم در حوزه ادبیات فارسی که بیانگر تاریخ و تمدن ایرانی ـ اسلامی است، می‌توان از نسخ خطی نفیس دیوان سعدی، دیوان حافظ، شاهنامه و ... نام برد.
تحقیق و بررسی پیرامون آثار اسلامی به خصوص منابع قرآنی و روایی خطی در این کتابخانه و فهرست‌نویسی دقیق از آن‌ها می‌تواند بخشی از آثار نفیس علمای اسلامی از دست رفته دوران تمدن اسلامی را بازگرداند و این گنجینه، منبع غنی برای تصحیح و مقابله نسخ به شمار می‌رود/.
گزارش از: محمد باعزم
