قرائت مطلوب یعنی تلاوت؛ پیش شرطی برای تدبّر و انس با قرآن

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) شبستان نوشت: اهمیت انس با کلام الله مجید به عنوان کتاب و راهنمای بشر آن گونه است که همواره نسبت به آن تاکید ویژه ای از طرف بزرگان و کارشناسان دینی می شود.

 امروزه در عصری که روزمرگی های معمول انسان را به خود مشغول داشته است این کتاب عظیم الشأن تکیه گاهی برای تألم های روحی و حتی جسمی است، به شرط آن که بتوان با آن مأنوس شد و از آن نهایت بهره را یافت.

سرکار خانم ندا ایلیات با تبریک موفقیت شما در این دوره از مسابقات قرآنی در نخستین بخش از سوالات از شما درخواست داریم نظر خود را در خصوص انس با کتاب عظیم شأن قرآن کریم برای ما بفرمایید؟

«بسم الله الرحمن الرحیم، الحمدالله رب العالمین، والصلاة و السلام علی نبی اکرم و رسول الاعظم و آله الطاهرین و اصحاب المنتجبین» در قرآن کریم هم کلمه قرائت و هم تلاوت را داریم. آن چه مسلم است تلاوت یکسری قیود اضافی بر قرائت دارد و چون تلاوت مقید به یکسری قیود است، هرگاه قرائت هم مطرح می شود، قرائت مطلوب یعنی تلاوت. یعنی هر جا در قرآن واژه قرائت آمده است باید تبدیل به تلاوت شود.

به روایت دیگر اگر قرائت ما بخواهد مورد پسند رسول خدا(ص) قرار بگیرد همیشه باید حالت تلاوت بگیرد. چون قرآن خواندنی است و این قراء نشان دهنده اینکه باید قرآن را بخوانیم ولی منظور فقط روخوانی و روانخوانی قرآن نیست. بلکه هر چه قیودی که در آن آیات اقرأ و قراو همیت قرآن به تلاوت قرآن است و قرائت مدخل ورودی به تلاوت است. یعنی اگر قرائت ما تبدیل به تلاوت نشود انس و تدبر در انسان ایجاد نمی کند.

در ادامه به این پرسش می رسیم که چه کنیم این قرائت ما تبدیل به تلاوت و زمینه انس با قرآن کریم شود؟ جواب این است که باید در قرائت تدبر داشته باشیم. اگر قرائت ما تدبر نداشته باشد، هدر می رود و ما را به تلاوت منتقل نمی کند. آن چنان که امام صادق(ع) در حدیثی می فرمایند: تلاوت ما باید همراه با تدبر باشد تا آن رشد قرآنی در قاری قرآن ایجاد شود.

تلاوت یعنی تدبّر در قرآنی که شخص تلاوت کننده قبل تر شنیده و به ذهن سپرده و اکنون مشغول خواندن آن است، حال می خواهد از حفظ و یا از روی کتاب باشد.

تفاوت دوم قرائت و تلاوت این است که تلاوت یک بار معنایی دوباره خوانی و بازخوانی دارد و این می تواند در قرائت نباشد. تلاوت اصلی قرائت و تلاوت در حالت باز گو کردن و باز گفتن است. قرائت یعنی خواندن و گفتن ولی تلاوت یعنی حالت بازگو کردن و باز گفتن است.

تلاوت یعنی باز گفتن و باز خواندن یعنی گفتن در تلاوت یک مکث و تالی قرآن دوست دارد آن آیه را مجدد بخواند تا بفهمد که چه می گوید و اگر این اتفاق در قاری بیافتد بداند که وارد مرحله تلاوت شده است.

در نتیجه اگر فردی متوجه شد که قرائت قرآن برای او لذت بخش نیست برای این است که قرائت اش تلاوت نمی شود و چنین اثری به دلیل آموزش دیدن قرآن با روشی است که تدبر در قرآن را در قاری نمی پروراند و متاسفانه قاری های قرآن لزوما تالی قرآن نمی شوند.

کتاب قرآن کریم باید خوانده شود و اگر خواندنی نباشد نامش قرآن کریم نیست در این میان تنها نحوه خواندن و قرائت اهمیت ویژه ای دارد. در مقام مثال اگر مادری غذای فرزندش را آماده کرده، اسباب راحتی و دیگر ضروریات او را کنار بگذارد و از طریق پیام به او دهد که غذایت آماده است تنها ساعت رفتن به مدرسه آن را گرم کن. این ها برای فرزند و مادر انس نمی آورد. انس زمانی است که مادر فرزند را در آغوش می گیرد و در تمام مراحل زندگی همراه و همگام با او است.

انس به قرآن یعنی دل به دل خدا دادند اینکه این آیه مقصد اش در زندگی من چیست؟ رشد قرآنی می تواند عاید هرکس شود به شرط آن که با آن انس داشته باشد.

انس با کتاب خدا نیز می تواند شبیه به این جریان تلقی شود. آن چنان که پیامبر اکرم (ص) می فرمایند :«من قرأ القرآن و هو شاب مؤمن اختلط القرآن بلحمهِ و دمهِ ،وجعلهُ الله مع السفرة الكرام البررة » این روایت تاکید بر نوع خواندن کتاب خدا دارد. در خصوص نوع خواندن قرآن می توان به نوع خواندن رهبر معظم انقلاب و دیگر علمای دینی می توان اشاره کرد که این نوع خواندن، کلمه به کلمه، ساده و روان و در عین حال با تدبر است.

تلاوت رهبر معظم انقلاب یک مصداق بارز برای قاریان است و این تلاوت عنصر دوباره خوانی دارد و طوری می خوانند که همگان مقصد قرآن را متوجه شوند و این عین تلاوت قرآن است. چرا که هم عنصر دوباره خوانی و تدبر در آن وجود دارد و همگان متوجه آن آیه می شوند.

لطفا بفرمایید، متناسب با رتبه ای که اخیرا در مسابقات کشوری کسب کرده اید، آیا برای رسیدن به این توانمندی امور دیگر زندگی شما مختل نشد با توجه به اینکه شما هم تدریس و هم رسالت مادر و همسری را برعهده دارید؟

کسانی که وارد حیطه تخصصی قرآن می شوند باید بر این باور باشند که نباید تلاوت و حفظ قرآن دیگر برنامه های زندگی آنان را تحت شعاع قرار دهد.

شخصا به هیچ عنوان تلاوت قرآن مانع دیگر برنامه های روزمره زندگی ام نشده است، بلکه زمینه تعادل و پیشرفت بوده است.

بسیاری از حافظان قرآن برای حفظ به دلیل فشاری که به خود می آورند با مشکلات و نگرانی هایی روبه رو می شوند که سیستم طبیعی زندگی آنان را با مشکلاتی روبه رو می کند.

باید بر این باور بود که حفظ قرآن نباید به هیچ عنوان در زندگی روزمره خللی وارد سازد بلکه انس با قرآن زمینه آرامش، انضباط زندگی و تنظیم دیگر برنامه های می گردد.

به عنوان استاد و مشاور قرآن لطفا از مهمترین دستاوردهایی که در این دوره از مسابقات در حیطه قرآنی به دست آوردید برایمان بفرمایید؟

به عنوان مشاور قرآنی این دوره از مسابقات قرآنی زمینه ای شد برای آن که به این دغدغه ورود کنم که چگونه است بعضی قاریان در عین تلاش هایی که برای رشد قرائت و حفظ و ... دارند گاهی دچار پریشانی می شوند و آن آرامشی که باید انس با قرآن داشته باشند، ندارند؟!!!

در روایتی، بعضی اصحاب با همین مسئله خدمت امام رضا (ع) می رسند و از ایشان راهکار می خواهند. در پاسخ آنان، امام می فرمایند « مگر شما قرآن نمی خوانید؟!». این پاسخ یعنی تدبر در این موضوع که قرآن مایه آرامش و درمان است.

در مثال دیگر حضرت امام خمینی (ره) می فرمایند که ببینید مقصد سوره ناس در زندگی چیست؟ این مطلب بیانگر این است که سوره ناس برطرف کننده مشکلات و سونامی مشکلاتی است که امروزه شاهد آن هستیم. اصل قرآن تدبر است و گرنه هر چه شما قرآن را بخوانید فایده ای ندارد.

لطفا بفرمایید، چه پیشنهادی در رابطه با انس هر چه بهتر با قرآن کریم دارید؟

نوع روش آموزش قرآن باید با تغییراتی همراه باشد که به واقع برگشت به نوع خواندن پیامبر اکرم (ص) است و آن در چارچوب خواندن شفاف، کلمه به کلمه و همراه با تدبر و تفکر است.

 امروزه تلاوت های پیچیده فقط قابل درک برای افراد خاص است و قابل اشاعه برای عموم که کلمات را متوجه نمی شوند نیست. ما هر چه بیشتر با قرآن ارتباط داشته باشیم به روش پیامبر اکرم (ص) نزدیک تر می شویم.