قشری‌گری، نتیجه دینداری توام با جهالت است
گروه معارف: یک پژوهشگر دینی با بیان اینکه قشری‌گری در نتیجه همنشینی دینداری و جهالت به وجود می‌آید، گفت: پادزهر قشری‌گری، افزایش سطح آگاهی‌های دینی و علمی در جامعه است که در پرتو نقد و تفکر آزادانه حاصل می‌شود.
بهراد بهشتی، محقق و پژوهشگر دینی در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از اصفهان با اشاره به تعریف و معنای قشری‌گری و تحجر، اظهار کرد: قشری‌گری از واژه قشر به معنای پوست گرفته شده و قشری‌گر کسی است که فقط به ظاهر دین توجه دارد، ولی به باطن و پیام‌های اصلی آن توجه نمی‌کند، در واقع قشری‌گر فقط به مسائل فقهی و ظاهری توجه کرده و در اصطلاح پوسته دین را چسبیده است.
وی افزود: تحجر نیز از واژه «حجر» به معنای سنگ شدن گرفته شده و متحجران افرادی هستند که یک دیدگاه دینی خاص را انتخاب کرده و بر همان دیدگاه متوقف می‌شوند و حاضر نیستند دیگر دیدگاه‌ها و نظرات را بشنوند و به صورت منجمد هیچ‌گونه تجدیدنظر و تغییرات زمان و مکان را نمی‌پذیرند. واژه جمود نیز از انجماد و جامد بودن گرفته شده است و در کل می‌توان گفت قشری‌گر و متحجر یعنی کسی که به دین بدون در نظر گرفتن تحولات فکری و فرهنگی آن توجه می‌کند.
بهشتی با بیان اینکه مطالب فراوانی در خصوص تحجر و قشری‌گری در متون دینی آمده است، گفت: قرآن کریم از «بلعم باعورا» به عنوان نماد افرادی نام می‌برد که صرفا به مسائل ظاهری دین توجه می‌کنند، ولی به باطن، روح و پیام‌های آن توجه ندارند. امام صادق(ع) نیز در روایتی فرمودند: «قَطَعَ ظَهري اثنانِ: عالِمٌ مُتَهَتِّكٌ، و جاهِلٌ مُتَنَسِّكٌ؛ دو گروه کمر مرا شکستند عالم متهتک و جاهل متنسک که فقط به ظاهر و پوسته دین توجه دارند».
وی در خصوص پیشینه تاریخی قشری‌گری اظهار کرد: در همه ادیان و همه ادوار، افرادی با دیدگاه‌های خشک و ظاهری نسبت به دین وجود داشته‌اند، ولی به صورت مشخص نمود این نوع دیدگاه‌ها را در گروه خوارج می‌توان دید، افرادی که پیشانی‌های پینه بسته از عبادت داشتند، ولی در عین حال از گوهر، لطافت و انعطاف‌پذیری‌های موجود در دین بهره‌مند نبودند. در ادوار بعدی، این نوع نگاه را در اخباریون شیعه می‌بینیم، یعنی کسانی که صرفا به احادیث، بدون توجه به تغییرات زمان و مکان توجه می‌کردند. در میان اهل سنت نیز می‌توان این دیدگاه را در میان سلفیون، یعنی افرادی که قائل به بازگشت به دوران سلف صالح بودند، جستجو کرد.
این پژوهشگر دینی ادامه داد: در روزگار ما نیز گروه‌های تکفیری نظیر داعش و القاعده چنین تفکراتی دارند و حاضر به پذیرش مقتضیات زمان و مکان و سازگار کردن تفکر و قرائت خود از دین متناسب با یافته‌های جدید نیستند.
وی در خصوص عوامل به وجود آمدن این پدیده، گفت: ریشه این تفکر، جهل، نادانی و ناآگاهی از باطن و پیام‌های اصلی دین است که وقتی در کنار تعصب و دینداری قرار بگیرد، تفکر خطرناکی حاصل می‌شود که نتیجه آن قشری‌گری و جمود است.
بهشتی با تأکید بر اینکه قشری‌گری همواره از آسیب‌های جوامع دینی بوده است، اضافه کرد: اگر دینداری با جهالت همراه باشد، حاصل آن قشری‌گری خواهد بود و این آسیب بیشتر در میان کسانی که فرهنگ و دانش آنها در سطح پایینی قرار دارد، مشاهده می‌شود و پادزهر آن، افزایش سطح آگاهی‌های دینی و علمی در جامعه است که جز با ارائه آزادانه دیدگاه‌های حتی منتقدانه محققان و پژوهشگران محقق نمی‌شود.
