مراحل ابتدایی مسابقات؛ دروازه استعدادیابی

علی‌اکبر حنیفی، قاری و مدرس پیشکسوت کشورمان در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) به بیان نکاتی پیرامون اهمیت استعدادیابی پرداخت و بیان کرد: استعداد زمینه‌ای برای ایجاد و تولید و تولد هر کاری است، فرض بفرمایید یک زمینی شوره زار است، طبیعتا این زمین استعداد کشاورزی ندارد، در نتیجه استعدادیابی از مسائل بسیار مهمی است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت.
وی در ادامه افزود: استعدادیابی از این جهت باید وجود داشته باشد که ممکن است یک نفر در یک زمینه تخصصی توانایی داشته باشد و در زمینه دیگر از توانایی لازم بهره‌ای نداشته باشد، برای مثال ممکن است فیزیک برخی‌ها برای برخی از رشته‌های ورزشی مناسب نباشد که از طریق استعدادیابی می‌توان این فرد را در زمینه درست هدایت کرد.
حنیفی بیان کرد: در زمینه قرآنی نیز این مسأله صادق است، چنان که ممکن است برخی از افراد در قرائت قرآن استعداد نداشته باشند، اما هوش آنها بالا باشد و بتوانند در عرصه حفظ قرآن ورود کنند، یا این که ممکن است فرد صدای خوبی دارد، اما استعداد تجویدی ندارد، در نتیجه نمی‌توان به این مسأله بی توجه بود، بلکه باید به استعدادها توجه داشت و آنها را در مسیر درست هدایت کرد، حتی می‌توان کاری مانند مدارس استعدادهای درخشان را داشت که افراد مستعد در آنجا تحصیل می‌کنند و به ارائه خدمات می‌پردازند.
صوت و هوش؛ مؤلفه‌های مهم در یک مستعد تلاوت قرآن
قاری و مدرس پیشکسوت قرآن در ادامه با اشاره به مهم‌ترین مؤلفه‌ها برای یک مستعد در هنر تلاوت قرآن تصریح کرد: یکی از مباحث مهم صوت است که این بخش نیز دارای چهار بخش انعطاف، ارتفاع، طنین و شدت است. در این بین ممکن است که یک نفر انعطاف صوتی بالاتری داشته باشد و یک نفر کمتر، در مورد ارتفاع نیز همینطور است، قد همه انسان‌ها معمولا بین 150 تا 170 سانتی متر است، ولی بعضی‌ها هستند که شاید قدشان تا دو متر می‌رسد، ارتفاع در صوت نیز همینگونه است، ارتفاع صوت برخی 15 و ارتفاع صوت برخی دیگر ممکن است 24 باشد.
حنیفی بیان کرد: کسی که ارتفاع صوت او 14 درجه است، این فرد نمی‌تواند در قرائت تحقیق موفق باشد، بلکه باید به سمت ترتیل برود و استعدادش در آن بخش شکوفا شود یا کسی که انعطاف صدای او پایین است و در این زمینه مشکل دارد، نمی‌تواند مصطفی اسماعیل بخواند ضمن این که چنین کسی تلاوتش نیز با ناکوکی‌ها و خروجی‌های فراوان همراه است، در نتیجه توجه به این مؤلفه‌ها در پیشرفت قاری به صورت صحیح از اهمیت بالایی برخوردار است.
مدرس و قاری پیشکسوت کشورمان در ادامه تصریح کرد: یکی دیگر از مؤلفه‌های بسیار مهم در کنار مسأله صوت بحث هوش است، ممکن است صدای یک نفر خوب باشد، اما از هوش لحنی بالایی بهره نبرده باشد و در این بخش قوی نباشد، طبیعی است که نمی‌تواند الحان و نغمات را به خوبی بفهمد.
حنیفی در پاسخ به این سؤال ایکنا که از چه زمانی باید استعدادیابی را در یک فرد آغاز کرد بیان کرد: بچه‌ها از لحظه‌ای که گریه کردن را یاد می‌گیرند، افرادی که تخصص دارند، می‌توانند در همین سن به استعداد آنها پی ببرند همچنین از خندیدن و جیغ کشیدن بچه‌ها می‌توان شناسایی کرد که طنین صدای آنها چگونه است، اما ممکن است این تشخیص برای همه امکان پذیر نباشد.
کارشناسی روی صدای افراد در سنین ابتدایی مدرسه
قاری و مدرس پیشکسوت قرآن تصریح کرد: اما هنگامی که بچه‌ها وارد مدرسه می‌شوند یا در جلسه قرآن حضور پیدا می‌کنند یا در گروه‌های سرود مدرسه شرکت می‌کنند، طنین و زیبایی صدای آنها مشخص می‌شود، اما باید کارشناس مسلطی وجود داشته باشد که این افراد را شناسایی کنند.
وی در ادامه افزود: یکی دیگر از ظرفیت‌هایی که می‌توان از آن برای شناسایی استعدادها کمک گرفت مسابقات قرآن است، بارها در همین مسابقات افرادی بوده‌اند که صدای آنها گنج بوده و بارها به داوران گفته‌ام که اینها را معرفی نمایند، در واقع داوران می‌توانند گزارش کنند که در فلان مرکز چنین استعدادی وجود دارد تا پرورش یابند، بسیاری از این گنج‌ها بوده‌اند که سوخت رفته‌اند در حالی که می‌توانستند به یک خواننده مذهبی، قاری و یا موشح برجسته تبدیل شوند.
قاری و مدرس پیشکسوت قرآن بیان کرد: یکی از بهترین دروازه‌های استعدادیابی هیمن مسابقات است، البته مرحله شهرستانی و اولیه آن از اهمیت بالاتری برخوردار است، جایی که کار تازه شروع شده و هنوز به دور بعد کشیده نشده است و این افراد هنوز غربال نشده‌اند باید شناسایی شوند.
اساتید، استعدادها را شناسایی کنند
حنیفی با اشاره به نقش جلسات قرآن در این زمینه تصریح کرد: اساتید نیز می‌توانند در جلسات این کار را انجام دهند و افراد مستعد را شناسایی و معرفی نمایند، ضمن این که در برخی از جلسات ممکن است که اساتید توانمند وجود نداشته باشند یا این که استعدادها برتر خودشان توجیه نیستند و یا انگیزه‌ای برای پرورش ندارند، در نتیجه لازم است که این افراد شناسایی و سازمان‌دهی شوند.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا طرح‌هایی مانند اسوه و شوق تلاوت موفق بوده‌اند یا خیر؟ بیان کرد: این طرح‌ها هر کدامشان محاسن خاص خودشان را دارند، اما اینها کارهای بخشی است و نمی‌تواند در نظام سرمایه‌گذاری عمومی کشور آن اهداف اصلی را تأمین کند.
حنیفی تصریح کرد: علت آن هم این است که خیلی‌ها را به عنوان یک متسعد شناسایی می‌کنیم اما غافل از این که این معرفی از روی ترحم و ... بوده است، عده‌ای هم فقط تلاش می‌کنند که فرزندان خودشان به هر قیمتی در طرح‌های استعدادیابی حضور داشته باشند، اما باید کار به صورت کارشناسانه پیگیری شود، البته نمی‌خواهم به صورت کلی فعالیت این طرح‌ها را نفی کنم کار خوبی است، اما در نحوه برگزاری آن چون نظرات آنچنانی وجود ندارد، اطمینان صد درصدی به نتیجه نهایی وجود ندارد.
قاری و مدرس پیشکسوت کشورمان در ادامه با اشاره به استعدادیابی در کشور مصر بیان کرد: در کشور خودمان با وجود نواقصی که وجود دارد، اما از بسیاری از کشورها جلوتر هستیم، در کشور مصر نیز گاهی این استعدادها خودشان شناسایی می‌شوند و گاهی هم سوخت می‌روند و از آنها استقبالی به عمل نمی‌آید.
حنیفی تصریح کرد: البته برخی از آنها نیز بسیار مسلط هستند، مانند استاد محمد فهمی عصفور که در ایران به سر می‌برند و به تمام قرائات مسلط هستند، این قاری مصری روی قرائات به صورت مو به مو تسلط دارد و از اساتید اجازه محسوب می‌شود و کاری که با محوریت شورای عالی قرآن صورت گرفت که استعدادهای خوب قرآنی کشور شناسایی می‌شوند و اجازه قرائت دریافت می‌کنند که بسیار کار خوبی است.
وی در ادامه افزود: غرض این است که چنین استعدادی در مصر وجود داشته که با هوش فراوان خود توانسته به همه قرائات و طرق تسلط پیدا کرده و هوش بالایی می‌خواهد که به درستی بتواند با تفاسیر نیز مرتبط شود و باب تازه‌ای را در فهم قرآن بگشاید، اما نکته قابل توجه این است که ایشان از استعداد صوتی برای تحقیق و یا حتی ترتیل برخوردار نیست، اما به جهت علمی بسیار قوی است و جزء نوابغ محسوب می‌شود.
قاری و مدرس پیشکسوت قرآن در پاسخ به این سؤال که نقش رسانه‌ها در کشف و پرورش استعدادهای قرآنی چسیت؟ بیان کرد: رسانه‌ها باید بیشتر افرادی که ناشناخته هستند مطرح و از آنها استفاده کند، ضمن این که یکی دیگر از وظایف رسانه‌ها این است که در مورد تشکیلات قرآنی کشور تحقیق و حسابرسی داشته باشد و مسائل را بررسی کند تا اطلاعات شفاف در اختیار مردم قرار گیرد، در نتیجه نقش اصلی رسانه‌ها نقش نظارتی است که باید در این بخش رسالت خود را انجام دهند.