به گزارش خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا)، کتاب «التَنزیه لِاَعْمال الشَبیه» یکی از معدود کتابهایی است که در زمان خویش با موضوع اصلاح عزاداری به نگارش درآمده است. این کتاب محور یکی از جنجالیترین رویدادهای تاریخ تشیع است که نزدیک به یک قرن پیش حواشی فراوانی در حوزه علمیه نجف بههمراه داشت. در همین رابطه با مترجم این اثر به گفتوگو نشستیم.
حجتالاسلام والمسلمین مهدی مسائلی، نویسنده و پژوهشگر با اشاره به ترجمه کتاب «التَنزیه لِاَعْمال الشَبیه» اثر مرحوم علامه سید محسن امین عنوان کرد: این کتاب اصلاح عزاداری و رفتارهایی مانند روضهخوانی و نقل روایات جعلی، همچنین عملکردهایی که با خشونت همراه است و چهره موهنی از تشیع ارائه میکنند.
این مدرس حوزه و دانشگاه با بیان اینکه برخی از رفتارهای خرافی که در تعزیهها نشان داده میشود در این اثر به نقد کشیده شده است، درباره جنجالهایی که درباره انتشار این کتاب برپا شده بود، اظهار کرد: این کتاب در زمانی که منتشر شد، اولین اثری بود که به اصلاح عزاداری پرداخت. انتشار این کتاب با دورهای که وهابیت در عربستان سعودی فعالیت گستردهای را آغاز کرده بود همزمان شده بود؛ دورانی که آل سعود اقدام به تخریب قبرستان بقیع کرد.
وی ادامه داد: چند سال بعد از آن وقایع، این کتاب منتشر شد. از این کتاب سوءتعبیر شد که درصدد است که میخواهد عزاداری را زیر سوال ببرد و به اصطلاح با آن مخالفت کند. افرادی در نجف بودند که خود را علوی نامیدند. همچنین کسانی که مدافع قمهزنی بودند در نجف فضایی متشنج ایجاد کردند.
این نویسنده با اشاره به اینکه فعالیت گستردهای علیه کتاب صورت گرفت، گفت: وضعیت نجف طی یکی، دو سال به این شکل بود که این اوضاع در ماه محرم شدت بیشتری داشت؛ به طوری که افرادی که سقایی میکردند به جای لعنت بر حرمله و یزدی، میگفتند بگویید لعنت بر سیدمحسن امین. همچنین کسانی که مخالف این اثر بودند، هواداران این کتاب را مورد ضرب و شتم قرار دادند.
وی از ردیههای فراوانی که برای این کتاب نوشته شد یاد و اظهار کرد: در اصل سوءتفاهمی در این رابطه پیش آمده بود. علامه امین از علمای بزرگ شیعه است که پیش از این اثر، کتابهای متعددی درباره عزاداری و اهمیت آن نوشته بود. وی در کتابش به مباحث اهل بیت(ع) و مجالس ایشان پرداخته و کتب متعددی را نیز در این رابطه ترجمه کرده بود.
این مدرس حوزه و دانشگاه ادامه داد: علامه امین پیش از اصلاح عزاداری، کتابهایی را در اثبات این موضوع نوشته بود و شبهات وهابیت در این رابطه را پاسخ داد. وی سپس بعد از پاسخگویی به شبهات وهابیت، اقدام به نگارش این اثر کرد با این دغدغه که لازم است بهانه از وهابیت گرفته شود و به ترویج عزاداری اقدام کنیم، اما متاسفانه روند کار به شکل دیگری ادامه یافت و کسانی که به برخی از صورتها و رفتارهای عزاداری مانند قمهزنی علاقه دارند به این اشتباه دچار شدند و کتاب را خلاف عزاداری معرفی کردند.
وی در این باره که جلال آلاحمد کتاب «التَنزیه لِاَعْمال الشَبیه» را برای نخستین بار ترجمه کرده است، گفت: یک سوم این اثر برای نخستین بار توسط جلال آل احمد ترجمه شد. اولین کاری بود که جلال اقدام به انجام آن در حیطه نگارش و ترجمه انجام داد و به همین واسطه از آنجا که نمیخواست بحث عمومی را منتشر کند، بخشهای تخصصی را که جذابیت کمتری داشت مورد ترجمه قرار داد که دقت کمی هم در آن داشت و ترجمهاش آزاد بود. از این منظر لازم بود که ترجمهای دقیق و کامل از این اثر ارائه شود که من در همین باره فعالیت کردم.
مسائلی افزود: بیشک اگر جلال عزاداریهای نادرست را بعدها ترجمه میکرد، کتابش ترجمهای دقیقتر و نثری روانتر داشت. البته انتشار این ترجمه نیز حواشی خاص خود را داشته است. از جمله اینکه طبق گفته جلال آل احمد در ابتدای نشر بازاریهای مذهبی، همه آن را به صورت چکی خریده و سوزاندند.
این پژوهشگر در این رابطه که کتابهایی با استفاده از این اثر و البته نسخه تحریف شده آن منتشر شدهاند، عنوان کرد: زمانی که «التَنزیه لِاَعْمال الشَبیه» چاپ شد، کمیاب بود و نسخههایی که از این اثر استفاده کردند به نسخه تحریف شده آن روی آورده بودند. بر همین اساس علیه این کتاب فضاسازی منفی صورت گرفت و ردیههای فراوانی در اختیار مخاطبان گذاشته شد که البته به صورت کتاب نبود. 20 سال پس از اینکه کتاب مورد نظر به چاپ رسیده بود، دوباره منتشر شد که البته تحریفها و بخشهایی از آن کتاب را نداشت.
به گفته وی، در بیشتر آثاری که به نقل متن اصلی کتاب التنزیه میپردازند، از نسخه تحریف شده آن استفاده کردهاند. این نسخه متعلق به چاپ دوم کتاب التنزیه است که در حدود بیست و دو سال پس از فوت سید محسن امین منتشر شده است. متأسفانه در این چاپ حدود 10 صفحه وزیری از چاپ اول کتاب التنزیه حذف شده است و به دلیل کمیاب بودن چاپ اول آن، بیشتر افراد این نسخه را متن اصلی کتاب تلقی کردهاند.