/قرآن؛ کتاب سعادت/
پرهیز از عمل سلیقه‌ای به قرآن، هشدار خداوند در سوره حِجر
گروه معارف: خدای متعال در سوره مبارکه حجر کسانی را که از عمل به کل آیات نوارنی وحی غافل بوده و فقط به بخشی از آن عمل می‌کنند، هشدار داده است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از زنجان، خدای متعال قرآن را به عنوان چراغ هدایت برای نوع بشر فرستاده تا سعادت جاودانی او را در همه ابعاد تامین کند.
در آیه ۸۲ از سوره مبارکه الاسراء می‌خوانیم: «وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ وَلَا يَزِيدُ الظَّالِمِينَ إِلَّا خَسَارًا»؛ «و ما آنچه را براى مؤمنان مايه درمان و رحمت است از قرآن نازل مى كنيم و[لى] ستمگران را جز زيان نمى افزايد».
لازم است بدانیم که ثواب‌ها و فضیلت‌ها و پاداش‌هاى مهمى که براى تلاوت قرآن یا سوره‌ها و آیات خاصى نقل شده هرگز مفهومش این نیست که انسان آنها را به صورت اوراد بخواند و تنها به گردش زبان قناعت کند. بلکه خواندن قرآن براى فهمیدن، و فهمیدن براى اندیشیدن و اندیشیدن براى عمل است .اتفاقا هر فضیلتى درباره سوره‌اى یا آیه اى ذکر شده تناسب بسیار زیادى با محتواى آن سوره یا آیه دارد.
پانزدهیمن سوره در قرآن کریم، سوره مبارکه حجر است، این سوره 99 آیه و مکی است که در آن به موضوعات متعددی اشاره شده است و این نام از آیه 80 این سوره گرفته شده است. «وَلَقَدْ كَذَّبَ أَصْحَابُ الْحِجْرِ الْمُرْسَلِينَ».
آیه اول این سوره مبارکه با معرفی قرآن به عنوان کتاب روشنگر آغاز شده و خدای متعال «قُرْآنٍ مُبِينٍ» را برای معرفی این کتاب الهی استفاده کرده است و در ادامه بیان می‌کند که علی‌رغم اینکه کفار در نعمت‌ها هستند و این فرصتی از جانب خدای متعال است ولی در نهایت آرزو می‌کنند که کاش مسلمان و مومن به قرآن بودند.
در آیه 6 از این سوره مبارکه از قرآن با عنوان «ذکر» نام برده شده و به بهانه‌گیری کفار در پذیرش آیات نورانی وحی اشاره دارد که حتی آنقدر در جهالت و گمراهی غرق شدند که نه تنها آن را از سوی خداوند نمی‌دانند بلکه آیات نوارنی را زاییده ذهن پیامبر بیان کرده و پیامبر گرامی اسلام را مجنون خطاب می‌کنند.«وَقَالُوا يَا أَيُّهَا الَّذِي نُزِّلَ عَلَيْهِ الذِّكْرُ إِنَّكَ لَمَجْنُونٌ».
هرچند این کار دنیازدگان تازگی نداشته و همواره در برابر دعوت پیامبران الهی آیات را به سخره می‌گرفتند که خدای متعال در آیه 11 و پس از تاکید بر اینکه خود نگهبان این آیات نوارنی خواهد بود به روش پیشینیان در رد آیات الهی از سوی کفار اشاره کرده و می‌فرماید: «وَمَا يَأْتِيهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ».
از آیه 26 تا 44 سوره مبارکه حجر، خداوند به بیان خلقت انسان از گِل بدبو اشاره می‌کند: «وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ صَلْصَالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ» و اینکه جن قبل از انسان و از آتش خلق شده: «وَالْجَانَّ خَلَقْنَاهُ مِنْ قَبْلُ مِنْ نَارِ السَّمُومِ» و در ادامه سرپیچی شیطان از سجده بر انسان و رانده شدن از درگاه الهی و اینکه تا روز قیامت از خداوند مهلت خواست و این مدت نیز در گمراه کردن بندگان کوتاهی نمی‌کند، هرچند خداوند نیز وعده جهنم را به گمراهان داده و به توصیف آن پرداخته است: «لَهَا سَبْعَةُ أَبْوَابٍ لِكُلِّ بَابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ».
هرچند از آیه 45 «إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ» وعده به بهشت به متقین داده شده و قطعا این پاداش کسانی است که در عمل به آیات نورانی وحی کوتاهی نکرده و خود را عبد خدای متعال و پیرو پیامبران الهی دانسته‌اند که در آیه 49 از این سوره مبارکه خدای متعال بار دیگر مهربانی و لطف خود را یادآوری می‌کند: «نَبِّئْ عِبَادِي أَنِّي أَنَا الْغَفُورُ الرَّحِيمُ»؛ «به بندگان من خبر ده كه منم آمرزنده مهربان».
در ادامه آیات نگاهی کوتاه به داستان حضرت ابراهیم و مژده فرزند برای او و داستان قوم لوط و عذاب آنها آمده است.
در آیه 87 خدای متعال «وَالْقُرْآنَ الْعَظِيمَ» را برای بیان جایگاه قرآن که به نبی مکرم اسلام عطا کرده به کار می‌برد و در آیات 89 تا 91 خدای متعال خود را هشدار دهنده آشکار معرفی کرده و وعده عذاب بر افرادی که «قرآن را جزء جزء كردند [به برخى از آن عمل كردند و بعضى را رها نمودند]». می‌دهد. «الَّذِينَ جَعَلُوا الْقُرْآنَ عِضِينَ».
در 2 آیه پایاینی این سوره مبارکه خدای متعال بار دیگر بر اهمیت عبادت اشاره کرده و خطاب به رسول اکرم که در واقع «الگوی حسنه» باری همه سعادت‌جویان است می‌فرماید: «فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَكُنْ مِنَ السَّاجِدِينَ»؛ «پس با ستايش پروردگارت تسبيح گوى و از سجده كنندگان باش». «وَاعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّى يَأْتِيَكَ الْيَقِينُ»؛ «و پروردگارت را پرستش كن تا اينكه مرگ تو فرا رسد».
در برخی از منابع و به نقل از رسول مکرم اسلام آمده است: «هرکس سوره حجر را قرائت کند خداوند به تعداد مهاجرین و انصار به خواننده آن ثواب عطا می‌فرماید».
همچنین از خواص دیگر این سوره مبارکه در منابع به زیاد شدن شیرِ مادران، رونق در کسب و کار، جهت برآورده شدن حاجت همچنین تقویت حافظه نام برده شده که باید دانست هدف اصلی از قرائت آیات نورانی وحی رسیدن، تدبر و رسیدن به سعادت اخروی باشد.
در آیه ۸۲ از سوره مبارکه الاسراء می‌خوانیم: «وَنُنَزِّلُ مِنَ الْقُرْآنِ مَا هُوَ شِفَاءٌ وَرَحْمَةٌ لِلْمُؤْمِنِينَ وَلَا يَزِيدُ الظَّالِمِينَ إِلَّا خَسَارًا»؛ «و ما آنچه را براى مؤمنان مايه درمان و رحمت است از قرآن نازل مى كنيم و[لى] ستمگران را جز زيان نمى افزايد».
لازم است بدانیم که ثواب‌ها و فضیلت‌ها و پاداش‌هاى مهمى که براى تلاوت قرآن یا سوره‌ها و آیات خاصى نقل شده هرگز مفهومش این نیست که انسان آنها را به صورت اوراد بخواند و تنها به گردش زبان قناعت کند. بلکه خواندن قرآن براى فهمیدن، و فهمیدن براى اندیشیدن و اندیشیدن براى عمل است .اتفاقا هر فضیلتى درباره سوره‌اى یا آیه اى ذکر شده تناسب بسیار زیادى با محتواى آن سوره یا آیه دارد.
پانزدهیمن سوره در قرآن کریم، سوره مبارکه حجر است، این سوره 99 آیه و مکی است که در آن به موضوعات متعددی اشاره شده است و این نام از آیه 80 این سوره گرفته شده است. «وَلَقَدْ كَذَّبَ أَصْحَابُ الْحِجْرِ الْمُرْسَلِينَ».
آیه اول این سوره مبارکه با معرفی قرآن به عنوان کتاب روشنگر آغاز شده و خدای متعال «قُرْآنٍ مُبِينٍ» را برای معرفی این کتاب الهی استفاده کرده است و در ادامه بیان می‌کند که علی‌رغم اینکه کفار در نعمت‌ها هستند و این فرصتی از جانب خدای متعال است ولی در نهایت آرزو می‌کنند که کاش مسلمان و مومن به قرآن بودند.
در آیه 6 از این سوره مبارکه از قرآن با عنوان «ذکر» نام برده شده و به بهانه‌گیری کفار در پذیرش آیات نورانی وحی اشاره دارد که حتی آنقدر در جهالت و گمراهی غرق شدند که نه تنها آن را از سوی خداوند نمی‌دانند بلکه آیات نوارنی را زاییده ذهن پیامبر بیان کرده و پیامبر گرامی اسلام را مجنون خطاب می‌کنند.«وَقَالُوا يَا أَيُّهَا الَّذِي نُزِّلَ عَلَيْهِ الذِّكْرُ إِنَّكَ لَمَجْنُونٌ».
هرچند این کار دنیازدگان تازگی نداشته و همواره در برابر دعوت پیامبران الهی آیات را به سخره می‌گرفتند که خدای متعال در آیه 11 و پس از تاکید بر اینکه خود نگهبان این آیات نوارنی خواهد بود به روش پیشینیان در رد آیات الهی از سوی کفار اشاره کرده و می‌فرماید: «وَمَا يَأْتِيهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا كَانُوا بِهِ يَسْتَهْزِئُونَ».
از آیه 26 تا 44 سوره مبارکه حجر، خداوند به بیان خلقت انسان از گِل بدبو اشاره می‌کند: «وَلَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسَانَ مِنْ صَلْصَالٍ مِنْ حَمَإٍ مَسْنُونٍ» و اینکه جن قبل از انسان و از آتش خلق شده: «وَالْجَانَّ خَلَقْنَاهُ مِنْ قَبْلُ مِنْ نَارِ السَّمُومِ» و در ادامه سرپیچی شیطان از سجده بر انسان و رانده شدن از درگاه الهی و اینکه تا روز قیامت از خداوند مهلت خواست و این مدت نیز در گمراه کردن بندگان کوتاهی نمی‌کند، هرچند خداوند نیز وعده جهنم را به گمراهان داده و به توصیف آن پرداخته است: «لَهَا سَبْعَةُ أَبْوَابٍ لِكُلِّ بَابٍ مِنْهُمْ جُزْءٌ مَقْسُومٌ».
هرچند از آیه 45 «إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَعُيُونٍ» وعده به بهشت به متقین داده شده و قطعا این پاداش کسانی است که در عمل به آیات نورانی وحی کوتاهی نکرده و خود را عبد خدای متعال و پیرو پیامبران الهی دانسته‌اند که در آیه 49 از این سوره مبارکه خدای متعال بار دیگر مهربانی و لطف خود را یادآوری می‌کند: «نَبِّئْ عِبَادِي أَنِّي أَنَا الْغَفُورُ الرَّحِيمُ»؛ «به بندگان من خبر ده كه منم آمرزنده مهربان».
در ادامه آیات نگاهی کوتاه به داستان حضرت ابراهیم و مژده فرزند برای او و داستان قوم لوط و عذاب آنها آمده است.
در آیه 87 خدای متعال «وَالْقُرْآنَ الْعَظِيمَ» را برای بیان جایگاه قرآن که به نبی مکرم اسلام عطا کرده به کار می‌برد و در آیات 89 تا 91 خدای متعال خود را هشدار دهنده آشکار معرفی کرده و وعده عذاب بر افرادی که «قرآن را جزء جزء كردند [به برخى از آن عمل كردند و بعضى را رها نمودند]». می‌دهد. «الَّذِينَ جَعَلُوا الْقُرْآنَ عِضِينَ».
در 2 آیه پایاینی این سوره مبارکه خدای متعال بار دیگر بر اهمیت عبادت اشاره کرده و خطاب به رسول اکرم که در واقع «الگوی حسنه» باری همه سعادت‌جویان است می‌فرماید: «فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَكُنْ مِنَ السَّاجِدِينَ»؛ «پس با ستايش پروردگارت تسبيح گوى و از سجده كنندگان باش». «وَاعْبُدْ رَبَّكَ حَتَّى يَأْتِيَكَ الْيَقِينُ»؛ «و پروردگارت را پرستش كن تا اينكه مرگ تو فرا رسد».
در برخی از منابع و به نقل از رسول مکرم اسلام آمده است: «هرکس سوره حجر را قرائت کند خداوند به تعداد مهاجرین و انصار به خواننده آن ثواب عطا می‌فرماید».
همچنین از خواص دیگر این سوره مبارکه در منابع به زیاد شدن شیرِ مادران، رونق در کسب و کار، جهت برآورده شدن حاجت همچنین تقویت حافظه نام برده شده که باید دانست هدف اصلی از قرائت آیات نورانی وحی رسیدن، تدبر و رسیدن به سعادت اخروی باشد.
