به گزارش خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا)، حجتالاسلام والمسلمین دکتر حسن روحانی؛ رئیسجمهوری اسلامی ایران، صبح امروز، ۲۴ دیماه، در آئین اختتامیه نهمین جشنواره بینالمللی فارابی که در سالن اجلاس سران در حال برگزاری است، با اشاره به اینکه علم بدون نقد و تضارب آرا پیشرفت نمیکند، ضرورت به رسمیت شناختن اختلاف فکری و نظری را مورد تأکید قرار داد و اظهارکرد: به تنوع و اختلاف نظر احترام بگذاریم؛ فشار و وحدت ماشینی برای انسجام جامعه خطرناک است.
دکتر روحانی در ادامه با ابراز خشنودی از حضور در جمع فرهیختگان و نخبگان علوم انسانی و اسلامی گفت: در یک دورانی سایه مظلومیت و یا نوعی محرومیت بر سر علوم انسانی و اسلامی سایه افکند. زمانیکه علوم طبیعی، تجربی، مهندسی، اکتشافات و اختراعات و آثار علمی آنها به صحنه زندگی مردم آمد، زرق و برق آنها بسیاری از جوامع را تحت تأثیر قرار داد، تا جاییکه فکر کردند علم یعنی فقط علم طبیعی و تجربی و مهندسی و علوم انسانی در رده دوم و سوم زندگی انسانها قرار میگیرد.
رئیسجمهور افزود: همین تصور در ذهن جوانان ما که عازم دانشگاهها بودند، اثر گذاشت لذا جوانان مستعد دنبال علوم ریاضی و مهندسی و بعد هم علوم تجربی بودند و میگفتند جوانان با استعداد باید به این رشتهها بروند و هر کسی که از این کاروان باز ماند، باید علوم انسانی را انتخاب کند.
دکتر روحانی اظهار کرد: خوشحالم که این دوران خیلی سریع سپری شد و امروز دیگر برای کسی تردید وجود ندارد که توسعه و پیشرفت در علوم طبیعی و تجربی، بدون رشد و پیشرفت در علوم انسانی و اسلامی امکانپذیر نیست. حکمرانی شایسته است که می تواند جامعه را در مسیر درست هدایت کند.
رئیسجمهور با طرح این سؤال که حکمرانی شایسته از چه علومی نشئت می گیرد؟ گفت: مدیریت و برنامهریزی البته در همه رشتهها مهم است، اما در حکمرانی شایسته مدیریت، سیاستمداری و سیاستورزی، اقتصاد، حقوق، جامعهشناسی و انسانشناسی جایگاه بسیار سرنوشتساز در اداره مطلوب جامعه دارد.
دکتر روحانی با بیان اینکه اگر صنعت در کنار علوم انسانی قدم برندارد، ممکن است به ضد خود تبدیل شود، تصریح کرد: گروههایی که امروز در برخی کشورهای منطقه فعال هستند، شاید بیشترین استفاده را از صنعت، علوم مهندسی و سختافزاری کردند. آنها بیشترین استفاده را از امکانات فضای مجازی کردند اما بر اساس فهم غلط از علوم انسانی و همین باعث آسیب رساندن جدی به جوامع شد. فاشیسم در قلب کشورهای غربی از کجا نشئت گرفت؛ مگر به ظاهر از علم و دانش استفاده نکرد.
رئیسجمهور افزود: نمونه واضح و روشن این سخن موضوع صنعت هستهای است که میتواند در بسیاری از علوم و فنون به نفع جامعه باشد، اما استفاده نادرست و غلط از آن میتواند جامعه و بشریت را به انهدام و نابودی بکشاند. اینکه مقام معظم رهبری ساخت، انبار کردن و استفاده از سلاحهای کشتار جمعی از جمله سلاح هستهای را حرام اعلام میکنند، یعنی دین ، عقل و اخلاق و به عبارتی علوم انسانی و اسلامی باید پیشتاز دانش باشد.
دکتر روحانی با تاکید بر اینکه دین و اخلاق چراغ راهنماست، اظهار کرد: شهید مطهری میگفت علم راه است و دین چراغ، اگر چراغ نباشد انسان به بیراهه میرود. در دنیای تاریک امروز بدون چراغ حتی با بهترین ابزار نمیتوانیم درست حرکت کنیم. چه بسا هر چه مثلاً اگر ماشین ما مدرنتر و سریعتر باشد، اما وقتی چراغ نداشته باشد، خطر آن در تاریکی از دوچرخه هم بیشتر است.
رئیسجمهور با بیان اینکه علمی ما را به توسعه و تجدد و تمدن واقعی میرساند که علوم انسانی و اسلامی سرلوحه آن باشد، افزود: البته این نکته را نیز باید مدنظر داشت که تحول در علوم انسانی نیز با مهندسی ممکن نیست. علوم انسانی را نمیتوان مهندسی کرد، علوم انسانی با پول پیشرفت نمیکند و با سفارش متحول نمیشود.
دکتر روحانی با طرح این سؤال که چرا در عصر ما شهید مطهریها و علامه طباطباییها دیگر نیستند؟ بیان کرد: مگر ایشان با سفارش و پول درس خواندند. به جای پول و سفارش و مهندسی، باید فضای آزاد را در اختیار اندیشمندان و دانشمندانمان قرار دهید. باید فضای نقد و انتقاد را باز بگذارید تا در آن فضا علامه طباطباییها و شهید مطهریها تربیت شوند.
رئیسجمهور گفت: باید شرایطی فراهم کنیم که در آن شرایط علم رشد و پرورش یابد، علم بدون تضارب آرا پیشرفت نمیکند. اینکه ما چارچوب قرار دهیم و بگوییم همه باید در همین چارچوب اظهارنظر کنند، بدون تضارب آرا و انتقاد، بدون بحث و رویارویی دقیق اخلاقی و علمی، علم تولید نمیشود.
دکتر روحانی افزود: اندیشمندان بزرگ اسلامی ما چگونه در حوزههای علمیه ما رشد کردند و تربیت شدند. امروز شیخ انصاریها و آخوند خراسانیهای ما کجایند؟ باید فضای مناسب نقد و انتقاد ایجاد شود و اختلاف فکری و نظری را به رسمیت شناخت. عرصه تولید علم، کارخانه ماشینسازی نیست که از یک سو فلز به آن وارد کنیم و از سوی دیگر خودرو تحویل بگیریم.
رئیسجمهور با تاکید بر اینکه باید به فکر انسانها، تنوع و اختلاف نظری که در چارچوب نظریه باشد احترام بگذاریم، اظهار کرد: این اختلاف نظر میتواند برای وحدت جامعه مفید باشد در حالیکه برعکس آن فشار برای وحدت ماشینی میتواند برای انسجام جامعه ما خطرناک باشد.
دکتر روحانی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اینکه امروز در سطح جهان بحث ما با دنیا در بسیاری از مسائل، بحث احترام به علوم انسانی است، گفت: در همین یکی دو هفته اخیر آمریکاییها در دو بخش دچار شکست بزرگ شدند. یک بخش آنجا که خواستند در برابر افکار عمومی جهان بایستند و تعهدات بینالمللی را زیرپا بگذارند.
رئیسجمهور اضافه کرد: تعهدات در عرصههای داخلی و بینالمللی یا از جنس اخلاق است یا حقوق و روابط صحیح انسانی؛ تلاش آمریکا برای نقض این تعهدات شکست خورد. دنیا در برابر آمریکا ایستاد. آنها در چند روز گذشته میخواستند تعهد بینالمللی را که در برجام دارند زمین بگذارند، اما شما صف مقابل آن را دیدید. تمام کشورهای جهان غیر از یکی دو کشور و یک رژیم منفور همه در برابر آنها یکپارچه بودند.
دکتر روحانی گفت: اگر به تعهدات احترام گذاشته نشود، باید فاتحه تمدن در جامعه و جهان خوانده شود. هر چه علم و صنعت پیشرفت کند، اما اگر به مقررات بینالمللی، ارزشهای دینی و فرادینی احترام نگذاریم، اگر دولتی پیوستگی در پایبندی به تعهد دولت قبل از خود را حفظ نکند، دیگر تعهدی منعقد نمیشود. اگر این سنگ بنا را بردارید، زیربنای تعهدات و مقررات بینالمللی بهم می ریزد.
رئیسجمهور با ابراز خرسندی از ناموفق بودن حاکمیت کاخ سفید در بهم ریختن تعهدات بینالمللی، زیرپا گذاشتن وفای به عهد و ایستادگی در برابر مصوبه شورای امنیت سازمان ملل در توافق 7 کشور، گفت: این یک پیروزی بزرگ برای بشریت، اخلاق و حقوق است.
دکتر روحانی با بیان اینکه در برجام موفقیتهایی به دست آوردیم که هیچگاه از بین نمیرود و هیچکس نمیتواند آنها را از بین ببرد، افزود: ما در برجام به دنیا اعلام کردیم که معضلات بزرگ و پیچیده منطقهای و بینالمللی با میز مذاکره قابل حل است و این از بین نرفته و تا همیشه تاریخ پا برجا خواهد بود.
رئیسجمهور اظهار کرد: ما ثابت کردیم که پای میز مذاکره گره کور بینالمللی قابل باز شدن است و ثابت کردیم که ایران راستگو و دشمنانمان دروغ میگویند و ایران هیچگاه به دنبال سلاح هستهای نبوده و نیست و این در مذاکرات و تمام بازرسیها به اثبات رسید و آژانس بینالمللی انرژی اتمی به اجماع آراء آن را تأیید و ثابت کرد.
دکتر روحانی افزود: اینکه آژانس «پیامدی» بهعنوان یک پرونده پیچیده فنی و بینالمللی را خاتمه یافته اعلام میکند به معنای آن است که ایران راست گفته و معاندان دروغ گفتند و این پیروزی همیشگی خواهد بود.
رئیسجمهور با اشاره به اینکه در برجام کاری کردیم که جهان فهمید که ایران حق دارد تحقیق و توسعه هستهای خود را ادامه دهد، گفت: این موضوعی بود که پیش از آن به دلیل آنچه تخلف از سوی ایران میدانستند ایران را از این حق منع میکردند، اما به واسطه مذاکرات همه کشورها و قطعنامه سازمان ملل اعتراف کرد که ایران حق دارد تحقیق و توسعه را ادامه دهد و این پیروزی از بین نرفته و قابل خدشه نیست.
دکتر روحانی با بیان اینکه برخی انگار هنوز همه ابعاد برجام را لمس نکردند، اضافه کرد: برجام یک آثار دائمی دارد که تا قیامت باقی خواهد ماند و هیچوقت از بین نمیرود و یک آثاری دارد که ممکن است بماند یا نماند.
رئیسجمهور افزود: از زمان اجرای برجام در 26 دی 1394 درآمد نفتی و میعانات ما دو برابر شده و این قابل بازگشت نیست. همچنین صدها مورد سرمایهگذاری خارجی وارد کردیم و این سرمایهها در خاک ایران به کارخانه، بنگاه اقتصادی، نیروگاه، بندر و لوموکوتیو و هواپیما تبدیل شده و قابل بازگشت نیستند.
دکتر روحانی با تأکید بر اینکه علم حقوق و سیاست توانست در مذاکرات سخت بینالمللی برای ملت ایران این موفقیت را به همراه آورد، گفت: علوم انسانی میتواند سرنوشت یک جامعه را تغییر دهد، البته این بدان معنا نیست که ارزش سایر علوم کمتر است، اما سرمایه علوم هم برای مادیت و هم معنویت، علوم انسانی است.
رئیسجمهور با اشاره به اینکه باید استعدادها را تشویق و محیط دانشگاه و تحقیقات را آزاد بگذاریم، تصریح کرد: علوم انسانی باید جامعه را هدایت کند و این در حالی است که ما تصور میکنیم، چند نفر در یک اتاق باید علوم انسانی را هدایت کنند در حالی که علوم انسانی هدایتگر جامعه است.
دکتر روحانی با بیان اینکه علوم انسانی در جامعه آزاد و همراه با نقد و انتقاد و بحث و مباحثه رشد میکند، ادامه داد: علوم انسانی باعث شده که امروز میبینیم سرنوشت کشور در شرایط دیگری قرار دارد.
رئیسجمهور افزود: دیپلماتهای ما قراردادی را نوشته و منعقد کردند که هر چند ممکن است نقائصی داشته باشد، اما قراردادی است که به واسطه آن بیش از یکسال است که ترامپ به دنبال بر هم زدن آن بوده و تا امروز موفق به این کار نشده است و این به معنای استحکام قرارداد و پیروزی تعهدات بینالمللی و حقوق بر دیکتاتوری است.
دکتر روحانی تصریح کرد: آمریکاییها نتوانستند با استکبار، دیکتاتوری و خودبزرگبینی افکار عمومی جهان را زیر پا بگذارند و این یک شکست بزرگ برای آنان و موفقیتی ارزشمند برای علوم انسانی، اندیشمندان و ملت ایران است.
رئیسجمهور شکست دوم آمریکاییها را در مداخله آنها در مسائل داخلی ایران دانست و با اشاره به اعتراضات اخیر در کشور، گفت: عدهای در خیابانها، به حق یا ناحق اعتراض کردند، اما من خواهش میکنم که به همه مردم احترام بگذاریم و اگر در این میان، افرادی هم از جایی تحریک شده و با قصد و نیت جاسوسی از این اعتراضات سوء استفاده کردند، اجازه دهیم تا در یک دادگاه صالح ثابت شود.
دکتر روحانی با بیان اینکه هرکس حرف میزند یا اعتراضی میکند، یا خس و خاشاک است یا گاو یا گوساله و یا آشغال، اضافه کرد: این چه طرز حرف زدن است. چرا توهین کرده و بیادبانه با جامعه برخورد میکنیم. عدهای آمدهاند و اعتراض داشتند و برخی هم از این اعتراضها سوء استفاده کردند، اما نباید همه را به یک چوب برانیم، بلکه باید دقیق سخن بگوییم بخصوص در تریبونهای مقدس دقیقتر حرف بزنیم چرا که ملت ما ملت بزرگی هستند.
رئیسجمهور ادامه داد: اعتراضی در کشور بود که نیروهای امنیتی به خوبی آن را اداره کرده و ماجرا تمام شد. اما از امروز کار شروع شده و باید جامعهشناسان و روانشناسان اجتماعی و کسانی که در علوم انسانی و اسلامی فعال هستند وقایع اخیر را مورد تحلیل و بررسی قرار دهند.
دکتر روحانی تأکید کرد: اگر خدای ناکرده روزی ارزشهای دینی و ملی ما نزد جوانان کمرنگ شود، ما مقصریم، چرا که عهدهدار این مسئولیت هستیم.
رئیسجمهور با بیان اینکه علوم انسانی باید مسایل را تجزیه و تحلیل کند، گفت: نباید واقعیتها را زیرپا گذاشت؛ شمال و جنوب با قطبنما مشخص میشود و اگر نخواهیم به قطبنما نگاه کنیم شمال و جنوب عوض نمیشود.
دکتر روحانی ادامه داد: علوم انسانی قطبنمای جامعه ما و مسائل اجتماعی است که باید به آن نگاه و از آن استفاده کرد.
رئیسجمهور افزود: شمال و جنوب با شعار تغییر نمیکند و باید اجازه دهیم جامعه ما در مسیر تحول درست حرکت کند.
دکتر روحانی گفت: امروز خوشبختانه در مقطعی قرار داریم که جامعه ارزش علوم انسانی را به خوبی میداند.
رئیسجمهور با اشاره به نقش علوم انسانی در اقتصاد، سیاست و شیوه حکمرانی، یادآور شد: حتی در بسیاری از موضوعات و مسائلی که به ظاهر ارتباطی با علوم انسانی ندارد، فرهنگ، به عنوان زیربنایی مهم در تمام حرکتهای اجتماعی است.
دکتر روحانی اظهار کرد: ممکن است علم پزشکی در تقسیمبندیها جزو علوم تجربی باشد، اما در عمل ارتباط پزشک با بیمار و اعتماد بیمار به پزشک و شیوه سخن گفتن پزشک با بیمار بهتر از تیغ جراحی عمل میکند؛ جسم و روح ما در هم تأثیرگذار است.
رئیسجمهور با تأکید بر اینکه علوم انسانی، جایگاه بسیار ارزشمندی دارد، گفت: اصلاح نظام اداری برنامهریزی درست برای کشور، اصلاح بانکها و تحول در جامعه و فرهنگ با علوم انسانی، امکان تحقق خواهد داشت.
دکتر روحانی افزود: اگر میخواهیم فضای مجازی برای جامعه ما مفید باشد، باید فرهنگ استفاده صحیح از آن را به نسل جوان آموزش دهیم و با فیلتر کردن درست نمیشود.
رئیسجمهور اظهار کرد: در زمان رژیم گذشته روزی میخواستند هیچکس به رادیو گوش ندهد و مدام بر روی آن پارازیت میانداختند اما این جلوگیری فایدهای نداشت؛ روزی دیگر گفتیم که ماهواره ممنوع است اما آیا از زمانی که ممنوع شد هیچکس ماهواره در اختیار ندارد و روزی هم گفتیم که فضای مجازی بد است اما آیا درست شد؟
دکتر روحانی افزود: مردم بیش از ما و یا اگر خیلی مستکبر باشیم به اندازه ما میفهمند؛ نباید خود را بزرگ و بلند فرض کنیم، چرا که مردم و کشور ما فرهیخته و بزرگ هستند. باید با مردم تعامل کنیم و به آنها بیاموزیم که از این ابزار چگونه استفاده کنند، کما اینکه از هر وسیلهای به درستی استفاده نشود، خطرناک خواهد بود.
رئیسجمهور ادامه داد: هر وسیله و امکاناتی نیاز به فرهنگ استفاده درست از آن ابزار را دارد و علوم انسانی باید به میدان آمده و شیوههای استفاده صحیح را آموزش دهد.
دکتر روحانی با بیان اینکه باید جامعه را به نقطهای برسانیم که مطلوب مردم و عقل و شرع باشد، گفت: شرع و عقل از مردم، جامعه و فطرت اجتماعی جدا نبوده و در کنار هم هستند.
رئیس جمهور تصریح کرد: خوشبختانه آمریکاییها هم در موضوع داخلی ایران و هم در برجام شکست خوردند و ملت ایران در هر دو مرحله پیروز بوده است، باید این پیروزیها را قدر بدانیم تا در سایه وحدت و اتحاد بتوانیم ایرانی آبادتر و سرافرازتر داشته باشیم.
در ابتدای این مراسم نیز دکتر روحانی از 18 تن از برگزیدگان داخلی و خارجی این جشنواره در دو بخش بزرگسال و جوان و در گروههای علمی تاریخ، جغرافیا و باستانشناسی، حقوق، زبان و ادبیات، علوم اجتماعی و ارتباطات، علوم اقتصادی، مدیریت و حسابداری و علوم سیاسی، روابط بینالملل و مطالعات منطقهای با اهدای لوح، تقدیر کرد.
منصور غلامی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری نیز در این مراسم گفت: در سالهای برگزاری جشنواره بینالمللی فارابی به اهدافی چون شناسایی و معرفی استعدادهای برتر علوم انسانی و اسلامی و ترغیب پژوهشگران به کاربردی کردن علوم انسانی از طریق بررسی مسائل این حوزه در کشور دست یافتهایم.
وی با تشکر از اساتید علوم انسانی و اسلامی که همواره با حمایت از این گردهمایی علمی مدیران را به قدرشناسی و تشویق استعدادهای برتر بیش از پیش دلگرم کرده اند، افزود: امیدواریم تحقق دو هدف مهمتر این جشنواره یعنی تبدیل کارکرد و نقش خطیر و موثر علوم انسانی در فرآیند برنامهریزی ملی و ایجاد فضای مناسب برای حضور فعال علوم انسانی و اجتماعی ایران در تراز جهانی نیز بیش از گذشته مورد توجه قرار گیرد.
وزیر علوم با بیان اینکه چنین رویکردی میتواند ضمن پدید آوردن فضای رقابتی اثربخش در فضای علمی، بخشی از مشکلات موجود نیز در این عرصه کاهش دهد، اظهار کرد: تحقق چنین امر مهمی البته بدون همکاری مداوم با دیگر بخشها ممکن نیست. در این راستا استفاده از ظرفیت انجمنهای علمی ضرورت بیشتری دارد و دبیرخانه جشنواره باید این مهم را برای دوره های بعد بیشتر مورد توجه قرار دهد.
غلامی با اشاره به اینکه ثمره برنامهریزی و اثربخشی نهادهایی مثل دبیرخانه جشنواره زمانی آشکارتر میشود که به ارتباط نسلهای مختلف علوم انسانی و از سوی دیگر تعامل آن با مجامع بینالمللی توجه شود، افزود: ارتباط نسلها همانقدر مهم است که ضرورت ارتباط با نهادهای علمی معتبر و لذا تلاش برای تاسیس نهادهای ارتباط دهنده در این عرصه بسیار مهم است.