اگر حفظتان یخی بود از آب شدنش ناراحت نشوید!

 به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از قزوین، با توجه به اهمیت حفظ آیات قرآن کریم بر آن شدیم، تا ازاین‌پس مهارت‌های لازم را در این خصوص در گفت‌وگو با «حجت‌الاسلام علیرضا نجفی» از حافظان کل قرآن و از اساتید برجسته قرآنی کشور ارائه دهیم.
علاقه‌مندان به حفظ قرآن می‌توانند پرسش‌های خود را در این خصوص برای خبرگزاری ایکنا در قزوین فرستاده تا پاسخ‌های راه گشا برای آن ارائه شود.
در اولین نشست با استاد «علیرضا نجفی» به‌ضرورت حفظ و اهمیت و جایگاه آن در نزد حضرت حق و اهل‌بیت پرداخته و در دومین نشست به بررسی مقدمات و ابزار موردنیاز برای یک حفظ منسجم و خوب اشاره شد و اینک در سومین نشست به بیان جایگاه تقلید در حفظ قرآن خواهیم پرداخت.

ایکنا: نقش تقلید را در حفظ قرآن بیان کنید؟
حجت‌الاسلام نجفی: از جمله عواملی است که باعث می‌شود کسی که قصد حفظ قرآن را دارد، به تقلید نیاز داشته باشد می‌توان به ایجاد انگیزه شروع به حفظ قرآن کریم و ادامه مسیر، اطمینان از قابل‌دسترس بودن هدف حفظ قرآن کریم با توجه به شرایط فرد، عدم نیاز به تجربه اصول و روش‌های متفاوت برای حافظ شدن، داشتن معیاری برای سنجش میزان تسلط و کیفیت محفوظات و.. اشاره کرد. در حقیقت والدین و مربیان می‌توانند با عنایت به دو اصل مهم از انتخاب الگوی مناسب در پرورش حافظان قرآنی توانمند بهره ببرند.

ایکنا: لزوم تناسب و شباهت بین الگو با افرادی که می‌خواهیم به آن‌ها الگو را معرفی کنیم در چیست؟
حجت‌الاسلام نجفی: فرض کنید مدیر یک مؤسسه تصمیم دارد به دانشجویان الگو معرفی کند، غالباً در این موارد از حافظین خردسال استفاده می‌کند که شیوه اجرای بسیار جذابی دارند در نتیجه تعدادی از افراد جذب‌شده و تصمیم به حفظ قرآن می‌گیرند اما به‌زودی آن را رها می‌کنند چون حافظ نمی‌تواند خود را در شرایط او تصور کند. ما باید حافظی را برای دانشجویان به‌عنوان الگو معرفی کنیم که بیشترین شباهت را از نظر شرایط به آن‌ها داشته باشد مثلاً در یک مراسم افتتاحیه واحد حفظ قرآن دانشجویی دو نفر الگو به‌صورت حضوری معرفی شدند یکی دکتر سید احمد کاظمی فوق تخصص پوست و دکتر سید مهدی حسینی داروساز که هردو از فعالان قرآنی بودند که در دوران دانشجویی حفظ کرده بودند.
به والدینی که قصد معرفی الگو به فرزندانشان دارند توصیه می‌کنم حفاظی را معرفی کنید که علاوه بر شباهت شرایط به فرزندتان، والدین آن‌ها نیز از نظر شرایط شغلی و سطح زندگی میزان تحصیلات و.. شباهت‌هایی با شما داشته باشند نه اینکه شما خودتان حافظ نیستید و فردی را به‌عنوان الگو معرفی کنید که والدینشان هر دو حافظ کل و استاد هستند تا این سخن را نشنوید که مگر شما مانند پدرومادر آن‌ها هستید که از ما توقع داشته باشید مانند آن‌ها باشیم.

ایکنا: یکی از مواردی که مطرح کردید اهمیت توجه به علایق مخاطب در معرفی الگو است، در این خصوص توضیح می‌دهید.
حجت‌الاسلام نجفی: برای مثال برخی از طلبه‌ها می‌گویند که ما به تفسیر قرآن علاقه و نیاز بیشتری داریم چرا به‌جای حفظ قرآن زمان بیشتری را صرف تفسیر قرآن نکنیم؟ در این مورد می‌توان مفسر بزرگ قرآن کریم علامه طباطبایی(ره) را مثال زد که حافظ ده جزء ابتدایی قرآن کریم بودند تفسیر ده جزء اول ایشان برتری و ارجحیت بر تفسیر بقیه اجزاء توسط ایشان دارد یا برای فردی که می‌گوید من به فیزیک و ریاضی علاقه دارم می‌توان پروفسور حسابی را مثال زد.

ایکنا: برای اینکه مبحث تقلید برای حافظ به‌طور نهادینه شود چه باید کرد ؟
حجت‌الاسلام نجفی: استاد حفظ برای نهادینه شدن بحث تقلید برای حفاظی که قبل از حفظ به این مهم نپرداخته‌اند باید نکته‌های تجویدی و قرائت را یاد بدهد ولی در این میان دو نکته بسیار مهم را باید لحاظ کند چرا که قران آموزان حفظ برای حفظ جدید استرس دارند از این رو اگر برای مثال نکته تجویدی مانند اخفاء را به آن‌ها یاد داده دیگر نیازی نیست که موقع تحویل و پرسش محفوظات از آن‌ها بخواهد اخفاء را هم در آن محدوده رعایت کنند و حواس آن‌ها را به این موضوع پرت کند چون دچار استرس در ارائه حفظ جدید می‌شوند و این بسیار مشکل‌زا است.

ایکنا: آیا باید استاد موارد تجویدی را به قرآن آموزان خود یاد دهد؟
حجت‌الاسلام نجفی: استاد باید سعی کند نکته‌های تجوید و قرائت را در محدوده غیر از محفوظات با حافظ تمرین کند مثلاً حافظ از جزء یک شروع به حفظ کرده است، بگذارید حفظش را تحویل بدهد، اخفاء را که یاد گرفته در جزءهای دیگر تمرین کند بدون اینکه حواسش را پرت کرده و استرسی به او وارد کند. خواهید دید به‌مرور حافظ در محفوظاتش این نکات را رعایت خواهد کرد. می‌توان یک قطعه تقلیدی و شیوه استفاده را به حافظ یاد داد، حنجره و صوت و.. را ارزیابی کرده تا ترتیل مناسبی را برای تقلید انتخاب کند.
البته نمی‌شود حافظ را مجبور به استفاده از نوار ترتیل خاصی کرد اما می‌توانیم جهت‌دهی کنیم، حتی اگر هفته‌ای یک خط به زیبایی نواری که انتخاب کرده‌اند بتواند، بخواند خوب است.
متأسفانه در اکثر قریب به‌اتفاق کلاس‌های حفظ به بحث ترتیل پرداخته نمی‌شود که اثرات جبران‌ناپذیری دارد چرا که اکثر حفاظ وقت و یا حوصله‌ کلاس‌های قرائت و.. را ندارند پس برای نهادینه شدن این کار باید خود استاد حفظ تمهیداتی را بیندیشد تا بتواند حفاظی را تربیت کند که علاوه بر تحویل محفوظات از یک مرتل تقلید و به زیبایی تلاوت ‌کنند.

ایکنا: برای اینکه حفظ منسجم و خوبی داشته باشیم چه باید کنیم؟ 
حجت‌الاسلام نجفی: در بیش از 1400 سال زمانی که از نزول قرآن کریم این آخرین کتاب آسمانی می‌گذرد تاکنون به جز افراد معدودی مثل کربلایی کاظم ساروقی که حفظ قرآن به عنایت الهی به آن‌ها هبه شده است، تمامی افرادی که حافظ قرآن این معجزه الهی شده‌اند زحمت زیادی برای رسیدن به آن کشیده‌اند و ما نیز از این قاعده مستثنی نیستیم.
در حقیقت معجون یا شربتی برای حافظ شدن بدون زحمت وجود ندارد! اگر کسانی که به حفظ قرآن می‌پردازند تمام اصول و روش‌های علمی که برای آن بیان می‌شود را به نحو احسن انجام دهند و ارزش و اهمیت حفظ جدید و با کیفیت بالا را درک کنند نه‌تنها در مراحل دیگر مشکلی بندرت پیش می‌آید بلکه ما چیزی به نام دوره تثبیت را هم تجربه نخواهیم کرد.
بعضی از افراد می‌گویند مثلاً 4 تا غلط دارم ایرادی ندارد در مرحله مرور جبران می‌کنم یا کیفیت حفظ جدیدم حدوداً 60 تا 70 درصد است در مراحل بعد به 100 درصد می‌رسانم، بعداً جبران می‌کنم بیشترین ضربه را به پیکر حفظ وارد می‌کند، زمانی شما می‌توانید در مورد کار حفظ جدید روزانه خود بگویید تمام‌شده است که در آن محدوده امتیازی حتی بالاتر از 100 درصد داشته باشید! یکی از استاد بزرگوار می‌گفت اگر حفظتان یخی بود از آب شدنش ناراحت نشوید!

گفت‌وگو از رقیه ملاحسنی