طراحی‌هایی که بر جان مخاطب می‌نشیند
گروه جهاد و حماسه: کتاب‌های مختلفی در عرصه دفاع مقدس نوشته می‌شوند که هر یک مخاطبان خاص خود را دارند، اما توجه به طراحی جلد که سبب جذب مخاطب به سمت کتاب شود، نکته‌ای است که ناشران بسیاری به آن توجه نشان نمی‌دهند.
یکی از نکات مهمی که در نشر آثار دفاع مقدس حائز اهمیت است، طراحی و نوع چاپی است که در انتشار این گونه آثار به کار گرفته می‌شود. اغلب کتاب‌هایی که در عرصه دفاع مقدس به چاپ می‌رسند از نظر تصویرگری و طراحی جلد، چندان چنگی به دل نمی‌زنند و گویی ناشر و حتی نویسنده اثر تنها به محتوای کتاب فکر می‌کند، ولی آنچه که سبب می‌شود مخاطبان به سمت و سوی این گونه آثار جلب شوند، علاوه بر محتوای جذاب، طراحی است که بر روی جلد کتاب نشسته است.
برای نمونه از کتاب «سلام بر ابراهیم» که زندگی‌نامه شهید ابراهیم هادی که طی سال‌های اخیر بسیار پرمخاطب و پرفروش بوده است را مثال می‌زنیم. این کتاب طی سال‌های نخست چاپ خود از طراحی دلچسبی برخوردار نبود و شاید یکی از دلایلی که بسیاری از افراد به سمت و سوی این کتاب نمی‌رفتند، همین موضوع بود. البته طی دو سال اخیر روند طراحی این کتاب نیز تغییراتی داشته، به طوری که جذابیت آن افزایش پیدا کرده است.
این موضوع گرایش به سمت و سوی کتاب را باید مجزا از تمایل افرادی که به سمت آثار دفاع مقدس گرایش ذاتی دارند و در مجموع هر اثری در این عرصه منتشر می‌شود را مورد مطالعه قرار می‌دهند در نظر گرفت. منظور ما از جذب مخاطب، افرادی هستند که چندان مطالعه نمی‌کنند و یا به آثار دفاع مقدس روی نمی‌آورند. چنانچه طراحی مناسبی برای کتاب در نظر گرفته شود، قطعاً می‌توان شمار فراوان‌تری از افراد متمایل به خرید این گونه آثار را شاهد بود.
البته یکی از دلایل اقبال به سمت کتاب «سلام بر ابراهیم» نشر مطالب درج شده در این کتاب به شیوه شفاهی و سینه به سینه میان افرادی است که کتاب را خوانده‌اند و آنان که نخوانده‌اند بوده است، فارغ از اینکه به دفاع مقدس علاقه داشته یا نداشته‌اند.
کتاب دیگر «11» است که طراحی بسیار زیبا و جذابی را دارد. این کتاب توسط احمد چلداوی و درباره دوران اسارت خود وی به صورت خودنوشت نگاشته شده است. وی از اساتید دانشگاه بوده و در دزفول زندگی می‌کرد که به دست نیروهای بعثی اسیر شد. طراحی 11 به گونه‌ای است که مخاطب به راحتی نمی‌تواند از کنار کتاب عبور کند و دست‌کم آن را در دست گرفته و نگاهی به مطالب و حتی جلد آن می‌اندازد. جلد این کتاب به صورت میله زندان و بر جلد گالینگور روی قاب کتاب نشسته است که می‌توان میله‌ها را که همان عدد 11 است لمس کرد.
در همین راستا می‌توان از کتاب «حسین پسر غلامحسین» یاد کرد. این کتاب نیز به نسبت جذابیت طراحی جلد، در میان دو اثر دیگر جای می‌گیرد. لبه‌های هر صفحه از دو سمت بیرونی که به شیرازه ختم نمی‌شوند، به صورت دالبر و دایره‌وار برش خورده‌اند که این موضوع در میان آثاری که به چاپ می‌رسند تاکنون مشاهده نشده است و خود دارای جذابیت است که از یک سو علاوه بر زیبایی کتاب، مانع از تاخوردگی لبه‌ها در اثر بی‌دقتی و یا اذیت شدن مخاطب در هنگام مطالعه کتاب می‌شود.
طراحی روی جلد و تصویرگری که روی آن نشسته است نیز خود حائز اهمیت است و به گونه‌ای مات و براق و جذاب از تصویر شهید در کنار همرزمش نمایان است. استفاده از تصاویری که جذابیت ندارند و به صورت مات روی صفحات می‌نشینند یکی از دلایل عدم اقبال مخاطب به سمت این گونه آثار است که در کتاب‌های انتشارات مبشر کمتر می‌توان چنین مواردی را در دوره‌های اخیر مشاهده کرد و گویی کتاب تازگی خاصی دارد که می‌تواند مخاطب را به سمت خود جلب کند.
«کتاب خداحافظ سالار» و «دارساوین» نیز دو اثری است که طی سال اخیر به چاپ رسیده و رونمایی شده‌اند. هر کدام از این دو اثر نیز درباره دو شخصیت برجسته نظامی کشور تدوین و تولید شده‌اند. اولین اثر درباره سردار شهید حسین همدانی است که سردار حمید حسام، معاون اسبق ادبیات بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس آن را به رشته تحریر درآورده است. این کتاب از نظر طراحی جلد دارای همان زیبایی است که در کتاب «حسین پسر غلامحسین» به بار نشسته است. جلد مات و براق بر روی صفحه این کتاب نیز نمایان است که عکس سردار همدانی روی آن و بر قاب کتاب نشسته است.
«دارساوین» نیز از جمله آثاری است که نکته جالبی در آن دیده می‌شود که بخش کوچکی از صفحه بریده شده و چشمان فتح‌الله جعفری، سرتیم حفاظت بیت حضرت امام خمینی در قم در آن نمایان است.
این گونه طراحی‌ها سبب جذب بیشتر مخاطبان به سمت و سوی آثار می‌شود. اینکه آثار دفاع مقدس طی سال‌های اخیر از رونق بسیاری برخوردار بوده‌اند نکته شایان توجهی است که هر یک از کارشناسان این عرصه نکات مختلفی مثل نگارش تقریظ از سوی رهبر معظم انقلاب روی این آثار را عامل شاخص و برجسته در این حوزه بر می‌شمارند. در عین حال باید توجه داشت که می‌توان با استفاده از طراحی‌های زیبا و کمی هزینه‌کرد بیشتر از سوی ناشر و البته نویسنده، زمینه اقبال بیشتری نسبت به آثار در این عرصه را فراهم کرد؛ آثاری که بر ذهن و جان مخاطب اثر می‌گذارند و می‌توانند الگودهنده باشند تا جوانانی که جنگ را ندیده و درک نکرده‌اند، علاوه بر آشنایی بیشتر با آثار این بخش، بتوانند الگوهای مناسبی را پیش رو داشته باشند.
آزاده غلامی
