قصه‌گویی، راهکاری مناسب برای انتقال پیام‌های دینی و قرآنی
گروه ادب: قصه بهترین وسیله برای انتقال پیام‌های دینی و قرآنی به کودکان و نوجوانان است و قصه‌گویان به هنگام قصه‌گفتن باید حواس‌شان به کلماتی که در قصه به کار می‌برند، باشند، چراکه مخاطبانشان یعنی کودکان خاص هستند و طوطی‌وار هرآنچه که می‌شنوند را تکرار می‌کنند.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، هنر و دین از مقوله‌هایی هستند كه از آغاز آفرينش انسان تاكنون، همگام با یکدیگر، حيات و هستى بشر را درنورديده‌اند. ادبيات و هنرهاى ادبى از ديرباز، يكى از مهمترين و متداولترين شاخه‌هاى هنر به‌شمار مى‌روند و یکی از مصادیق بارز هنرهای ادبی، قصه است. قصه وسيله انتقال و آموزش آداب و سنن، اعتقادات و تاريخ يك نسل به نسل‌هاى ديگر بوده است. ارائه الگوهای دینی به کودک، ایجاد محبت نسبت به شخصیت‌های دینی، تهذیب اخلاق و عبرت‌آموزی از جمله تأثیراتی است که قصه‌ها در کودکان ایجاد می‌کنند.
بیستمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی از روز گذشته در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آغاز شده است. میهمانان ویژه این جشنواره دانش‌آموزانی هستند که به صورت گروهی به همراه مربیانشان به جشنواره می‌آیند تا پای قصه‌های ایرانی بنشینند.
رضا قمرزاده، معاون فرهنگی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و دبیر بیستمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی با اشاره به روند اجرایی جشنواره اظهار کرد: بیستمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی به لحاظ کیفی و کمی تفاوت‌های ویژه‌ای با دوره‌های پیشین دارد. امسال شش هزار و هفتصد و سی و هفت قصه گو در جشنواره شرکت کرده‌اند. همچنین در این دوره شاهد حضور سه هزار و صد و هفتاد و سه نوجوان در این جشنواره بودیم.
وی افزود: نوجوانان شرکت کننده در این جشنواره نسبت به دوره گذشته 84 درصد رشد داشته‌اند و در مابقی بخش‌ها شاهد رشد 15 تا 20 درصدی هستیم. در این دوره از جشنواره 493 نفر شرکت کرده‌اند.
دبیر بیستمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی اظهار کرد: در این جشن‌های قصه‌گویی از شهرستان‌ها تا استان‌ها حدود 90 هزار کودک و نوجوان شرکت کرده‌اند. همچنین در کنار برنامه‌های دیگر، اقدام به برگزاری نشست‌های تخصصی با حضور مربیان و کارشناسان علاقمند به قرآن در قم وتهران کرده‌ایم.
وی بیان کرد: در این دوره از جشنواره برای نخستین بار توجه خاصی به قصه‌های قرآنی شده است. نشست تخصصی با موضوع پژوهش در قصه‌های قرآنی با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین سیدجواد بهشتی(صاحب نظر، محقق و پژوهشگر قصه‌های قرآنی)، آغازی برای نشست‌های قرآنی دوره‌های آتی جشنواره شد تا بتوانیم در موضوعاتمان پرداخت خوبی به قصه‌های قرآنی داشته باشیم.
قمرزاده اظهار کرد: یکی از نکات متفاوت دیگر این دوره از جشنواره با دیگر دوره‌ها در بخش مقالات و داستان بود. در بخش بین‌الملل 43 کشور، 80 قصه را به دبیرخانه ارسال کردند که از این میان این تعداد 24 کشور برای داوری انتخاب شدند. همچنین از میان 24 کشور، هشت کشور برای مرحله نهایی انتخاب شدند.
وی افزود: قصه‌های قرآنی مفاهیم اخلاقی و تربیتی دارند که می‌توان آن را به صورت غیرمستقیم ارائه کرد و کودکان و نوجوانان را با این مضامین قرآنی آشنا کرد. اکثریت قصه‌های جشنواره، درس‌آموز و مبتنی بر مفاهیم قرآنی بود.
دبیر بیستمین جشنواره بین‌المللی جشنواره قصه‌های قرآنی تصریح کرد: برنامه‌ریزی مناسبی برای دانش‌آموزان داریم و هر روز تعدادی از آنها در برنامه‌های قصه‌گویی حضور دارند. البته با وجود آنکه سهمیه‌بندی کرده‌بودیم تا حضورشان به صورت منسجم باشد اما امروز بسیار شلوغ بود تا جایی که در سالن‌ها جایی نبود ودانش‌آموزان روی راه پله‌ها نشسته بودند.
وی در پایان تاکید کرد: جشنواره از روز دوشنبه آغاز شده است و تا روز چهارشنبه ادامه دارد و روز پنجشنبه آئین پایانی جشنواره برگزار خواهد شد. جشنواره در دو بخش اجرا می‌شود که اولین بخش از ساعت 8 تا 12 و دومین بخش از ساعت 14 تا 17 است.
تربیت کودکان را به واسطه قصه انجام دهیم
درادامه قمر غلامیان، مربی و مسئول کانون پرورشی فکری کودکان و نوجوانان شهرستان بندر دیلم استان بوشهر که به عنوان قصه‌گو در بیستمین جشنواره بین‌المللی حضور دارد با اشاره به عنوان و محوریت قصه‌ای که در جشنواره اجرا کرده است، اظهار کرد: عنوان قصه‌ای که ارائه کرده‌ام، قصه بزچاق از از کتاب «آی قصه قصه» نوشته زهره پری‌رخ بود. این قصه داستان پیرمردی است که بز‌ش را بسیار دوست دارد و در حین داستان اتفاقاتی می‌افتد که پیرمرد متوجه دروغ بز می‌شود و برای تنبیه او را به جنگل می‌برد. در جنگل اتفاقات بدی برای بز رخ می‌دهد و به نزد پیرمرد برمی‌گردد و از کار خودش شرمنده می‌شود. از آن روز دیگر کسی دروغی از بز نمی‌شنود.
وی افزود: قصه‌ها این پتانسیل را دارد تا بسیاری از پیام‌ها را از این طریق برای بچه‌ها بیان کنیم و حتی می‌توانیم برخی از کارهای روزانه و اتفاقات را در قالب قصه برای کودک مطرح کنیم. بنده رفتارهایی که فرزندم مرتکب می‌شود را در قالب قصه نهادینه و برایش بیان می‌کنم. این روش تأثیر رفتاری بسیاری برای کودکان و فرزندان‌مان دارد.
برگزیده کشوری سال 76 تصریح کرد: هدفم از شرکت در جشنواره کسب تجربه و روشن شدن ایده‌های نو در ذهنم بود و دیگر آنکه با دوستان جدیدی آشنا شوم. این جشنواره برایم بسیار تأثیرگذار و پربار بود.
قصه‌گوی بیستمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی اظهار کرد: قصه‌هایی که تا این بخش از جشنواره شنیده‌ام بسیار تأثیرگذار بود اما نکته مهمی که باید به قصه‌گویان یادآورشوم این است که در به کاربردن کلماتی که در قصه‌ها استفاده می‌کنند، بسیار دقت کنند؛ چراکه مخاطبانشان کودکان هستند و کودکان به اصطلاح طوطی هستند و هرآنچه که می‌شنوند را تکرار می‌کنند، بدون آنکه معنی کلمات را متوجه شوند.
وی ادامه داد: قصه‌گویان کارشان بسیار حساس است، چراکه مخاطبانشان خاص است و برای به‌کاربردن کلمات در قصه‌های‌شان باید همه ابعاد را درنظر بگیرند. گاهی اوقات ممکن است قصه‌گو کوچکترین نکته را در قصه‌اش به بدترین صورت ممکن بیان کند و همان نکته ملکه ذهن کودک شود و زمان زیادی طول می‌کشد تا آن را در ذهن کودک تغییر دهیم.
قصه‌های قرآنی را در قالب شخصیت‌های خیالی برای بچه‌ها بیان کنیم
در ادامه فاطیما فراهات از کشور لبنان که یکی دیگر از قصه‌گویان بیستمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی است، با اشاره به‌عنوان و محوریت قصه‌ای که قرار است امروز، سه‌شنبه در جشنواره ارائه کند، گفت: عنوان قصه‌ام «دوست قابل اعتماد است»؛ اتفاقات این قصه در داخل جنگل و در میان حیوانات رخ می‌دهد. داستان از این قرار است که همه حیوانات جنگل از فیل می‌ترسند؛چراکه برای نخستین بار او را می‌بینند.راه حل لک لک این است تا بتوانند برای فیل یک دوست جدید پیدا کنند. در این پروژه همه حیوانات شرکت می‌کنند و در نهایت دوست حقیقی فیل مشخص می‌شود. عبرتی که از قصه می‌گیریم این است که دوست واقعی هرکس خدای اوست؛ خدایی که شاهد و ناظر کارهایش است.
وی افزود: در قرآن قصه‌های زیادی وجود دارد و ما می‌توانیم آن را از قرآن استخراج کنیم و به شیوه‌های مختلف از زبان حیوانات برای بچه‌ها بیان کنیم تا برای‌شان ملموس‌تر باشد.
این قصه‌گو تصریح کرد: بسیار خوشحال و هیجان زده هستم که در این جشنواره شرکت کرده‌ام. زمانی که پای شنیدن قصه‌های ایرانی هستم، با تمام جزئیات آنها را یادداشت و مرور می‌کنم. جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی بسیار جشنواره زیبا و پرمحتوایی است.
قصه سبب تقویت ارتباط چهره به چهره می‌شود
در ادامه مریم صرفی که یکی دیگر از قصه‌گویان بخش داخلی است، گفت: 9 دوره از جشنواره شرکت کرده‌ام و این جشنواره بسیار تأثیرگذار و پرمحتواست.
وی افزود: یکی از کارکردهای قصه گویی این است تا آنچه که به عنوان ارزش در جامعه است را به بچه‌ها انتقال دهیم و از طریق قصه هر آنچه که بچه‌ها نیاز دارند، آموزش دهیم.
این قصه‌گو تصریح کرد: هرکسی که با کودک کار کند، می‌تواند قصه‌ای با آن درون مایه را انتخاب و برای کودک قصه‌گویی کند تا به صورت غیرمستقیم، پیامش را انتقال دهد.
وی بیان کرد: قصه تأثیرگذارترین وسیله برای انتقال پیام بوده تا جایی که خداوند برای رساندن پیامش، قالب قصه را انتخاب کرده است. ما هم به واسطه قصه می‌توانیم پیام‌مان را به کودکان‌مان ارائه دهیم.
صرفی با اشاره به قصه‌های جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی اظهار کرد: یکی از ویژگی‌هایی که ما ایرانی‌ها داریم، قصه‌گویی بوده که سینه به سینه و نسل به نسل انتقال یافته است. این جشنواره سبب می‌شود تا نسل امروز با قصه و قصه‌گویی آشنا شوند و مثل گذشته دور تا دور کرسی‌ها بنشیند و قصه بشنوند. امروزه نسل ما از قصه دور بوده و سرگرم ماهواره، اینترنت و فضای مجازی است. این جشنواره سبب تقویت ارتباط چهره به چهره می‌شود.
وی با اشاره به قصه‌ای که در جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی اجرا کرده است، گفت: عنوان قصه‌ام «خیجه چاهی» بود که بر اساس داستان افسانه‌ای است. این قصه داستان زنی غرغرو را روایت می‌کند که به مرور با غر زدن‌های بسیار، تنها می‌ماند و در تنهایی‌هایش متوجه می‌شود که کارش اشتباه است و چقدر اطرافیانش دوست دارد؛ به همین دلیل اخلاقش را درست می‌کند و با همه مهربان و خوب می‌شود.
قصه‌های ایرانی شبیه قصه‌های فیلیپینی است
در ادامه جی که یکی از داور بخش بین‌الملل جشنواره قصه‌گویی از کشور فیلیپین است، با اشاره به روند داوری آثار گفت: نوع ارائه، پردازش صدا و نوع اجرا مقابل مخاطبان، شفاف بودن لحن، به ترتیب سکانس پیش رفتن، سرعت کار، طبق زمان بندی و رساندن پیام به مخاطب از جمله معیارهای داوری است.
وی افزود: هدف اصلی داستان، تشویق کردن مخاطب به انسانیت و خوب بودن است. همچنین در بخش دیگری از قصه‌ها باید طوری داستان را در قصه‌ها قرار دهیم که همیشه قصه‌ها شیرین نیستند و گاهی روزهای شیرین تبدیل به روزهای تلخ می‌شود و همه اینها باید در قالب داستان سرایی به بچه‌ها منتقل شود که نیازمند داستان سرا و قصه گوی ماهری است.
این داور بخش بین‌الملل تصریح کرد: از سه سال پیش در جشنواره حضور دارم و در این مدت از شنیدن داستان‌های ایرانی بسیار لذت می‌برم. داستان‌های ایرانی از لحاظ متن، ژانر، نوع داستان، قهرمانان، نوع سختی‌ها بسیار مشابه داستان‌های فیلیپینی است و زمانی که این قصه‌ها را می‌شنوم انگار تنها فضاها تغییر کرده است و همان قصه‌های کشورم فیلیپین است.
بخش اول اولین روز از جشنواره رو به پایان است که دانش‌آموزان به صف ایستادند و آماده رفتن هستند. کنارشان می‌روم. 28 نفرشان کلاس ششم هستند و می‌گویند قصه‌ها برای کودکان کم سن و سال‌تر بود و برای ما که 12 ساله هستیم، چندان مناسب نیست.
دانش‌آموز دیگری هم عنوان می‌کند که داستان‌های قصه‌ها منسجم نبودند و چندان قصه‌ها رضایت بخش نبود.
بیستمین جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی از روز گذشته دوم بهمن ماه در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان آغاز شده است و در روز اول استقبال بسیاری از آن شد باید منتظر بمانیم تا طی دو روز آینده این جشنواره چه نوع قصه‌هایی را ارائه می‌کند. البته قصه بیشترین پتانسیل را برای ارائه مفاهیم دینی و ارزشی دارد و چه بسا در انتخاب قصه و پردازش آن در این جشنواره باید دقت بیشتری شود.
گزارش از زینب رازدشت
