شهید اول، بزرگ وارث علوم انبیاء و ائمه هدی بود

به گزارش کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ،  حجت‌الاسلام والمسلمین سید حسین خادمیان، چهره ماندگار تبلیغ به مناسبت شهادت شمس‌الدین محمد بن حامد مَکی عاملی معروف به "شهید اول"(786 ق) یادداشتی به نگارش درآورده است که در ادامه می‌خوانید.

راز ارسال انبیاء و انزال کتب در راس آن انبعاث خاتم الانبیاء صلی الله علیه و آله و نزول قرآن کریم ؛ هدایت انسان برای شناخت راه سعادت و عمل به اموری است که نتیجه آن سعادت دنیا و رستگاری آخرت است .

این مهم فقط از راه بندگی میسور است و راه بندگی فقط در سایه سار  شناخت امر و نهی خدای سبحان قابل فهم و دریافت می باشد.

در طول عصر غیبت تنها مرجع هدایت انسان ها فقط و فقط فقهاء بودند که البته در این میدان رهزنی شیادان در لباس بدعت ها سخت ترین وظیفه فقهاء بوده است .

شیادانی که با حدیث سازی ؛ عارف سازی ، تفسیر به رای ، فیلسوف محوری و ... آسمان روشن هدایت ملت را تیره و تار می کردند و اگر نبود خورشید فقاهت فقهاء چیزی به نام هدایت دیده و شناخته نمی شد .

۹ جمادی الاولی سالگشت شهادت بزرگ فقیهی است که به حق ستون فقرات فقه و هدایت امّت در عصر غیبت است یعنی شهید اول البسه الله تعالی من حلل النور و اسکنه فی فرادیس جناته و رضی الله عنه و ارضاه .

وسعت تسلط او بر معارف فقاهی به آن خد است که فقیه حتی با مطالعه جوار الکلام و حدائق الناضره هم باز برای درک فروعات و ثمرات بیش تر به کتاب "الدروس " و "الذکری " شهید اول رضوان الله تعالی علیه ؛ مراجعه کند .

حذف کتب فقاهی شهید اول ، برابر است با عقیم ماندن فقاهت و هدایت .

سفره ای را از علم که شهید اول پهن نمود ؛ احدی تا کنون نتوانسته است مانندش را بیاورد .

فقیه اعظم و دانشمند گرانمایه "شمس الدین محمد بن الشیخ جمال الدین مکی بن احمد عاملی نبطی جزینی" معروف به "شهید اول" در سال ۷۳۴ هـ. ق در روستای "جِزیّن" جبل عامل، در جنوب لبنان در میان خاندانی که به فضیلت معروف بودند، دیده به جهان گشود. مـحـمد بن مكی، شاگرد فخرالمحققین، یكی از اعاظم فقهای شیعه اسـت او در ردیـف محقق حلی و علامه حلی است اهل جبل عامل است كه منطقه‌ای است در جنوب لبنان و از قدیمی‌ترین مراكز تشیع است و هم اكنون نیز یك مركز شیعی است.

شـهـید اول در خانواده علم و فضیلت رشد و نما یافته بود پدر، جد، تا چندین پشت از علما و فقها بـوده‌انـد، آن چنان كه فرزندان و خاندان او اعم از پسر و دختر، از دانشمندان و اهل كمال و معرفت بـوده انـد و از او سـه پـسر مجتهد و عالم و یك همسر فقیهه و یك دختر عالمه و فاضله به یادگار مانده و در جمع پربركت آنان آمده است:.

۱. شیخ رضی الدین ابوطالب محمد بن محمد بن مكی عاملی جزینی، از پدر روایت می كند كه او در عصر خویش فقیه و مجتهد وارسته بوده است.

۲. شیخ ضیاءالدین ابوالقاسم او نیز دارای علم و شایستگی لازم بوده است، به حدی كه فردی مثل ابن مؤذن از او روایت می كند.

۳. شیخ جمال الدین ابومنصور حسن بن محمد بن مكی عاملی جزینی صاحب امل الامل او را فاضل محقق و فقیه توصیف نموده است.

۴. فـاطـمه ام الحسن ست المشایخ (سیده المشایخ)، یعنی سرور اساتید و مشایخ روایتی است چنانچه ست معصومه (ع) گویند، یعنی سیده معصومه  سیده وسرور مشایخ روایتی.

وی در اواسط عمر یکی از چهره‌های درخشنده علمی شد و همواره، شهرت و موقعیتش افزوده می‌شد. تا آن که آوازه علم و فضل و تقوی و فضیلتش در بیشتر نقاط اسلامی به گوش می‌رسید و در فقه مورد توجه خاص فقها و مجتهدین پس از خویش قرار گرفت. دانشمندان، شهید را نخستین فقیهی می‌دانند که فقه شیعه را از آراء عامه پیراسته گردانید.

او در مـدت پنجاه و دو سال عمر پربركت خویش، با وجود آن همه مسافرت‌ها و مهاجرتها كه ضرورتا پیش می‌آمد، باز موفق به تالیف تعداد كثیری از كتاب‌های مفید و اصولی گردیده است كه اسامی و مـحـتـویـات كـتاب‌ها نشان دهنده تبحر او در رشته‌های مختلف علوم اسلامی است.

كتاب لمعه دمشقيه را در دمشق در مدت هفت روز، بنا بر نقل فرزند بزرگوارش ابوطالب محمد براي او نوشت و تنها منبعي كه در مدت تأليف آن در اختيار داشته «مختصرالنافع» تأليف محقق اول بوده است. شمس الدين آوي نسخه اي اصل «لمعه دمشقيه» را نزد خود نگه داشت و به همين جهت كسي نتوانست از روي آن نسخه بر دارد. فقط يكي از طلاب در بين راه از اهميت آن آگاه شده بود. كتاب را از آورنده گرفت و از روي آن نسخه اي برداشت و پيش از آن كه بتواند نسخه ي خود را با نسخه اصلي مقابله كند، مسافرت نمود. به همين علت بعضي اشكالات در آن پديد آمد. پس از آن شهيد اول نسخه دوم را ديد و به مناسبت موضوعات، موارد اشكال را اصلاح نمود. به همين جهت لمعه ي تصحيح شده به دست شهيد اول با نسخه ي اصلي كتاب در لفظ تفاوت هايي دارد، اين واقعه در سال ۷۸۲ ق اتفاق افتاد.

"فخرالمحققین" دربارۀ "شهید اول" می‌گوید:

«من از شاگردم "محمد بن مکی" بیش از آنچه او از من استفاده نموده است استفاده کردم.»

همچنین "شهید ثانی" در اجازۀ "شیخ حسین بن عبدالصمد عاملی" از "شهید اول" چنین یاد می‌کند:

«امام اعظم، زنده کننده آنچه که از سنن مرسلین کهنه گشته بود و محقق اولین و آخرین، امام سعید ابوعبدالله شهید.

شـهـیـد اول در سال ۷۳۴ متولد شده و در ۷۸۶ به فتوای یك فقیه مالکی مذهب و تایید یك فقیه شافعی مـذهب، شهید شده است.

نخستین دانشمند بزرگ ماست که شهید نامیده شد و وی را شهید اول خواندند.

عـامـل شهادت را سعایت و پرونده سازی در مورد تشیع او و ابراز برخی از مقالات بر ضد معتقدات گروه‌های اسلامی بوده است كه نقل و بازگویی آنها ما را با جهانی از قساوت و عناد و جهل رو به رو مـی‌سـازد چـه بـهـتـر قضاوت و حكم او را به خداوند احكم الحاكمین واگذار نماییم تفصیل شهادت آن فـقـیـه بزرگوار را می‌توان از نوشته شیخ حر عاملی و روضات الجنات استفاده نمود. در زمان "شهید"، حاکم دمشق شخصی بنام "بیرمر" بود و با نفوذترین عالم شام نیز "قاضی برهان الدین ابراهیم شافعی" بود. شخصی به نام "یوسف بن یحیی" به علت خصومتی که از قبل با "شهید" داشته است در صدد اقدام بر ضد "شهید" و پیروان وی برآمد بر همین اساس طوماری مشتمل بر مطالبی خلاف واقع و نامشروع به عنوان "فتاوی شمس الدین محمد" تنظیم و هفتاد نفر از پیروانش آن را امضا نمودند. وی طومار را به اهل تسنن نشان داد و در حدود یک هزار نفر از ایشان نیز به آن گواهی دادند. طومار را نزد قاضی بیروت و صیدا برد و آن دو قاضی آن را به قاضی شام ارجاع دادند او هم شهید را احضار کرد و از او درخواست کرد که توبه کند ولی "شهید" نپذیرفت و با این که به مدت یک سال در زندان به سر برد ولی باز هم توبه نکرد؛ چرا که قبول توبه به منزله قبول اتهامات بود. قاضی که از توبه "شهید" ناامید شد و نتوانست به هدف باطل خود برسد به ناحق حکم به ریختن خون "شهید" داد و به دنبال آن، لباس علم از تن او خلع کرده و لباس مجرمین به وی پوشاند و آن فقیه بزرگوار را در روز پنج شنبه ۹ جمادی الاولی سال ۷۸۶ ه.ق بعد از نماز عصر در میدان اسب فروشان دمشق با شمشیر به قتل رساند. سپس بدن بی‌جان او را به دار آویختند و پس از آن او را سنگسار نمودند و در آخر جسد سنگسار شده‌اش را آتش زدند. در آن زمان "شهید" در سن ۵۲ سالگی قرار داشت.

شهید اول هیچگاه برای شهرت و ریاست قدم بر نداشت و بزرگ وارث علوم انبیاء و ائمه هدی علیهم السلام بود.

او عطری است که ناشر رایحه آن را خود خدای سبحان است

والله المستعان

سید حسین خادمیان

۹ جمادی الاولی- ۱۳۹۶/۱۱/۰۷