قبل از انقلاب توان تولید پنیر هم نداشتیم/ فاصله طبقاتی، زخمی بر چهره اقتصاد کشور

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، این روزها، شاهد برگزاری جشن‌های سی‌و نهمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی هستیم. در طول چهار دهه گذشته، پیشرفت‌های گسترده‌ای در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی صورت گرفته و مخصوصا در زمینه اقتصادی، با وجود همه محدودیت‌ها، پیشرفت‌های چشمگیری حاصل شده است که نیازمند بررسی این پیشرفت‌ها و همچنین چالش‌های اقتصادی دوران پس از انقلاب اسلامی در راستای برنامه‌ریزی برای آینده بهتر هستیم. برای بررسی بیشتر دستاوردهای اقتصادی انقلاب اسلامی، با حجت‌الاسلام والمسلمین غلامعلی معصومی‌نیا، مدیرگروه بانکداری اسلامی دانشگاه خوارزمی به گفت‌وگو نشستیم.
معصومی‌نیا در ابتدا با ایکنا گفت: انقلاب اسلامی، آرمان‌های بلند و مبارکی داشت و چون مردم به صحنه آمدند و انقلاب به سرعت فراگیر شد، شاید نیروهای انقلابی، کمتر آمادگی حکومت داشتند؛ بدین معنا که برنامه‌های لازم برای بخش‌های مختلف تدوین نکرده بودند و این از نقاط ضعف نیروهای انقلاب بود اما علی‌رغم این وضعیت، پیشرفت‌های اقتصادی در دوران پس از انقلاب اسلامی در سطح وسیعی رخ داده است.
وی ادامه داد: مشکلات اقتصادی که الان وجود دارد نباید سبب شود که همه دستاوردهای مثبت انقلاب را نفی کنیم. به نظرم یکی از مهم‌ترین دستاوردهای اقتصادی انقلاب اسلامی این است که نسبت به دوران پیش از انقلاب، رسیدگی بسیاری به مردم محروم شد؛ مردمی که قبلا امکانات رفاهی اولیه همانند آب و برق را نداشتند.
مدیرگروه بانکداری اسلامی دانشگاه خوارزمی اظهار کرد: انصافا بعد از انقلاب، وضعیت اقتصادی مردم بسیار بهتر شده است اما آنچه اکنون مشکلات را بزرگتر می‌کند، اولا فاصله گرفتن از آرمان‌های انقلاب و ثانیا، فاصله طبقاتی است. کسانی‌که سن بالاتری دارند به یاد می‌آورند که قبل از انقلاب، مردم از جهت غذایی هم با مشکل مواجه بودند و شعارشان، «این عید پلو، آن عید پلو» بود و نمی‌توانستند همانند الان برنج پخت کنند و در نتیجه تعداد زیادی از مردم ناچار بودند سالی یکبار برنج بخورند.
معصومی‌نیا یادآور شد: به طور متوسط مردم دچار فقر شدید بودند و اول زمستان که می‌شد، در بسیاری از مناطق کشور اگر کسی سوخت و آذوقه زمستان را داشت، می‎گفتند که وی وضعیت مالی خوبی دارد؛ بنابراین انقلاب اسلامی باعث شد که سطح عمومی رفاه مردم افزایش پیدا کند. بخشی زیادی از این اقدامات در ابتدای انقلاب توسط جهاد سازندگی انجام شد و هنوز هم اردوهای جهادی در حال خدمت‌رسانی به مردم هستند.
وی افزود: علاوه بر این، همه دولت‌ها همه سعی خود را انجام دادند که امکانات اقتصادی مناسبی برای مردم فراهم کنند و این در حالی است که در زمان پهلوی، گاهی اوقات تا 6 میلیون بشکه نفت در روز می‌فروختیم و جمعیت هم حدود یک سوم الان بود اما تعداد زیادی از مردم در فقر مطلق به سر می‌بردند ولی اکنون با وجود فروش 2 میلیون بشکه نفت در روز، دستاوردهای بسیاری حاصل شده است.
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی با اشاره به لزوم مقابله با فاصله طبقاتی گفت: آنچه باعث می‌شود چنین تلاش‌هایی دیده نشود به دلیل وجود فاصله طبقاتی در اقتصاد ماست وگرنه وضعیت اقتصادی دوران قبل و بعد از انقلاب اسلامی قابل قیاس نیست. قبل از انقلاب، اگر برای عمره مستحب شرایط فراهم می‌شد فقط تعداد اندکی از مردم می‌توانستند به این سفر بروند اما الان گاهی تا 1 میلیون نفر هم می‌توانند به این سفر بروند. البته الان برخی از مردم دارای مشکلات معیشتی هستند و تعدادی فرزند بیکار در منزل دارند اما موضوع بحث بنده در مورد رفاه عمومی در دوران پس از انقلاب است.
مدیرگروه بانکداری اسلامی دانشگاه خوارزمی اظهار کرد: در سال 1356، آمار بانک جهانی می‌گوید که 46 درصد مردم ایران زیر خط فقر هستند اما در سال 1378 همان بانک جهانی اعلام کرده که این آمار به 16 درصد رسیده است و همین مسئله نشان دهنده تفاوت بسیار در وضعیت اقتصادی در دو دوران است.
وی ادامه داد: بحث بعدی بنده در مورد افزایش توان اقتصادی کشور در دوران پس از انقلاب است. در دوران قبل، ابتدایی‌ترین نیازهای خود را از بیرون تهیه می‌کردیم و حتی توان تولید پنیر را هم نداشتیم و بسیاری از لبنیات را از خارج وارد می‌کردیم اما اکنون توان تولید بسیاری از کالاها را داریم.
معصومی‎نیا عنوان کرد: اکنون توان تولیدی ما مخصوصا در زمینه تولیدات صنعتی به گونه‌ای است که از لحاظ کیفیت در حد کالاهای خارجی است اما بعضا کالاهای ما با مارک خارجی فروخته می‌شود؛ به این دلیل که متأسفانه مردم کالاهای خارجی را ترجیح می‌دهند. در زمینه کالاهای کشاورزی هم تولید ما بسیار بالا رفته است؛ به گونه‌ای که اگر وارداتی که به تولید ما ضربه زده، نباشد این تولیدات، تمام نیازهای داخلی ما را پاسخ می‌دهد.
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی با اشاره به واردات میوه در دوران قبل از انقلاب اسلامی گفت: قبل از انقلاب اسلامی، سیب درختی و پرتقال را از لبنان وارد می‌کردند، در حالیکه الان تولیدات داخلی کفاف نیازهای ما را می‌کند و توان صادرات هم داریم اما مسئله مهمی که باید به آن اشاره کنم در مورد همین فاصله طبقاتی در دوران پس از انقلاب است که تبدیل به مشکلی جدی شده است و به دلیل تشکیل قطب‌های ثروت در کشور، دستاوردهای انقلاب ما نادیده گرفته می‌شود.
مدیرگروه بانکداری اسلامی دانشگاه خوارزمی اظهار کرد: رهبر انقلاب در یک سخنرانی درباره تکنوکرات‌ها و لیبرال‌ها فرمودند که چنین افرادی، برخی مدیران را تربیت می‌کنند که اعتقادی به عدالت ندارند و معتقدند رشد اقتصادی اولویت دارد و در صورت افزایش رشد اقتصادی، آثار آن به طبقات محروم هم می‎رسد. انقلاب اسلامی چنین تفکری را قبول ندارد و معتقد است هر رشدی باید همراه با عدالت باشد.
معصومی‎نیا یادآور شد: دستاورد اقتصادی دیگر انقلاب اسلامی این است که در زمان پهلوی، مردم خود را طلبکار حکومت نمی‌دانستد. البته در این اواخر که انقلاب اوج گرفت، مطالبات مردم هم بیشتر شد اما قبلا اگر مشکلی برای مردم ایجاد می‌ شد، با فقر و بدبختی می‌ساختند و توان اعتراض هم نداشتند؛ چون حکومت پهلوی دچار فساد بود و ثروت‌های زیادی را صرف درباریان و خانواده‌های آنان می‌کردند و مردم هم اعتراض نمی‌کردند اما امروزه به برکت جمهوری اسلامی، آگاهی عمومی چنان بالا رفته که هر نابسامانی که اتفاق می‌افتند، مردم آن را از چشم حاکمیت می‎بینند.
وی اظهار کرد: البته این اصلا بد نیست و بسیار هم خوب است اما باید هدایت شود. رهبر معظم انقلاب بارها به مردم توصیه کرده‌اند که شما مطالبات خود را از مسئولان بخواهید چون مطالبه‌گری مردم از آرمان‌های انقلاب اسلامی است و مسئولان هم باید جوابگو باشند، اما باید حواسمان باشد که این مطالبه‌گری بدین معنا نباشد که فراموش کنیم قبل از انقلاب در چه وضعیتی بودیم. در زمان قبل از انقلاب، مردم فقر و فلاکت را به خودشان ارجاع می‌دادند. خود بنده بسیاری از محرومان را می‌شناختم که حاکمیت را مقصر نمی‌دانستند.
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی در مورد زیرساخت‌های اقتصادی دوران پس از انقلاب اسلامی اظهار کرد: به نظر بنده یک دستاورد دیگر انقلاب اسلامی مربوط به زیرساخت‌هاست. اقداماتی همانند جاده‌ها، اتوبان‌ها، تونل‌ها، جاده‌های ریلی و ساخت و سازهای عمومی که منفعت آن به مردم می‌رسد، در دوران پس از انقلاب اسلامی بسیار رشد کرد و اکنون جاده‌ها و امکانات حمل و نقل ریلی بسیار بیشتر شده است. بنابر آمارهای معتبر، اکنون پوشش جاده‌ای کشور از 40 هزار کیلومتر و پوشش ریلی از 10 هزار کیلومتر فراتر رفته است و اینها از دستاوردهای اقتصادی انقلاب اسلامی است.

معصومی‌نیا عنوان کرد: دستاورد اقتصادی دیگری که باید برای انقلاب اسلامی به آن اشاره کنم این است که درآمد اصلی ما در زمان پهلوی فقط ناشی از فروش نفت بود اما اکنون صادراتی هم داریم که باعث افزایش درآمدهای ارزی می‌شود. این صادرات شامل برخی کالاهای صنعتی و همچنین کالاهای کشاورزی است. البته همانگونه که عرض کردم، باید با فساد اقتصادی مقابله شود تا این دستاوردها نادیده گرفته نشود.
مدیرگروه بانکداری اسلامی دانشگاه خوارزمی عنوان کرد: قبل از انقلاب و در زمان رژیم پهلوی، فساد در دربار بود که آمارهای آن هم موجود است و خاطرات حسین فردوست هم چاپ شده که نشان می‌دهد چه فسادی دربار را فرا گرفته بود. این فساد از دربار به بدنه حکومت هم می‌رسید. الان در میان برخی مسئولان ما فساد وجود دارد اما خدا را شاکریم که سران اصلی حکومت از لحاظ اقتصادی سالم هستند اما فسادی که در بدنه وجود دارد بسیار نگران کننده است و نباید در این زمینه رو در بایستی داشته باشیم.
معصومی‌نیا ادامه داد: باید با قاطعیت بگویم که اگر نظام با فساد اقتصادی مقابله نکند می‎تواند موجودیت آن را تهدید کند و مردم هم حق دارند که معترض و مطالبه‌گر باشند. برخی از مسئولان به درآمدهای نجومی رسیده‌ و برای خود حاشیه امن ایجاد کرده‌اند و اگر نظام بتواند مسئله فساد را برطرف کند، بسیاری از مشکلات اقتصادی دیگر هم برطرف می‎شود.
وی عنوان کرد: مسئله دیگری که در مورد آن دارای ضعف هستم، مدیریت اقتصادی است و متصدیان اقتصادی ما مدیریت ضعیفی دارند که این منشأ مشکل شده است. با این اوصاف بنده معتقدم عوامل اصلی مشکلات اقتصادی کشور، سه مورد است که اولین مورد، عدم وجود یک برنامه اقتصادی است که پشتوانه تئوریک قدرتمند داشته باشد. اکنون زمان آن فرا رسیده که چنین برنامه‌ای تدوین شود؛ چراکه برنامه‌های بودجه و برنامه‌های توسعه تاکنون پشتوانه تئوریک اقتصادی نداشته‌اند و این کار دانشکده‌های اقتصادی و کارشناسان اقتصادی ماست که چنین برنامه‌هایی را تدوین کنند.
معصومی‎نیا به وجود نگاه لیبرالیستی در اقتصاد کشور اشاره کرد و گفت: مشکل دوم، عدم مدیریت قوی اقتصادی است تا امکانات داخلی را ساماندهی کند و این ضعف مدیریت در جهت رشد اقتصادی کشور بسیار نگران‌کننده است. مسئله سوم هم اعتقادات لیبرالیستی در عرصه اقتصاد است. متأسفانه اکنون عده‌ای هستند که تنها راه حل مشکلات کشور را تکیه کردن به جامعه جهانی می‎دانند و این منشأ نگرانی جدی است؛ چراکه مملکت ما را بدهکار می‌کند. مگر ما ثروت، نیرو و امکانات کم داریم که چشممان به سیاست‎های لیبرالیستی باشد.
مدیرگروه بانکداری اسلامی دانشگاه خوارزمی در پایان اظهار کرد: در مجموع، بنده معتقدم، انقلاب اسلامی در عرصه‌هایی که مسئولان به آرمان‌هایی همانند استقلال و خودکفایی پایبند بودند، توانست پیشرفت کند و این توانایی را در جنگ تحمیلی هم نشان دادیم و در آن زمان با وجود مشکلات بسیاری هم که داشتیم، عدالت نسبی در جامعه برقرار شده بود و سطح رفاه و تولید بالا رفت اما اکنون این عدالت خدشه‌دار شده است و باید برای آن چاره‌اندیشی شود.