واکاوی تحولات اخیر «غوطه شرقی» دمشق/ غیرنظامیان همچنان سپر انسانی تروریست‌ها

 

به گزارش خبرگزاری ایکنا؛ غوطه شرقی که در شرق دمشق قرار دارد، از سال 2012 میلادی تاکنون به تصرف گرو‌ه‌های مسلح معارض و تروریستی در آمده است. بر اساس آمار‌‌های غیر رسمی، در این منطقه که مساحت آن 100 کیلومتر مربع برآورد می‌شود، 350 هزار نفر زندگی می‌کند.

غوطه و شهر «دوما» مرکز اصلی تجمع و آغاز جنگی تمام عیار علیه دولت دمشق است. همان منطقه‌ای که از آن یگان‌های تروریستی متعدد و مختلفی به مناطق گوناگون در داخل سوریه و سایر کشورهای جهان با هدف اجرای عملیات‌های مخرب و تروریستی اعزام شدند؛ در این منطقه عمدتا 4 گروه مسلح افراطی فعالیت دارند که  به شرح ذیل است:

جیش الاسلام
این گروه در سال 2011 میلادی به سرکردگی «زهران علوش» ایجاد شد. وی در سال 2015 طی یک حمله هوایی کشته شده است. گروهک مذکور که در ابتدا لواء الاسلام نام داشت، در سال 2013 با چند گروهک دیگر متحد شده و نام جیش الاسلام را انتخاب کرد. گفته می‌شود این گروهک با حمایت عربستان سعودی بنا نهاده شده است.

 

فیلق الرحمن
دومین گروهک فعال در غوطه شرقی فیلق الرحمن نام دارد. این گروهک در سال 2013 میلادی ایجاد شده و ناحیه غرب غوطه شرقی را تصرف کرده است. فیلق الرحمن در سال 2016 نزاع‌هایی را با گروهک جیش السلام داشت که در 18 آگوست 2018 با امضای صلح‌نامه‌ای پایان یافت. این گروهک هم اکنون بخش‌های مهمی از منطقه استراتژیک غوطه شرقی را در اختیار دارد.

هیئت تحریر الشام
هیئت تحریر الشام از گروه‌های شبه‌نظامی درگیر در جنگ داخلی سوریه تشکیل شده است. این گروه در سال ۲۰۱۷ از ادغام چند گروهک سلفی و از جمله جبهه النصره به‌ وجود آمد. گروه تحریر الشام شاخه القاعده در سوریه به‌ شمار می‌آید؛ هر چند که این گروهک مدعی است هیچ ارتباطی با القاعده ندارد. هیئت تحریر الشام با جیش السلام در نزاع است.

احرار الشام
این کروهگ که با دولت مرکزی سوریه در حال مبارزه است. علاوه بر مناطقی در شمال سوریه در غوطه شرقی نیز فعالیت دارد. احرار الشام رابطه تنگاتنگی با سازمان تروریستی القاعده دارد. این گروه در سال ۲۰۱۳ حدود ۸۳ یگان در نقاط مختلف سوریه داشته است.

مسئله غیرنظامیان
در این میان، سوریه و روسیه معتقد هستند که گروهک‌های تروریستی و افراطی مذکور از غیر نظامیان به عنوان سپر انسانی استفاده می‌کنند و با ممانعت از رسیدن کمک‌های بشردوستانه به غیر نظامیان نیروهای نظامی خود را تقویت می‌کنند. تروریست‌ها از این منطقه دمشق را تحت حملات خمپاره‌ای قرار می‌دهند و موجب کشتار غیر نظامیان می‌شوند.

 

بنا بر گزارش اسپوتنیک، مرکز روسی نظارت بر آتش‌بس سوریه وابسته به وزارت دفاع روسیه در 4 اسفند سال جاری با انتشار بیانیه‌ای تأکید کرده است که اوضاع در غوطه شرقی روز به روز وخیم تر می‌شود. تشکیلات مسلح غیرقانونی در این منطقه حق خروج آزادانه از این مناطق را از غیرنظامیان سلب کرده‌اند. اکثر غیرنظامیان شدیدا به کمک‌های پزشکی فوری نیازمندند.

طبق تأیید وزارت دفاع روسیه، دمشق پایتخت سوریه و مناطق حومه این شهر مدام مورد حملات خمپاره‌ای تروریست‌ها و گروه‌های مسلح قرار می‌گیرد.

دیمیتری پسکوف سخنگوی ریاست جمهوری روسیه نیز 7 اسفند‌ماه اعلام کرد که اوضاع در غوطه شرقی دمشق بسیار هشداردهنده است و تروریست‌ها از غیرنظامیان در این منطقه به عنوان گروگان استفاده می‌‌کنند.

اهمیت راهبردی
آمریکا و اسرائیل که از عاملان بحران سوریه به شمار می‌روند، همواره از برخی گروه‌ها و عناصر تروریستی به طور رسمی حمایت کرده‌اند. البته برخی از کشورهای همسایه سوریه نیز این قائده مستثنی نبوده و دنباله رو این رونده بوده‌ و هستند.

برخی از این گروه‌های تروریستی تا حدی برای تداوم این روند در غوطه شرقی تلاش می‌کنند که ترجیح می‌دهند کشورهای غربی به سوریه حمله نظامی داشته باشد و یا اینکه دمشق را بمباران کند.

 

نگرانی آمریکا و اسرائیل در غوطه شرقی برای غیر نظامیان نبوده و نخواهد بود. آنان اهدافی دارند که در ادامه به بررسی آن پرداخته می‌شود:

  

نجات تروریست‌ها
این منطقه که در مجاورت دمشق قرار دارد، از لحاظ استراتژیکی منطقه بسیار حساسی است که به تروریست‌ها و حامیان آنان امکان وارد کردن خساراتی به دمشق را می‌دهد. پاکسازی عناصر تروریستی از این منطقه شکست بسیاری بزرگی برای این گروهک‌ها و حامیان بین‌المللی و منطقه‌ای آن‌ها محسوب می‌شود؛در این صورت، با شدت گرفتن درگیری‌های در این منطقه نیروهای سوریه از عفرین، ادلب و شرق فرات دور خواهند ماند.

ممانعت از پیشروی
ادعاهایی نظیر استفاده از سلاح‌های شیمیایی توسط ارتش سوریه طبیعتا توجه جامعه جهانی را به خود معطوف خواهد کرد و در این صورت تروریست‌ها با استفاده از فضای مجازی و تبلیغات رسانه‌ای این فرصت را می‌یابند که کم و بیش مانع عملیات‌های نظامی ارتش سوریه شوند و یا حداقل روند آن را کندتر کنند.

 

ایجاد منطقه امن
تلاویو می‌خواهد با دارا بودن امکان استفاده از یک منطقه امن به عنوان پایگاهی برای حملات نظامی به سوریه و نقض حاکمیت این کشور استفاده کند. به ویژه  در روزهای گذشته یک جنگنده اسرائیل توسط ارتش سوریه منهدم شده است. مورد هدف قرار گرفتن جنگده اف-16 اسرائیل پیامی آشکار به تلاویو بود که دیگر سوریه این اقدامات را تحمل نخواهد کرد. از این رو پاکسازی غوطه شرقی از عناصر تروریستی در واقع به منزله شکست اسرائیل در بحران سوریه خواهد بود.

ابعاد شکست
شکست گروه‌های افراطی در این منطقه تأثیر بسیار زیادی در پاکسازی دیگر مناطق سوریه خواهد داشت. با پاکسازی غوطه شرقی امکان استفاده از راه‌های مواصلاتی زمینی و هوایی در این منطقه حاصل خواهد شد و این برای تأمین امنیت سوریه اهمیت بسزایی دارد.

 

 تروریست‌های خارجی
شاید یکی از علل اصلی حساسیت برخی کشورهای غربی و منطقه‌ای روی غوطه شرقی مسئله افشای هویت عناصر تروریستی است که از دیگر کشورها وارد این منطقه شده‌اند. عملیات غوطه مدارکی را افشا خواهد کرد  که از عمق دخالت برخی کشورها در بحران سوریه و دست‌های خارجی پشت پرده حکایت دارد.