گزارش ایکنا از مناظره «مبانی و محدوده حجاب شرعی»؛
سوزنچی: مردم را به بهانه فتوای فقها علیه خدا نشورانیم
گروه حوزه‌های علمیه ــ امیرحسن ترکاشوند، استاد دانشگاه تهران در مناظره مبانی و محدود حجاب شرعی گفت که سر و گردن زن جزء محدوده حجاب شرعی نیست و حجت‌الاسلام سوزنچی نیز به نقد سخنان وی پرداخته و استدلالات وی در این خصوص را برداشتی نادرست از منابع دانست.
به گزارش ایکنا؛ امیرحسین ترکاشوند، استاد دانشگاه تهران دیشب، در نشست نقد و مناظره «مبانی و محدوده حجاب شرعی» در موسسه فهیم قم گفت: تاکید اصلی در حجاب از نظر فقها، عدم مفسده است.
وی افزود: اساسا حجاب به نوعی ریشه در فطرت انسان نیز دارد که می‌توان آن را از داستان حضرت آدم (ع) نیز فهمید که وقتی برهنه شدند در صدد برآمدند تا دامان خود را بپوشانند.
ترکاشوند بیان کرد: در عین حال، قدمای ما برای رسیدن به این اهداف و نیات خوب یعنی ستر و پوشش، از روی خیلی از موارد و مسائل خوب رد شدند و آن را لگد کردند که ابتدا غفلت از کارکرد زیبایی‌محورانه لباس بوده است.
وی ادامه داد: قرآن برای لباس چند وظیفه تعریف کرده است از جمله اینکه انسان را در برابر تابش شدید گرما و سرما محافظت کند؛ خاصیت دیگر لباس این است که سوءات و عورات انسان را بپوشاند که پوشش شرعی و وظیفه اخلاقی انسان است و سومین وظیفه تعریف شده قرآن نیز با تعبیر «ریشا» بیان شده یعنی لباس مایه آراستگی، زیبایی و ارجمندی انسان است.
استاد دانشگاه تهران افزود: کارکرد جدی لباس، ایجاد آراستگی و زیبایی در فرد است؛ یعنی پوشاندن کانونی‌ترین نقطه بدن یعنی پائین تنه را وظیفه و بیشتر از آن را مایه آراستگی دانسته است که این کارکرد حقیقتا در مورد مردان رعایت شده و می‌شود و خواستی قرآنی است.
این استاد و محقق دانشگاه بیان کرد: اندازه حجابی که برای بانوان در حجاب ایده‌آل فقه سنتی تعریف شده، زنان دوره قاجار یعنی چادر مشکی با روبند است و نمایانی صورت نیز در دوره‌های اخیر ذکر شده است؛ آیا این نوع زیبایی و آراستگی به ضد زیبایی تبدیل نشده است؟ از طرفی، مسئله دیگری که در زیبایی زنان نادیده گرفته شده است، تمامیت زنان بود؛ رای اصلی و قطعی درباره زن این است که باید در خانه حبس شود.
وی اظهار کرد: رای تمام قدما در مورد زنان، حبس در خانه است و اساسا اجازه خروج از منزل را ندارند و بابت آن استحباب نیز بیان شده است که در کتب یک قرن پیش این مسئله وجود دارد؛ در واقع حجاب زن همان خانه اوست و البیت جلبابها.
ترکاشوند عنوان کرد: به برکت تحولات سیاسی و استقرار نظام جمهوری اسلامی و اجرای احکام، یک به یک احکام چالشی بازخوانی و به آراء دیگری رسیده‌اند و حرف‌های دیگری بیان شده است که روند درستی هم هست، اما ما امروز تاوان نگاه تعبدی به برخی متون را می‌دهیم حتی محدودیت در رفتن به نماز جمعه و جماعت و تشییع جنازه و ... توسط قدمای ما ذکر شده است؛ در مورد اعتکاف نیز شرکت در آن را جایز می‌دانند، اما چون مقدمه آن مفسده دارد دارای اشکال می‌دانند.
وی با بیان اینکه بسیاری از قدمای ما حضور زن در نماز عیدین را هم دارای ایراد می‌دانستند و کسانی که جواز داده‌اند هم دلیل آن را طلب رزق می‌نامیدند که شاید بخت آنان باز شود عنوان کرد: سومین مسئله‌ای که در آراء قدما، له شد شخصیت مردان بود؛ اینکه دیوار ضخیمی میان زن و مرد کشیده شد تا همدیگر را نبینند، چون تحریک و دچار هیجانات جنسی می‌شوند؛ هر قدر این دایرده محدود شد مردان بی‌ظرفیت‌تر و بی شخصیت‌تر می‌شوند.
ترکاشوند اظهار کرد: موضوع دیگری که در آراء قدما نادیده گرفته شد اختلاف فاحش میان حجاب زن و مرد است؛ برای زن، حجاب نزدیک به صددرصد در نظر گرفته شد؛ فق‌های عامه پوشش سرتاسری را بیان می‌کنند مگر برخی از فرق و در فق‌های شیعه نیز برخی صددرصدی به پوشش قائل هستند و برخی نیز وجه و کفین را بلا اشکال می‌دانند و حتی ترجیح ایشان آن است که همین مقدار نیز پوشیده شود.
وی تاکید کرد: با ضرس قاطع معتقدم که عورت بیان شده در روایات، جسد و بدن است و نه سر به بالا (گردن و سر)؛ و پوشش سر که در صدر اسلام هم وجود داشته است تشریفاتی، رسومی، عرفی بوده و ریشه شرعی و اخلاقی و جنسی نداشته است.
ترکاشوند بیان کرد: آزادی بردگان کنیز در نپوشاندن سر، معاف بودن زنان یائسه از رعایت حجاب سر و گردن، مو پریشان کردن زنان عزادار در جمع نامحرم و معاف بودن زنان ذمی و اعرابی از پوشاندن موی سر از جمله شواهدی است که در روایات مورد توجه است و می‌تواند استدلالی برای این مسئله باشد که سر و گردن جزء حجاب شرعی نیست.
این استاد دانشگاه تهران عنوان کرد: اگر سر و گردن جزء حجاب شرعی بود زنانی که کنیز بوده و مسلمان شدند و موظف بودند همه احکام اسلامی را اجرا کنند باید این مسئله را هم مراعات کنند؛ زنان ذمی و اهل کتاب نیز باید برای جلوگیری از مفسده اجتماعی در جامعه اسلامی چنین کاری را انجام دهند؛ بنابراین موی زن در نصوص، موضوعیت ندارد و ستر اجمالی سر، موضوعیت داشته است.
نقد سخنان ترکاشوند
در ادامه این کرسی مناظره، حجت‌الاسلام والمسلمین حسین سوزنچی در نقدی جدی و چالشی بر سخنان وی که بار‌ها منجر به ایجاد تنش‌های کلامی در فضای مناظره شد بیان کرد: ایشان همه مستحبات بیان شده در آراء فقها را تبدیل به واجب و یک فضای تخیلی از دوره گذشته ارائه کردند و حتی معاذالله در کتاب خود بیان کرد که پیامبر در فضای باز، قضای حاجت می‌کردند.
وی با بیان اینکه آیا با این نوع استدلالات باید به بازخوانی فقه و تاریخ بپردازیم اظهار کرد: وی می‌گوید شخصیت مردان در آراء قدما زیر سؤال رفته است؛ آیا قانون گذاشتن و رعایت مصالح اجتماعی توهین به زنان و مردان است.
سوزنچی با بیان اینکه قانوونگذاری تابع کسر و انکسار مفاسد و جمع‌بندی آن‌ها است تصریح کرد: حرامی مانند دزدی را همه می‌فهمند که بد است و حرمت دارد، ولی برخی قوانین تابع سنجش مصالح و مفاسد و کسر و انکسار مفاسد است بنابراین نباید قوانین را تک عنصری، تحلیل کنیم.
این استاد حوزه عنوان کرد: پوشش و ستر موجب رعایت حرمت و کرامت انسان است و به خصوص امروز حجاب تبدیل به نماد اجتماعی مسلمین شده و وقتی در رسانه‌های داخل و خارج می‌خواهند یک زن مسلمان را نشان دهند با همین نماد نشان داده و وجه تمایز ایشان در این است.
سوزنچی تصریح کرد: استثنائاتی مانند پوشش بردگان، زنان یائسه و اهل کتاب و ... نیز که در سخنان ارائه‌دهنده مطرح شد تماما به شرط عدم تحریک جنسی است ضمن اینکه این گروه‌ها جزء شهروندان درجه دوم در جامعه مطرح بوده‌اند بنابراین در این حکم استثناء شده‌اند.
وی با بیان اینکه برای زنان عزادار حتی یک روایت معتبر وجود ندارد بیان کرد: به لحاظ حجم کتابی که ایشان نوشته، این کتاب با مطالب بی وجه مطول شده است و تنها یک شعر را ۳۲ بار تکرار کرده است همچنین به مباحث بی ارتباط در این کتاب پرداخته شده است که ربطی به حجاب ندارد.
استاد حوزه و دانشگاه عنوان کرد: آذرتاش آذرنوش گفته من اگر می‌خواستم کتاب شما را بنوسیم در ۷۰ صفحه می‌نوشتم؛ دکتر پاکتچی در مقاله خود همین مطالب را ۷۰ صفحه نوشته بنابراین از لحاظ بنده این کتاب، ارزش علمی چندانی ندارد.
سوزنچی بیان کرد: من خواستم نشان دهم کتاب بی اعتبار است لذا سراغ این اثر رفته‌ام و دلیل آن نبود منبعی بهتر نیست ضمن اینکه محقق نباید ذهن‌خوانی از آراء فقها داشته باشد که چنین کرده است.
وی افزود: مهمترین مبنای بحث ایشان آن است که اکثر مردم عریان بوده‌اند، و تنها شاهد ایشان طواف برهنگان هند است که مراسمی آئینی بوده که غیر از رسوم عادی مردم است همچنین احادیث را نادرست برداشت کرده است. ایشان احادیث زیادی آورده‌اند در مورد نهی از عورت همجنس و ... که روش تحقیق ایشان غیرعلمی است.
وی افزود: عدم رعایت اولیه ضوابط فهم متن از دیگر اشکالات ایشان است؛ ایشان از یک روایت نتیجه گرفته است که حکم حجاب مقید به آزار جنسی است یعنی زنان وقتی می‌خواسته‌اند شب هنگام دستشویی بروند و، چون ممکن بود ایذاء شوند حجاب برای آنان لازم بود وگرنه نیازی به این کار نیست.
سوزنچی تصریح کرد: در مورد نماز عیدین نیز در بیان علمای ما گفته شده که باعث افزایش رزق است، ولی ایشان این ذرزق را به شوهر پیدا کردن دختران نسبت داده است.
وی تاکید کرد: آیا پوشش همین چند نکته‌ای است که ایشان گفته است؟ حجاب امروز به نماد مسلمانی تبدیل شده است که در ۲۰۰ سال قبل این طور نبود؛ جامعه امروز تصویرمحور است لذا وقتی در رسانه‌های دنیا بحث از یک زن مسلمان باشد با حجاب او مدنظر است.
سورنچی بیان کرد: اگر خدا حجاب را گذاشته است مردم را به بهانه آراء فقها علیه خدا نشورانیم؛ حجاب فقهی اسلامی و قرآنی است و محدوده آن نیز در آثار همه علمای اسلامی بیان شده و سر و گردن نیز جزء آن است.
انتهای پیام
وی افزود: اساسا حجاب به نوعی ریشه در فطرت انسان نیز دارد که می‌توان آن را از داستان حضرت آدم (ع) نیز فهمید که وقتی برهنه شدند در صدد برآمدند تا دامان خود را بپوشانند.
ترکاشوند بیان کرد: در عین حال، قدمای ما برای رسیدن به این اهداف و نیات خوب یعنی ستر و پوشش، از روی خیلی از موارد و مسائل خوب رد شدند و آن را لگد کردند که ابتدا غفلت از کارکرد زیبایی‌محورانه لباس بوده است.
وی ادامه داد: قرآن برای لباس چند وظیفه تعریف کرده است از جمله اینکه انسان را در برابر تابش شدید گرما و سرما محافظت کند؛ خاصیت دیگر لباس این است که سوءات و عورات انسان را بپوشاند که پوشش شرعی و وظیفه اخلاقی انسان است و سومین وظیفه تعریف شده قرآن نیز با تعبیر «ریشا» بیان شده یعنی لباس مایه آراستگی، زیبایی و ارجمندی انسان است.
استاد دانشگاه تهران افزود: کارکرد جدی لباس، ایجاد آراستگی و زیبایی در فرد است؛ یعنی پوشاندن کانونی‌ترین نقطه بدن یعنی پائین تنه را وظیفه و بیشتر از آن را مایه آراستگی دانسته است که این کارکرد حقیقتا در مورد مردان رعایت شده و می‌شود و خواستی قرآنی است.
این استاد و محقق دانشگاه بیان کرد: اندازه حجابی که برای بانوان در حجاب ایده‌آل فقه سنتی تعریف شده، زنان دوره قاجار یعنی چادر مشکی با روبند است و نمایانی صورت نیز در دوره‌های اخیر ذکر شده است؛ آیا این نوع زیبایی و آراستگی به ضد زیبایی تبدیل نشده است؟ از طرفی، مسئله دیگری که در زیبایی زنان نادیده گرفته شده است، تمامیت زنان بود؛ رای اصلی و قطعی درباره زن این است که باید در خانه حبس شود.
وی اظهار کرد: رای تمام قدما در مورد زنان، حبس در خانه است و اساسا اجازه خروج از منزل را ندارند و بابت آن استحباب نیز بیان شده است که در کتب یک قرن پیش این مسئله وجود دارد؛ در واقع حجاب زن همان خانه اوست و البیت جلبابها.
ترکاشوند عنوان کرد: به برکت تحولات سیاسی و استقرار نظام جمهوری اسلامی و اجرای احکام، یک به یک احکام چالشی بازخوانی و به آراء دیگری رسیده‌اند و حرف‌های دیگری بیان شده است که روند درستی هم هست، اما ما امروز تاوان نگاه تعبدی به برخی متون را می‌دهیم حتی محدودیت در رفتن به نماز جمعه و جماعت و تشییع جنازه و ... توسط قدمای ما ذکر شده است؛ در مورد اعتکاف نیز شرکت در آن را جایز می‌دانند، اما چون مقدمه آن مفسده دارد دارای اشکال می‌دانند.
وی با بیان اینکه بسیاری از قدمای ما حضور زن در نماز عیدین را هم دارای ایراد می‌دانستند و کسانی که جواز داده‌اند هم دلیل آن را طلب رزق می‌نامیدند که شاید بخت آنان باز شود عنوان کرد: سومین مسئله‌ای که در آراء قدما، له شد شخصیت مردان بود؛ اینکه دیوار ضخیمی میان زن و مرد کشیده شد تا همدیگر را نبینند، چون تحریک و دچار هیجانات جنسی می‌شوند؛ هر قدر این دایرده محدود شد مردان بی‌ظرفیت‌تر و بی شخصیت‌تر می‌شوند.
ترکاشوند اظهار کرد: موضوع دیگری که در آراء قدما نادیده گرفته شد اختلاف فاحش میان حجاب زن و مرد است؛ برای زن، حجاب نزدیک به صددرصد در نظر گرفته شد؛ فق‌های عامه پوشش سرتاسری را بیان می‌کنند مگر برخی از فرق و در فق‌های شیعه نیز برخی صددرصدی به پوشش قائل هستند و برخی نیز وجه و کفین را بلا اشکال می‌دانند و حتی ترجیح ایشان آن است که همین مقدار نیز پوشیده شود.
وی تاکید کرد: با ضرس قاطع معتقدم که عورت بیان شده در روایات، جسد و بدن است و نه سر به بالا (گردن و سر)؛ و پوشش سر که در صدر اسلام هم وجود داشته است تشریفاتی، رسومی، عرفی بوده و ریشه شرعی و اخلاقی و جنسی نداشته است.
ترکاشوند بیان کرد: آزادی بردگان کنیز در نپوشاندن سر، معاف بودن زنان یائسه از رعایت حجاب سر و گردن، مو پریشان کردن زنان عزادار در جمع نامحرم و معاف بودن زنان ذمی و اعرابی از پوشاندن موی سر از جمله شواهدی است که در روایات مورد توجه است و می‌تواند استدلالی برای این مسئله باشد که سر و گردن جزء حجاب شرعی نیست.
این استاد دانشگاه تهران عنوان کرد: اگر سر و گردن جزء حجاب شرعی بود زنانی که کنیز بوده و مسلمان شدند و موظف بودند همه احکام اسلامی را اجرا کنند باید این مسئله را هم مراعات کنند؛ زنان ذمی و اهل کتاب نیز باید برای جلوگیری از مفسده اجتماعی در جامعه اسلامی چنین کاری را انجام دهند؛ بنابراین موی زن در نصوص، موضوعیت ندارد و ستر اجمالی سر، موضوعیت داشته است.
نقد سخنان ترکاشوند
در ادامه این کرسی مناظره، حجت‌الاسلام والمسلمین حسین سوزنچی در نقدی جدی و چالشی بر سخنان وی که بار‌ها منجر به ایجاد تنش‌های کلامی در فضای مناظره شد بیان کرد: ایشان همه مستحبات بیان شده در آراء فقها را تبدیل به واجب و یک فضای تخیلی از دوره گذشته ارائه کردند و حتی معاذالله در کتاب خود بیان کرد که پیامبر در فضای باز، قضای حاجت می‌کردند.
وی با بیان اینکه آیا با این نوع استدلالات باید به بازخوانی فقه و تاریخ بپردازیم اظهار کرد: وی می‌گوید شخصیت مردان در آراء قدما زیر سؤال رفته است؛ آیا قانون گذاشتن و رعایت مصالح اجتماعی توهین به زنان و مردان است.
سوزنچی با بیان اینکه قانوونگذاری تابع کسر و انکسار مفاسد و جمع‌بندی آن‌ها است تصریح کرد: حرامی مانند دزدی را همه می‌فهمند که بد است و حرمت دارد، ولی برخی قوانین تابع سنجش مصالح و مفاسد و کسر و انکسار مفاسد است بنابراین نباید قوانین را تک عنصری، تحلیل کنیم.
این استاد حوزه عنوان کرد: پوشش و ستر موجب رعایت حرمت و کرامت انسان است و به خصوص امروز حجاب تبدیل به نماد اجتماعی مسلمین شده و وقتی در رسانه‌های داخل و خارج می‌خواهند یک زن مسلمان را نشان دهند با همین نماد نشان داده و وجه تمایز ایشان در این است.
سوزنچی تصریح کرد: استثنائاتی مانند پوشش بردگان، زنان یائسه و اهل کتاب و ... نیز که در سخنان ارائه‌دهنده مطرح شد تماما به شرط عدم تحریک جنسی است ضمن اینکه این گروه‌ها جزء شهروندان درجه دوم در جامعه مطرح بوده‌اند بنابراین در این حکم استثناء شده‌اند.
وی با بیان اینکه برای زنان عزادار حتی یک روایت معتبر وجود ندارد بیان کرد: به لحاظ حجم کتابی که ایشان نوشته، این کتاب با مطالب بی وجه مطول شده است و تنها یک شعر را ۳۲ بار تکرار کرده است همچنین به مباحث بی ارتباط در این کتاب پرداخته شده است که ربطی به حجاب ندارد.
استاد حوزه و دانشگاه عنوان کرد: آذرتاش آذرنوش گفته من اگر می‌خواستم کتاب شما را بنوسیم در ۷۰ صفحه می‌نوشتم؛ دکتر پاکتچی در مقاله خود همین مطالب را ۷۰ صفحه نوشته بنابراین از لحاظ بنده این کتاب، ارزش علمی چندانی ندارد.
سوزنچی بیان کرد: من خواستم نشان دهم کتاب بی اعتبار است لذا سراغ این اثر رفته‌ام و دلیل آن نبود منبعی بهتر نیست ضمن اینکه محقق نباید ذهن‌خوانی از آراء فقها داشته باشد که چنین کرده است.
وی افزود: مهمترین مبنای بحث ایشان آن است که اکثر مردم عریان بوده‌اند، و تنها شاهد ایشان طواف برهنگان هند است که مراسمی آئینی بوده که غیر از رسوم عادی مردم است همچنین احادیث را نادرست برداشت کرده است. ایشان احادیث زیادی آورده‌اند در مورد نهی از عورت همجنس و ... که روش تحقیق ایشان غیرعلمی است.
وی افزود: عدم رعایت اولیه ضوابط فهم متن از دیگر اشکالات ایشان است؛ ایشان از یک روایت نتیجه گرفته است که حکم حجاب مقید به آزار جنسی است یعنی زنان وقتی می‌خواسته‌اند شب هنگام دستشویی بروند و، چون ممکن بود ایذاء شوند حجاب برای آنان لازم بود وگرنه نیازی به این کار نیست.
سوزنچی تصریح کرد: در مورد نماز عیدین نیز در بیان علمای ما گفته شده که باعث افزایش رزق است، ولی ایشان این ذرزق را به شوهر پیدا کردن دختران نسبت داده است.
وی تاکید کرد: آیا پوشش همین چند نکته‌ای است که ایشان گفته است؟ حجاب امروز به نماد مسلمانی تبدیل شده است که در ۲۰۰ سال قبل این طور نبود؛ جامعه امروز تصویرمحور است لذا وقتی در رسانه‌های دنیا بحث از یک زن مسلمان باشد با حجاب او مدنظر است.
سورنچی بیان کرد: اگر خدا حجاب را گذاشته است مردم را به بهانه آراء فقها علیه خدا نشورانیم؛ حجاب فقهی اسلامی و قرآنی است و محدوده آن نیز در آثار همه علمای اسلامی بیان شده و سر و گردن نیز جزء آن است.
انتهای پیام
