مفهوم‌شناسی «خیر» و «برکت» در ساختار معنایی قرآن
گروه اندیشه ــ حجت‌الاسلام علوی ضمن تبیین معنای «خیر» و «برکت» به عوامل پدیدآورنده آن اشاره کرد.
به گزارش ایکنا؛ حجت‌الاسلام علوی تهرانی با اشاره به معنای «خیر» و «برکت» در مفاهیم دینی و قرآن کریم به عوامل پدیدآورنده آن اشاره کرد و گفت: وقتی ما در حق هم دعا می‌کنیم می‌گوییم: ان‌شاالله سال پر خیر و برکتی داشته باشی. بحث من در این رابطه است که خیر و برکت چیست. ابتدا معنای آن را روشن کنیم و بعد ببینیم عوامل خیر و برکت چیست و در آخر چه موانعی برای خیر و برکت وجود دارد. خیر به معنای خوبی است. دعوت به سوی خوبی حقیقتی است که قرآن کریم مردم را به صورت مطلق به آن دعوت می‌کند.
وی ادامه داد: در آیه 104 سوره آل‌عمران می‌خوانیم: «وَلْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ؛ و بايد از ميان شما گروهى [مردم را] به نيكى دعوت كنند و به كار شايسته وادارند و از زشتى بازدارند و آنان همان رستگارانند.» باید گروهی باشند که مردم را به سوی خوبی‌ها دعوت کنند. دعوت به سوی خیر مقصود قرآن است. جامعه باید طوری باشد که مردم به سوی خوبی دعوت شوند. آنگاه در آیه 114 می‌فرماید در این راه تعلل نکنید: «یسَارِعُونَ فِي الْخَيْرَاتِ؛ در كارهاى نيك شتاب مى‌كنند.» باید دعوت به خیرات وجود داشته باشد و در این امر باید تسریع کرد.
کارشناس معارف اسلامی افزود: اساسا قرآن کریم به سوی خیر رفتن را به زمین مسابقه تشبیه می‌کند و می‌گوید در این زمین از همدیگر سبقت بگیرید: «فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ؛ در كارهاى نيك بر يكديگر پيشى گيريد (بقره، 148).» پس دعوت به سوی خیر لازم است. سرعت در این مسیر هم دستور قرآنی است. سبقت گرفتن از دیگران هم در این مسیر دستور قرآن است. سال پر خیر یعنی سالی که در آن سرعت به سوی خوبی‌ها باشد.
در معنای برکت چند نکته نهفته است
علوی در ادامه به معنای «برکت» اشاره کرد و گفت: برکت به چه معناست؟ در معنای برکت چند نکته نهفته است: اول اینکه تداوم داشته باشد، دوم اینکه رو به گسترش و تزاید است. هر امری که در آن تداوم وجود داشته باشد و رو به گسترش و تزاید باشد آن امر با برکت است. بنابراین وقتی شما در حق دیگران دعا می‌کنید که سال پر خیر و برکتی داشته باشید یعنی در آن سال خوبی باشد، این خوبی تداوم داشته باشد و این خوبی دائما زیاد شود. عمر با برکت یعنی عمری که در آن خیر وجود داشته باشد و آن خیر رو به گسترش باشد.
وی اضافه کرد: ما این امور را از خداوند طلب می‌کنیم اما می‌بینیم که سال پربرکت یا زندگی پربرکتی نداریم. علتش چیست؟ برای کسب برکت باید راجع به دو موضوع صحبت کنیم: عوامل ایجاد برکت، اموری که باید دفع شوند، یعنی زدودن موانع برکت. از آنجا که متعلَق برکت امور مختلف است مثل نسل و عمر و ... لذا برکت عوامل وجودی مختلفی دارد؛ اما موانع برکت در همه امور مشترک است.
علوی در ادامه به برخی عوامل ایجاد برکت در زندگی اشاره کرد و اظهار کرد: بنده به چند نمونه از عوامل برکت در خانه اشاره می‌کنم. از پیامبر(ص) روایت شده است که حضرت فرمودند: کسی که خانه‌ای ساخت (یا خرید) گوسفند فربهی را ذبح کند و گوشتش را به فقرا بدهد بعد این دعا را بخواند که خدایا سرکشان جن، انس و شیاطین را از من بران و خانه ما را با برکت قرار بدهد. حضرت در روایتی دیگر فرمود: شتاب برکت به سوی اطعام‌کننده سریع‌تر است از فرو رفتن چاقو در کوهان شتر، و خدا به خاطر این سفره انداختن برای مردم در خانه به ملائکه مباحات می‌کند. حضرت در روایتی دیگر فرمودند: وقتی اسم بعضی از افراد خانه نام مبارک بعضی از انبیا است دائما برکت در آن خانه است. حضرت در روایتی دیگر فرمود: وقتی وارد خانه می‌شوید سلام کنید، چون موجب برکت می‌شود و ملائکه با آن خانه انس پیدا می‌کنند.
علوی در ادامه ضمن تفکیک عوامل برکت‌زا در جامعه ایمانی و جامعه غیر ایمانی عنوان کرد: مدل اداره جامعه ایمانی یا جامعه غیر ایمانی متفاوت است. خداوند متعال می‌فرماید: «وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَى آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ؛ و اگر مردم شهرها ايمان آورده و به تقوا گراييده بودند قطعا بركاتى از آسمان و زمين برايشان مى گشوديم (اعراف، 96).» در آیات 10 تا 12 سوره مبارکه نوح فرمایش خداوند متعال این است که: «فَقُلْتُ اسْتَغْفِرُوا رَبَّكُمْ إِنَّهُ كَانَ غَفَّارًا؛ گفتم از پروردگارتان آمرزش بخواهيد كه او همواره آمرزنده است.» در پی این مغفرت چه اتفاقی می‌افتد؟ «يُرْسِلِ السَّمَاءَ عَلَيْكُمْ مِدْرَارًا وَيُمْدِدْكُمْ بِأَمْوَالٍ وَبَنِينَ وَيَجْعَلْ لَكُمْ جَنَّاتٍ وَيَجْعَلْ لَكُمْ أَنْهَارًا؛ تا بر شما از آسمان باران پى در پى فرستد و شما را به اموال و پسران يارى كند و برايتان باغ‌ها قرار دهد و نهرها براى شما پديد آور.» یعنی در مال و فرزندانتان برکت ایجاد می‌شود.
حجت‌الاسلام علوی تصریح کرد: این فرمول اداره جامعه ایمانی است. اگر جامعه ایمانی به دنبال تقوا باشد خداوند آن را اداره می‌کند. اما جامعه غیر ایمانی بر اساس استدراج اداره می‌شود. استدراج یعنی واگذار شدن به خویش به همراه فرو رفتن در نعمت. اگر در کشورهای غیر مسلمان نعمت‌های ظاهری مثل بارندگی و ... زیاد است به این می‌گویند بلای استدراج.
انتهای پیام
