به گزارش ایکنا، رهبر معظم انقلاب، چند سال اخیر را با عناوین اقتصادی مزین فرمودهاند تا گامی در راستای حمایت از اقتصاد ملی و رشد و شکوفایی اقتصاد کشور برداشته شود. ایشان همچنین در اواخر سال ۱۳۹۲ سیاستهای کلی «اقتصاد مقاومتی» را ابلاغ کردند تا با اجرای این سیاستها بتوان زمینههای مقاوم سازی اقتصاد کشور در مقابل تکانهها و شوکهای وارده به اقتصاد کشور را فراهم کرد. رهبر انقلاب همچنین در آغاز سال جاری، عنوان «حمایت از کالای ایرانی» را برای سال جاری برگزیدند که قطعا تحقق این شعار نقش تعیینکنندهای در موفقیت اقتصاد مقاومتی دارد اما تحقق شعار سال جاری و بهبود کیفیت کالای ایرانی نیازمند اقداماتی جدی از سوی مسئولان اقتصادی کشور است که بنا داریم در قالب سلسله مصاحبهها و گزارشاتی به آن بپردازیم.
برای بررسی بیشتر این موضوع با حجتالاسلام والمسلمین حسن نظری، رئیس پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و عضو کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار گفتوگویی انجام دادهایم که در ادامه میآید:
ابتدا بفرمائید با توجه به تأکید رهبر معظم انقلاب بر «حمایت از کالای ایرانی» و ضرورت نقشآفرینی نهادهای مختلف در این زمینه، مهمترین وظیفه در راستای شعار سال را بر عهده چه کسانی میدانید؟
به نظرم یکی از مهمترین نقشها در این زمینه بر عهده رسانههاست. رسانهها باید یک استراتژی منطقی را تدوین کنند که چگونه وارد عرصه اطلاعرسانی در زمینه حمایت از کالای ایرانی شوند؛ چراکه تاکنون وضعیت فعالیت تلویزیون ما بدینگونه بوده که مرتب اعلام میکند کالای ایرانی مصرف کنید و گوشه تلویزیون هم این را مینویسند اما به یکباره برای ال جی (LG) هم تبلیغ میکنند و مشخص است که این برند هم کالای کدام کشور است.
ممکن است تلویزیون اعلام کند که ما نیازمند درآمدی از راه تبلیغات برای ادامه فعالیت خود هستیم اما میتوان در پاسخ به آنان گفت که شما میتوانید از شرکتهای ایرانی پول بگیرید و کالاهای آنان را تبلیغ کنید؛ البته کالاهایی که دارای کیفیت است، نه کالایی که اگر مصرف کننده آن را بخرد، برای همیشه از خرید کالای ایرانی منصرف شود.
بنابراین نیازمند یک استراتژی برای روزنامهها، رادیو و تلویزیون هستیم که براساس این استراتژی مشترک و حساب شده، وارد عرصه اطلاعرسانی و آگاهی بخشی به جامعه شویم تا بتوانیم رسالت خود در این بخش را ادا کنیم و اجازه ندهیم این کار روی زمین بماند و حمایت از کالای ایرانی در حد شعار باقی بماند؛ چراکه ظلم به منافع ملی ماست.
اقدام دیگری که در راستای تحقق شعار سال باید صورت بگیرد این است که برای شرکتهای دارای فعالیت استاندارد، تبلیغات صورت گیرد. شرکتهایی که شرایط استاندارد را رعایت نمیکنند نباید انتظار داشته باشند تلویزیون برای آنها تبلیغ کند بلکه باید به نسبت پیشرفتی که میکنند برای آنها تبلیغات صورت گیرد.
از سوی دیگر، تبلیغاتی که صورت میگیرد باید شفاف باشد. اکنون عدهای میگویند کالاهایی که ایران تولید میکند دارای کیفیت نیست و به همین دلیل اقبال چندانی به این کالاها وجود ندارد. بنابراین باید برای همه وسایل ساخت داخل به صورت شفاف اطلاعرسانی شود و به عنوان مثال اعلام کنیم، یخچالی که توسط برخی شرکتها تولید میشود قابلیت رقابت با یخچال ساخت کره جنوبی را دارد.
منظور این است که نباید مبالغه صورت گیرد بلکه برای ایجاد باور در مصرفکننده به صورت شفاف اطلاعرسانی کنیم تا وی به ما اعتماد کند تا بتوانیم فرهنگ مصرف کالای ایرانی را رواج دهیم چراکه مشکلترین کار در حمایت از کالای ایرانی، تغییر باور مردم و فرهنگ مصرفی آنان است که باید تغییر پیدا کند که البته این مسئله نیازمند جلب اعتماد مردم از طریق اطلاعرسانی درست است.
موضوعی که در حمایت از کالای ایرانی اهمیت دارد این است که در مورد مباحث فنی تولید کالای ایرانی هم اطلاعرسانی کنیم و به عنوان مثال اعلام کنیم که وظیفه دولت این است که فلان خدمات را به بنگاههای تولیدی ارائه دهد تا بتوانند کیفیت کالای خود را افزایش دهند. از سوی دیگر، تولیدکنندگان هم باید مقداری خود را به زحمت بیاندازند و مسئولیت کارشان را بر عهده بگیرند که بتوانند جای پایی در بازار مصرف کشور پیدا کنند.
اقدام دیگری که برای تحقق شعار «حمایت از کالای ایرانی» باید صورت گیرد این است کالاهایی که مثلا 90 درصد نیاز داخلی را تأمین میکنند را مورد حمایت جدیتر قرار دهیم و در این زمینه وزارت صنعت، نقش بسیار مهمی را بر عهده دارد. متأسفانه اکنون این اجازه داده شده که کالای خارجی جایگزین چنین کالاهایی شود و این ناشی از رانتهایی است که در این زمینه وجود دارد و این در حالی است که در زمینه برخی کالاها همانند پوشاک اساسا نیازی به واردات نداریم و یا مثلا در زمینه دارو، درصد اندکی نیازمند واردات از خارج است.
یکی از انتقاداتی که بسیاری از مردم به کالای ایرانی دارند در مورد کیفیت این کالاهاست، آیا با وضعیت کنونی کیفیت کالاها میتوان به تحقق شعار سال امیدوار بود؟
بنده معتقدم باید به عنوان مثال قطعات ماشین تولید کنیم اما نه اینکه موجبات نارضایتی مشتریان را فراهم کنیم. اکنون نمیتوان از تولید خودرویی همانند پراید دفاع کرد بلکه باید قطعات و ماشین با کیفیت تولید کرد و آنگاه امیدوار به حمایت از کالای ایرانی بود. البته این مسئله بدین معنا نیست که از سیاست ورود کالای خارجی حمایت کنید؛ چراکه این اقدام هم هیچ توجیهی نداشته و غیر از رانتخواری، فایدهای دیگری در پی ندارد.
علاوه بر لوازم تحقق حمایت از کالای ایرانی، سؤال دیگری که وجود دارد این است که اساسا چرا حمایت از کالای ایرانی دارای اهمیت است؟
اهمیت حمایت از کالای ایرانی و نامگذاری سال بدین عنوان توسط رهبر انقلاب بدین علت است که مشکلی که در داخل کشور از جهت فرهنگی داریم این است که مردم معتقدند کالای خارجی بهتر از کالای داخلی است و از سوی دیگر در کشور ما مشکل بیکاری بسیار جدی است و در راستای رفع مشکل بیکاری باید اشتغال را افزایش دهیم و افزایش اشتغال و سرمایهگذاری هم نیازمند آن است که ظرفیت فعالیت بنگاههایی که مشغول تولید کالای داخلی هستند و ظرفیت کامل ندارند را تکمیل کنیم.
باید در بین سرمایهگذارانی که قصد تولید کالای ایرانی را دارند این باور را ایجاد کنیم که در صورت ادامه فعالیت، با رکود مواجه نخواهند شد که انبارهای آنان پر از کالا باشد و بازاری برای فروش این محصولات وجود نداشته باشد؛ بنابراین باید این اعتماد برای این سرمایهگذاران به وجود بیاید که فعالیت آن دارای سوددهی خواهد بود تا به کار خود ادامه دهند. به همین دلیل ضروت داشت که رهبر انقلاب این شعار را اعلام کند تا در آنجائیکه ما دارای کالای ایرانی هستیم، استفاده از کالای خارجی محدود شود.
همانگونه که مطلعید، حمایت از کالای ایرانی نیازمند رونق تولید ملی است. به نظر شما تولید ملی ما چه زمانی شکوفا میشود؟
تحقق این مسئله در گرو چند شرط است. شرط اول این است که تولید داخلی ما در آن بخش که صادر نمیشود، در داخل کشور، مصرفکننده را متقاعد به مصرف آن کنیم تا تولیدکننده بتواند به فعالیت تولیدی خود ادامه دهد. آن کالایی هم که ظرفیت صادراتی دارد را هم باید مورد حمایت بیشتری قرار دهیم تا ظرفیت صادراتی ما افزایش پیدا کند؛ چراکه اگر قرار است اقتصاد کشور را از تکمحصولی بودن و وابستگی به درآمدهای نفتی نجات دهیم باید زمینههای افزایش کالای ایرانی را فراهم کنیم.
نباید وضعیت صادرات ما همانند شرایط کنونی باشد که با وجود همه زحماتی که کشیدهایم و قطر را از کشورهای عربی و از عربستان سعودی دور کردهایم اما چون کالاهای قابل عرضه نداشتیم، بازار این کشور در اختیار ترکیه قرار گرفته است. اگر به یاد داشته باشید، ترکیه خط ترانزیت برای عرضه کالاهای خود به قطر راه انداخت تا از این بازار استفاده کند و اکنون هم از این بازار استفاده میکند.
باید گفت که این تجربه بسیار تلخی برای اقتصاد ایران بود. همچنین در کشورهایی همانند ترکمنستان، آذربایجان و مشابه آن، به جای اینکه ما بازارشان را در اختیار بگیریم، چون بازار نداشتیم، دیگران این کار را انجام دادند و به عنوان مثال، اسرائیل توانست بازار آذربایجان را در اختیار بگیرد و کالاهای خود را عرضه کند.
شرط دیگر این است که کالاهای ما قابلیت صادرات داشته باشند. اگر همان زمانیکه این کشورها از اتحاد جماهیر شوروی جدا شدند، زمینه اقتصادی مناسبی میداشتیم و صادرات غیرنفتی ما افزایش پیدا کرده و کیفیت این کالاها هم مرغوب بود، با راحتی میتوانستیم این بازارها را تصرف کنیم؛ چراکه هم مرز ما هستند و هزینه حمل و نقل کالاها هم بسیار کمتر خواهد شد. اکنون هم اگر میخواهیم بازارهای اطراف خود را تصرف کنیم باید کالاهای ما قابلیت صادرات داشته باشند.
سؤال دیگر این است که وقتی ما کالای صادراتی نداریم و مردم ما هم اعتماد چندانی به کالای داخلی ندارند، با این اوصاف، پس این نامگذاری سالها و تأکید بر حمایت از کالای ایرانی چه فایدهای دارد؟
چون ما تاکنون دارای درآمد نفتی بودهایم، بنابراین نفت را استخراج کرده و آن را تبدیل به ریال کرده و هزینههای خود را تأمین کردهایم. اکنون که نفت با رکود قیمتی مواجه شده است بنابراین مجبوریم به سمت فاصله گرفتن از نفت برویم و تنها راهی که برای جایگزینی درآمدهای نفتی وجود دارد این است که کالای با کیفیت تولید کنیم تا هم در داخل، نیازهای کشور را تأمین کرده و زمینههای اشتغال را فراهم کنیم و هم اینکه شرایط را برای صادرات کالا به خارج فراهم کنیم.
بنابراین چنین نامگذاریهایی میتواند در طول سال تأثیرات زیادی در حمایت از کالای ایرانی داشته باشند اما همانگونه که عرض کردم رسانهها باید کمیته مشترکی برای حمایت از کالای ایرانی تشکیل دهند تا مشخص شود قرار است با چه رویکردی به فعالیت در این زمینه بپردازند و سیاستگذاری تبلیغی خود را روشن کنند. بنده معتقدم تاکنون این استراتژی وجود نداشته است.
در چند سال گذشته رهبر معظم انقلاب تأکید زیادی بر اقتصاد مقاومتی داشتهاند. به نظر شما حمایت از کالای ایرانی چه نقشی در تحقق اقتصاد مقاومتی دارد؟
اقتصاد مقاومتی بدین معنی است که دانش را تبدیل به تکنولوژی کرده و با استفاده از تکنولوژی بومی، تولید محصولاتمان را افزایش دهیم. این بخش مهمی از اقتصاد مقاومتی است که در جایی که توان تولید محصولات داخلی را داریم، کالای خارجی وارد نکنیم البته به شرطی که محصولات داخلی دارای کیفیت لازم باشند تا مردم دچار ضرر نشود.
سؤالی که اکنون وجود دارد این است که با این وضعیت فعلی که کشوری همانند ترکیه در همسایگی ما مبادرت به تولید خودرو کرده است، آیا این سزاوار است که برای سالیان سال است که پراید را به خورد مردم میدهیم. آیا کمبود مهندس یا سرمایهگذار داشتهایم که با چنین وضعیتی مواجه بودهایم.
پس مشکل از کجاست؟
مشکل ناشی از سوءمدیریت و رانتخواری است اما ضرر این رانتخواری را مردم باید بدهند. این در حالی است که در قانون اساسی تأکید زیادی بر استقلال اقتصادی شده است. ما در عرصه سیاسی به استقلال رسیدیم اما در زمینه اقتصادی هنوز چنین موضوعی محقق نشده است.
گفتگو از اکبر ابراهیمی
انتهای پیام