کارکرد نظام تولید دانش کشور، خودآگاه نیست/ وقوع انقلاب معرفتی وسیع‌تر در دو دهه آینده
گروه حوزه‌های علمیه ــ رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه(رشد) با بیان اینکه ولایت در ادبیات دینی ما، مدیریت مبتنی بر یک تفکر است گفت: ما ولایت فقه داریم که تنها در احکام نیست بلکه ولایت در دین است که همان الگوی پیشرفت ما هست.
حجت‌الاسلام والمسلمین احمد آکوچکیان، قرآن‌پژوه و استاد حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با ایکنا؛ با بیان اینکه کدام معرفت، مبنای تحول است و خواهد بود گفت: ایده توسعه دانش‌بنیان تصور جدیدی از مفهوم تولید علم را ایجاد کرده و نهاد‌های تولید دانش متکفل تولید دانش مبنای توسعه ملی هستند و از این منظر باید تجربه تحول انقلاب را بررسی کنیم.
وی افزود: دانش مبنای درون‌زا قرار بود برای کشور ما هم رخ دهد، ولی ۴۰ سال است که به دلیل احساس استغنا از تجارب دنیای معاصر، متاسفانه ابتدا از تجارب سیاسی بهره بردیم و ۲۲ سال زمان برد تا متوجه شدیم که برای پیشبرد فرهنگی، علم باید مبنا قرار گیرد.
پشت صحنه الگوپژوهی پیشرفت شناسایی نشده
آکوچکیان ادامه داد: چند مدتی است که مدیریت کلان نظام اشاره به الگوی پیشرفت دارند و نزدیک چهار دهه است که به دلیل کاستی‌ها و کم‌توجهی‌ها، فرصت‌ها را از دست داده‌ایم و تازه به بحث الگوی پیشرفت معطوف شده‌ایم در صورتی که با خردورزی جمعی و اندیشه‌ورزی مشترک می‌توانستیم به این مسئله زودتر از این مدت پی ببریم.
رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد) اظهار کرد: به علت اینکه حرکت، سعی و خطا بوده پشت صحنه الگوپژوهی پیشرفت، شناسایی نشده و هنوز این کارکرد نظام تولید دانش کشور، خودآگاه نشده و ما حکم ابزار داریم و نه راهگشایان چشم‌انداز به آینده توسعه ملی.
چرایی عدم حمایت نهاد تولید علم دینی از نهاد‌های پژوهشی
وی افزود: در دو دهه آینده بحث انقلاب معرفتی و اینکه کدام معرفت، مبنای توسعه است به مراتب وسیع‌تر و گسترده‌تر از امروز مطرح خواهد بود؛ اگر با نیت‌های خالصانه هم به مباحثی مانند علوم انسانی اسلامی، معرفت دینی و ... می‌پردازیم و در این رابطه شعار می‌دهیم، ولی هنوز این مسئله ضرب در پیشرفت‌پژوهی نشده و هنوز عقل را در مقابل وحی و نقل می‌دانیم و عقل مستقل از نقل را به راحتی در حوزه کفر دانسته و علم تجربی را در حیطه فهم دینی قرار نمی‌دهیم؛ لذا در این موضوعات نهاد تولید علم دینی اندک حمایتی هم از نهاد‌های پژوهشی در حوزه علوم انسانی و تجربی ندارد؛ چون می‌گویند ربطی به ما ندارد.
آکوچکیان عنوان کرد: بخش تولید علم ما اعم از دینی و غیردینی نیز دچار مشکل است و رویکرد معرفت‌شناختی خود آگاه را ندارد که علم مبنای توسعه فارغ از گرایش صرف نقلی داشته باشیم و در حوزه دانشگاهی نیز به خلاقیت‌های لازم، بها نداده و وارد کننده علم است.
بیگانگی علم تجربی و علم دینی
وی عنوان کرد: در دو سه دهه آینده و در جنبش معرفت‌شناختی پیش رو، آنچه کانت برای انقلاب کبیر فرانسه پیش‌بینی کرد این رویکرد کانتی در حوزه علم برای ما ایجاد نشده است و اینجاست که نقش نهاد‌های تولید علم روشن می‌شود و می‌تواند نقطه بزنگاهی برای ما باشد.
آکوچکیان اظهار کرد: وقتی همچنان علم تجربی از علم دینی بیگانه است و فقه احکام دانش مبنای توسعه ملی گمان برده می‌شود؛ ورود به سیاست‌گذاری تولید علم وقتی هنوز در ماهیت علم دچار مشکل هستیم و از مدعیان تولید تا صاحبان منصب دین‌پژوهی ورودی به این مباحث ندارند سیاست‌گذاری، متناسب با منافع افراد و گروه‌ها چاره‌اندیشی می‌شود و این تجربه‌ای است که در این سال‌ها دیده‌ایم.
وی افزود: مشکل ما این است که هنوز علم تجربی بیگانه از دیگر علوم برای متکفلان دینی است و علم تجربی نیز خودش را از علوم دینی بیگانه می‌داند؛ سودای اصلی ما، مدیریت تحول است و علم به ما می‌گوید چگونه این مسائل را تفسیر و تدبیر کنیم؛ لذا به علم مفسر و تدبیر مسئله نیز داریم و نباید صرفا بگوئیم یا باید وحیانی باشد و آن را مستقل از تجربه بدانیم و فلسفه و علوم تجربی و فقه کار خود را بکنند که امروز این سه حوزه بیگانه هستند.
وحدت حوزه و دانشگاه به معنای اندیشه‌ورزی همسویانه
آکوچکیان تصریح کرد: وحدت حوزه و دانشگاه به معنای اندیشه‌ورزی و اندیشه‌پردازی همسویانه است نه اینکه برخی دور هم بنشینند و گفت‌وگو کنند، ولی متاسفانه هنوز این وفاق ایجاد نشده است.
رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک توسعه (رشد) با بیان اینکه تولید معرفت مشترک پیشرفت شناخت باید دغدغه همه ما باشد تصریح کرد: کاروان معرفتی بشر در طول تاریخ راه افتاده و ما امروز در مقطعی از تاریخ با این کاروان مواجه شده‌ایم؛ بنابراین تصور اینکه همه چیز سفید بوده و هست و ما می‌خواهیم دانش را از اول بنویسیم خام‌خیالی است و نتیجه آن این شده است که ۴۰ سال است افراد مدعی این نظریه، بر سر عملکرد‌ها به سعی و خطا پرداخته‌اند.
آکوچکیان افزود: دانشگاه غرور و حوزه خودبودگی را داشته‌اند که سبب شده تا نتوانند اشتراک‌گذاری معرفت‌ها را بپذیرند و داد و ستد کنند تا معرفت لازم برای بنیان دانشی کشور فراهم شود.
ولایت فقه مبنای مدیریت و توسعه
وی با بیان اینکه ولایت در ادبیات دینی ما، مدیریت مبتنی بر یک تفکر است گفت: ولایت فقیه، ولایت فقه است یعنی کارکرد مدیریتی علم و اینکه بپذیریم دانش، مبنای مدیریت و توسعه است؛ در تعریفی که امام داشتند منظورشان این نبود که یک صنف معین، تدبیر معاش مردم را داشته باشد.
این محقق اظهار کرد: آیت‌الله جوادی آملی کتاب خود را با نام ولایت فقه نوشتند و توضیح دادند که ما ولایت فقه داریم و نه ولایت فقیه و تازه ولایت فقه هم ولایت در احکام نیست بلکه ولایت در دین است که همان الگوی پیشرفت ما هست؛ بنابراین این نظام از بنیان با ایده‌ای درگیر شده که غلط توصیف و تعریف شده است.
انتهای پیام
