از 11 سپتامیر 2001 نزدیک به دو دهه میگذرد. این اتفاق در زمان خود همه را شگفتزده کرد، زیرا چندین هزار نفر در برخورد دو هواپیما به برجهای دوقلوی مرکز تجارت جهانی کشته شدند. برای همین بعد از آن زمان فیلمهایی بسیاری در هالیوود تولید شد که محور آن این فاجعه 11 سپتامبر بود، البته اینکه درباره این موضوع فیلم یا سریال ساخته شود، امری طبیعی است، زیرا رسالت سینما پرداختن به اتفاقات تاثیرگذار است، ولی استفاده سیاسی از این قبیل رویدادها، موضوع بحث ما در این یاداشت است.
12 نیرومند عنوان فیلمی سینمایی به کارگردانی نیکولای فوگلسیگ است که چند ماهی از اکران آن در جهان میگذرد. این کار در سبک درام و جنگی بر پایه کتاب غیرداستانی داگ استنتن درباره نخستین گروه افسران شبهنظامی سیا و نیروهای ویژه آمریکا که پس از حملات ۱۱ سپتامبر به افغانستان فرستاده شدند تا تحت رهبری یک کاپیتان جدید با جنرال دوستم همکاری کنند تا طالبان را از بین ببرند، است. 12 نیرومند از سوی برادران وارنر در ۱۹ ژانویه ۲۰۱۸ در ایالات متحده منتشر شد. کریس همسورث، مایکل شنون، مایکل پنیا، آستین استول، راب ریگل و... بازیگران این فیلم سینمایی هستند.
این فیلم یک اثر کاملاً پروپاگانداست که در آن سیاستهای کاخ سفید تبلیغ میشود، اما جالب است هیچگاه منتقدی در امریکا نمیگوید چرا چنین فیلمی تولید شده است، البته نقد کیفی پیرامون فیلم به وفور وجود دارد. نقدهایی که هم مثبت هستند و هم منفی، ولی هیچگاه درباره چرایی ساخت این قبیل آثار بحث نمیشود، چون موضوع مورد نظر فیلم یکی از بحثهایی است که مردم آمریکا نسبت به آن تعلق خاطر دارند. این نکته را بیان کردم تا برخی اظهار نظرها اشاره کنم که پرداختن به هشت سال دفاع مقدس را امری سوخته در سینما میدانند.
اما درباره فیلم «12 نیرومند» باید نکتهای را مدنظر قرار داد آنهم اینکه به واسطه این فیلم سربازان آمریکایی کلاً در نقش فرشتههای آسمانی ترسیم میشوند که رسالتشان نجات بشریت از چنگال طالبان است! این خواسته نیز به واسطه تواناییهای تکنیکی هالیوود به خوبی رخ داده است و ما شاهد تصاویر خیره کننده در این فیلم سینمایی هستیم. نکته دیگری که درباره این فیلم سینمایی میتوان عنوان کرد، نگاه کاملاً اسلاستیزانه فیلم است که نشان میدهد اسلام نگاهی کاملاً غیرانسانی به بشریت دارد و این تفکر آمریکایی است که انسان را به سر منزل مقصود میرساند.
نکته جالبتر که در تکمیل توضیح فوق باید به آن اشاره کرد این امر است که مسلمانان خوب آدمهایی نشان داده میشوند که هم پیمان آمریکا هستند. نکته دیگر اینکه سربازان آمریکایی به اندازهای فرشته سیرت تصویر میشوند که نسبت به کودکان افغان بیش از مردم این کشور دل میسوزانند. در حقیقت مردم افغانستان برای آنها حکم انسانهای بدوی را دارند که باید به آنها راه زندگی و اخلاق بیاموزند.
درباره اسلام ستیزی حاکم در فیلم میخواهم به یکی از ظرایف فیلم اشاره کنم. در این کار نشان داده میشود که از کلام خدا برای کشتن زنی بیگناه استفاده میشود و هر جا که کشتاری پیش میآید صدای الله اکبر میآید، حتی زمانهایی که صوت اذان پخش میشود، هم در قالب بخشهای اسلامستیزانه فیلم به آن اشاره شده است. در کنار این موضوع باورهای مسیحی بهعنوان راهی برای رستگاری و صلح در فیلم نشان داده میشود.
بحث دیگر به سبک زندگی آمریکایی اشاره دارد؛ در فیلم سینمایی «12 نیرومند» وقتی در ابتدای فیلم زندگی خانواده آمریکایی نشان داده میشود ما تنها یک برداشت و نگاه را میبینیم. آنهم اینکه زندگی خانوادگی در آمریکا در بهترین شرایط ممکن است و در کشورهای اسلامی ما تعهد و علاقمندی چندانی را در بین اعضای خانواده مشاهده نمیکنیم. این ادعا کاملا خلاف آنچه است که در واقعیت رخ میدهد، زیرا آمار حقیقی نشان میدهد که زندگی خانوادگی در امریکا و غرب آنگونه نیست که در برخی فیلمها نشان داده میشود.
در سینمای آمریکا پرداختن به قهرمان موضوعی نیست که تنها به این مقطع زمانی(دو دهه اخیر) خلاصه شود، بلکه همیشه در فیلمهای آمریکایی این امر بهعنوان شرطی مهم در آثار سینمایی به ویژه فیلمهای اکشن جا داده شده است. این امر یک امتیاز ویژه دارد. ابتدا اینکه به مردم آمریکا میگوید که پیرامون تهدیدات خارجی، هیچگاه ترسی به دل راه ندهند، چون ابر قهرمانان آنها همیشه آماده دفاع از کشور هستند، همچنین در این فیلمها به مردم جهان این نکته القا میشود که تنها قهرمانان آمریکایی هستند که نگران بشریتاند. در فیلم 12 نیرومند کریس همسورث قهرمان فیلم است. این قهرمان که به شدت احساسی است که برای نجات کشورش از تهدید حاضر است حتی زندگی خود را قربانی کند.
متاسفانه باید به این نکته اشاره کرد که فیلمهای این روزهای سینمای ایران عاری از قهرمان شده است، بهنحویکه شخصیتهای اول آنها عمدتاً افرادی سرخورده و شکست خورده هستند که حتی نمیتوانند برای خانواده خود آرامش به ارمغان بیاورند. در انتها باید گفت فیلمهایی همچون 12 نیرومند با ساختار کاملاً زیبا و خوب بازهم در هالیوود تولید خواهد شد؛ آثاری که همه دنیا آن را میبینند. این کارها در ظاهر کارهایی سرگرم کننده هستند، اما در نهایت قهرمانان آمریکایی را تبلیغ میکنند.
به قلم داود کنشلو
انتهای پبام