نشست نقد و بررسی کتاب «ارزیابی انتقادی نهاد علم در ایران» برگزار شد

به گزارش ایکنا؛ نشست نقد و بررسی کتاب «ارزیابی انتقادی نهاد علم در ایران» با حضور عماد افروغ، مؤلف کتاب، مهدی گلشنی عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شریف، اسماعیل خلیلی پژوهشگر و جبار رحمانی عضو هیئت علمی پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی عصر امروز در سالن کنفرانس خبرگزاری ایکنا برگزار شد.
در ابتدای این نشست رحمانی ضمن ارائه گزارشی از کلیات این کتاب بیان کرد: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، یک برنامه‌ای را شروع کرد که بزرگان علوم انسانی چه گفتاری در مورد علم دارند و پیرو این ایده با بسیاری از اساتید تماس گرفتیم تا نوشتار خود را به ما بدهند.
وی در ادامه افزود: نمی‌خواستیم که کتاب مدونی به صورت سنتی وجود داشته باشد، چون برخی از اساتید حرف‌های اصلی خود را در مصاحبه‌ها گفته بودند اما حرف‌های بنیادی‌تری در آنها بود و ایده جمع‌آوری این کتب شکل گرفت و یکی از اساتید نیز استاد افروغ هستند که این درخواست را قبول کردند و در زمان کوتاهی این کار را تحویل دادند.
رحمانی بیان کرد: ایده اصلی این کتب این بود که صاحب نظران چه بحثی در مورد نهاد علم دارند و تمام کتب حول این هستند و تلاش شده است که ایده خود و ماحصل تجربه خود را بگویند که در این کتاب با ایده‌های استاد افروغ مواجه هستیم که به مسأله نهاد علم و کاستی‌ها و بایستگی‌های آن پرداخته‌اند.
در بخش دیگری از این نشست عماد افروغ به ایراد سخن پرداخت و در بخش‌هایی از صحبت‌های خود بیان کرد: آنچه که می‌خواهم در این کتاب بگویم این است که من کم آسیب ندیده‌ام و کم هزینه نداده‌ام، البته این ها را هزینه نمی‌دانم ولی دیگران بدانند که حرف تازه زدن بدون هزینه نیست، من احساس رضایت می‌کنم از این که اینجا هستم و پیش از موعد خود را بازنشسته کرده‌ام، ولی این یک تصمیم صرفا شخصی نیست و ساختاری است که حرف انتقادی را برنمی‌تابند و حتی متناسب با انقلاب خود حرف نمی‌شنود.
وی تصریح کرد: اما احساس کردم که این آسیب معلول معرفت شناسی است که اگر آن را فهم کنیم، این آسیب‌ها مترتب بر آن است، همیشه گفته‌ام که یک دزد وقتی دزدی می‌کند منزلتی ندارد، اما دزدان دانشگاهی ما با خیال آسوده می‌روند و چندین محموله را می‌دزدند و این شاخص‌ها که متولی‌اش شورای عالی انقلاب فرهنگی است که در برابر سرقت علم بازدارنده نیست؛ جمعی از معرفت شناسان را دور خود جمع نکرده و فرهنگ را از وزارت علوم گرفت و نهله پوزیتیویستی را القا کرد.
این نشست با سخنرانی مهدی گلشنی ادامه یافت، وی در بخش‌هایی از صحبت‌های خود بیان کرد: این کتاب را از ابتدا تا انتها مطالعه کردم و در هیچ موردی با آن اختلاف نظر نداشتم، البته بحث‌هایی شبیه رئالیسم انتقادی را مطرح کردند که جایش خالی است، چیزی که از کتاب به نظرم مؤثر است و روی آن باید تأکید شود ناهنجاری‌هایی است که در آموزش عالی و در مورد علم وجود دارد اینها مهم است که کتاب به ذکرش پرداخته است.
گلشنی در ادامه افزود: دکتر افروغ در جایی از کتاب آورده‌اند؛ بیگانگی دست اندرکاران نظام آموزشی با مباحث ظریف و پیچیده معرفت شناسی و به عبارتی فرو افتادن در معرفت شناسی بی ریشه و معرفت سوز پوزیتیویست و غفلت آنان از نسبت علم و جامعه سبب شده است تا تمام تلاش دانشگاهیان به مسیر باریکی از معرفت های بشری به نام معرفت تجربی آن هم با رویکردهای خاص و ابزار و شیوه‌های غالبی هدایت شوند، ببنیید برخی از‌ دانشگاه‌های ما براساس الگوی غربی درست شده‌اند، مثلا دانشگاه صنعتی شریف براساس دانشگاه «ام ای تی»، بنا شده است ولی دانشگاه «ام ای تی»، امروز دپارتمان فلسفه دارد و در رشته‌های فلسفه و علوم پایه، علوم انسانی و علوم پایه و علوم انسانی و علوم مهندسی درجه لیسانس‌ فلسفه می‌دهد ولی ما در دانشگاه‌ها مکافات داریم.
وی بیان کرد: ما در دانشگاه‌ها نگاه ابزاری داریم و این نگاه حاکم بر محیط ما است و نجات ما را در مهندسی می‌دانند ولی بینید تفاوت قضیه چیست، یک سری از اساتید مهندسی ام آی تی مقاله نوشتند که فارغ التحصیلان ما موفق نیستند، رئیس ام آی تی بین علوم انسانی و مهندسی جلسه گذاشت و به این نتیجه رسید که دانشجوی مهندسی باید علوم انسانی و جامعه شناسی و فلسفه علم را بخواند و بگیرد، لذا این نکته اساسی است که فکر کردن علم یعنی ابزار اما علم بسیار فراتر از این است و علم در جوامع انسانی به کار می‌رود.
گزارش مشروح این نشست متعاقبا روی خروجی ایکنا قرار خواهد گرفت.