نادیده گرفتن ظرفیت روحی و روانی کودکان در آموزش قرآن

مجید ابهری، رفتارشناس و آسیب‌شناس اجتماعی در گفت‌وگو با ایکنا؛ درباره کتاب قرآن که از مقطع اول دبستان در مدارس آموزش داده می‌شود عنوان کرد: آموزش احکام دینی و قرآن کریم در سطوح مختلف به کودکان و ‌نوجوانان یکی از ضروریات انتقال فرهنگ اسلامی است که در این میان نقش خانواده‌ها و آموزش و پرورش بسیار حیاتی است و در انتقال مفاهیم کارساز و موثر است.

این استاد دانشگاه شهید بهشتی ادامه داد: چگونگی انتخاب محتوا و دشواری مفاهیم باید با توجه به سن دانش‌آموزان انجام و این موضوع رعایت شود و این مسئله، اصلی‌ترین نکته از نظر روانی و رفتاری است. در این باره لازم است که به صورت بسیار حساس و حیاتی، ‌سن و شرایط ذهنی و فکری، ظرفیت روحی و روانی کودک در نظر گرفته شود و عبارات با دقت بسیار انتخاب شود.

این رفتارشناس در بخش دیگری از سخنانش چنین گفت: کودک از خانه و با مشاهده کتاب‌های قصه چند صفحه‌ای نقاشی شده و رنگارنگ، به یکباره قدم به مدرسه می‌گذارد و با کتابی در حدود 90 صفحه که مفاهیم سطح بالا دارد روبرو می‌شود.

وی اظهار کرد: در این باره دو اتفاق می‌افتد؛ یا کودک به طور کلی از این گونه مفاهیم دلزده و فراری می‌شود یا به اجبار باید آنها را بیاموزد که در هر دو صورت نتایج مطلوب که در اهداف در نظر گرفته شده است به دست نمی‌آید.

ابهری با بیان این مطلب افزود: در انتخاب این گونه مفاهیم، عبارات و آیات قرآن کریم، باید ضمن رسم تصاویر و شکل‌های مرتبط با مفاهیم قرآنی و دینی، نظر کارشناسان دینی، مذهبی و روحانیت استعلام و در اینگونه کتب،‌ لحاظ شود، اما از نظر ظرفیت روحی و روانی نیز باید از نظر روانشناسان و رفتارشناسان درباره نوع کتاب، اندازه، حجم، عبارات و مفاهیمی که در کتاب می‌آید، همچنین از منظر سنخیت سنی، تصاویر و شکل‌ها استفاده شود و اظهار نظر آنها در این باره بسیار فنی، موثر و ضروری است؛ اقدامی که اکنون انجام نمی‌شود.

این استاد دانشگاه امام صادق(ع) تاکید کرد: لازم است در آموزش مفاهمی دینی،‌ آن هم از سن مناسب برای این کار،‌ از رنگ‌ها و شکل‌های مناسب برای آیات شریفه منتخبی که در این کتاب آمده است استفاده شود که متاسفانه در کتابی که دیدم،‌ این موضوع رعایت نشده است.

وی افزود: همچنین توجه به سن و ظرفیت کودک،‌ سطح سواد و آموزش خانواده و عباراتی که انتخاب می‌شود از موضوعات بسیار مهم است که باید از توانایی و نظر کارشناسان دینی و قرآنی در این باره استفاده کرد تا آیاتی انتخاب شوند که علاوه بر اینکه در سطح توانایی کودک برای یادگیری قرار دارد،‌ از جذابیت نیز برخوردار باشد.

ابهری بر لزوم سهولت انتقال آیات در نظر گرفته شده به عنوان اصل دیگر در این باره تاکید کرد و گفت: متاسفانه آیات انتخاب شده مناسب سطح درک و فهم کودکان نیست. چنانچه این موضوع مورد توجه قرار نگیرد و لحاظ نشود،‌ قطعاً نتایج معکوس و غیر قابل پیش‌بینی در انتقال مفاهیم صورت می‌گیرد.

وی در توضیح بیشتر درباره نتایج معکوس و اینکه این موضوع شامل چه مواردی می‌شود، عنوان کرد: کودکانی که در دوران پیش از انقلاب، در خانواده‌های مذهبی رشد می‌کردند،‌ توسط والدین با مفاهیم دینی آشنایی پیدا می‌کردند و در مدارس نیز به خاطر خالی نبودن عریضه، کم و بیش مطالب کتب دینی به آنها تعلیم داده می‌شود.

ابهری در ادامه سخنانش و بیان اینکه با پیروزی انقلاب اسلامی، کودکان به عنوان سرمایه اصلی در نظر گرفته شدند، تاکید کرد: دلزدگی از دو موضوع حاصل می‌شود؛ یکی از آنها به فشارهای تربیتی در خانواده و سخت‌گیری آنها مربوط می‌شود و دومین مورد به مدارس مربوط است که بدون توجه به سن و شرایط رشد کودکان به چنین اقداماتی دست می‌زنند.

وی افزود: کودکان در سطوح اول ابتدایی باید با بازی و قصه‌های قرآنی رشد کنند و عبارات را بیاموزند، در غیر این صورت فرار از دین،‌ دلزدگی و قرآن‌گریزی در کودکان به وجود می‌آید. با توجه به شرایط اجتماعی و فرهنگی حاضر که فیلم‌های کارتون، انیمیشن و بازی‌های رایانه‌ای هیچ رنگ و بویی از آموزه دینی ندارند، طبیعی است که ‌جذابیت بیشتری برای کودکان ایجاد کنند. در این راستا لازم است انتقال مفاهیم در قالب بازی، قصه، حکایت، رسم تصاویر و رنگ‌آمیزی انجام شود که در غیر این صورت دلزدگی و فرار از دین در بچه‌ها به وجود نیاید.

گفت‌وگو از آزاده غلامی

انتهای پیام