علم با غفلت جهل و جهل با معرفت علم است

به گزارش ایکنا؛ کانال تلگرامی «غلامحسین ابراهیمی‌دینانی» با انتشار بخشی از کتاب‌ کلمات طاهرِ دینانی به شرح کلماتی قصار از بابا طاهر عریان پرداخته است. وی در شرح کلام باباطاهر که می‌گوید: «العلمُ بالغفلةِ جهلٌ و الجهلُ بالمعرفةِ علمٌ»، نوشته است:

عجب حرفی است! ما غالباً به چیزهایی علم داریم، اما علم ما غافلانه است. غفلت درون علم را نمی‌فهمیم. مثلاً می‌گوییم این درخت، درخت است. تا اینجا صحیح است اما چیزهای دیگری هم هست. از جمله اینکه هویت این درخت چیست؟ از این ابعاد غافلیم. منظور از علم غافلانه این است. یعنی به همان اندازه‌ای که از چیزی درک و شناخت داریم، قانعیم و بلکه گمان می‌کنیم آن چیز در همین اندازه شناخت ما خلاصه شده است. پس در عبارتی که گفت «العلم بالغفله» من این حرف «باء» را «مَعَ» معنا می‌کنم. این «با»ی معیت است. گاهی علم ما همراه با غفلت است و چنین علمی خودش جهل است. علمی ‌که همراه با غفلت باشد، در واقع علم نیست. همان چیزی را که تا حدی می‌شناسم، از ابعادی از آن غافلم.

اما در بخش دوم جمله می‌گوید: «و الجهل بالمعرفة علم»؛ جهلِ همراه با معرفت، علم است. یک وقت خیلی چیزها را می‌دانم، اما روی دانسته‌هایم خیلی مانور نمی‌دهم. این جهل به این معنا نیست که ندانی که می‌دانی. به این معناست که خیلی به دانسته‌هایت متکی نباشی. انسان نباید دانسته‌هایش را تمام‌عیار و آخرین مرحله بداند. نگو من به حقیقت رسیده‌ام. آنچه را تا اینجا می‌دانی، کأن‌لم‌یکن در نظر بگیر، شاید بعد از این هم چیزی باشد. چنین درکی خودش علم است و راه را برای دانستن فراتر فراهم می‌کند. اگر آنچه را که می‌دانی، همه‌چیز ندانی، علم است. جهل به دانسته‌هایمان یعنی این را همه حقیقت ندانی و این خودش علم است.