چرایی دین گریزی در جامعه اسلامی

به گزارش ایکنا از آذربایجان‌شرقی، هر چقدر که رنگ و بوی معنویات در زندگی انسان کم می شود به همان نسبت نیز میل به انجام کارها و امور خیرخواهانه و معنوی کم رنگ تر شده و به نوعی دچار عقب رفتگی معنوی می شویم.

با وجودی که منابع غنی و ارزشمندی از سیره عملی ائمه اطهار، هزاران جلد تفسیر قرآن، میلیون‌ها حدیث اهل بیت(ع) و تفاسیر ادعیه و زیارات در متنون دینی اسلام وجود دارد که نسل به نسل و سینه به سینه به ما منتقل شده است ولی هر روز در جامعه مصرف گرایی، دروغ، غیبت، تهمت، گرانفروشی، کم فروشی، بیکاری، طلاق و دیگر ناهنجاری‌های اجتماعی افزایش پیدا می کند.
با وجودی که در تمامی مکاتب بر تاثیر آموزه های دینی بر عملکرد روحی و جسمی انسان ها تاکید شده است ولی در جامعه کنونی شاهد هستیم که رنگ معنویت در جامعه در حال کم رنگ شدن است و بدون شک عوامل زیادی در این امر دخیل است.
در جامعه انسانی افراد از وجود همدیگر تاثیر می پذیرند و با زیستن در میان جمع به امیال و آرزوهای خویش دست می یابد، چراکه با اتصال و ارتباط با دیگران است که زمینه فعل و انفعال تحقق یافته در نتیجه، یک عمل خیر یا یک عمل شر شکل گیرد.
علی احسانی، کارشناس مذهبی در گفت‌و گو با ایکنا در پاسخ به این سوال که چرا با داشتن آموزه‌های بسیار غنی دینی تغییرات در عقاید شهروندان به شدت محسوس بوده و ارزش‌ها به غیر ارزش‌ها تبدیل می‌شود گفت: در حالت کلی انسان‌ها از همدیگر تاثیر می پذیرند و رابطه کنش و واکنش بین آنها انسان ها وجود دارد.
وی افزود: خالق متعال انسان ها را با فطرتی پاک و همجنس خویش (خدایی) آفریده و رسولان، پیامبران، امامان همراه با کتاب و معجزات برایش فرو فرستاده است ولی انسان در مسیر زندگی با کج روی های خود از این مسیر راست منحرف می شود.
احسانی ادامه داد: در جامعه انسانی افراد یک جامعه با عمل خویش بر یکدیگر تأثیر می‌گذارند وقتی یک فرد در جامعه دارای اعمال نیک و خوشنامی باشد عمل او نه تنها بر وی تاثیر گذار است بلکه تاثیر این عمل ور جامعه نیز به خوبی مشهود است چرا که انسان‌ها با عمل و عکس العمل رفتارهای همدیگر در جامعه زندگی می کنند.
وی پیروی کردن انسان از هوای نفس را در بروز انواع گناه در جامعه موثر دانست و گفت: با وجودی که در دین اسلام شدیدا به غلبه بر هوای نفس تاکید شده است و با حفظ رابطه با خداوند مهربان انسان می‌تواند بر هوای نفس غلبه کند ولی مشاهده می شود که انسان‌ها در مبارزه با هوای نفس شکست می خورند و از آن جایی که در یک جامعه زندگی می کنیم در اثر اطاعت از نفس در جامعه دروغ گفته، ربا خواری کرده و بسیاری از این کارها را انجام می دهیم.
کارشناس مذهبی در ادامه تاثیر لقمه حرام را در پیروی از هوای نفس مورد تاکید قرار داد و گفت: طبق روایات معتبر دینی لقمه حلال در زندگی، ما را به سمت انجام اعمال و رفتارهایی سوق می‌دهد که زیرمجموعه معروف‌ها هستند. و و لقمه حرام ما را به سمت پذیرش افکار و انجام اعمالی هدایت می کند که زیر مجموعه منکرها هستند.
احسانی خاطرنشان کرد: وقتی در جامعه ای گرایش به لقمه حرام بیشتر باشد در نتیجه گرایش به سمت منکراتی همچون تهمت، غیبت ، دزدی، گرانفروشی، کم فروشی، مصرف گرایی بی جهت، آسیب‌های اجتماعی از جمله طلاق و بیکاری و اعنیاد نیز افزایش پیدا می کند.
وی با اشاره به اینکه انسان باید در طعام خود دقت کرده و از خوردن طعام شبهه ناک خودداری کند افزود: علت اینکه انسان لازم است از خوردن مال حرام اجتناب کند، این است که حرام، قلب را تاریک می کند و بصیرتش را از بین می برد؛
این کارشناس مذهبی رواج کارهای منکر و حرام را در جامعه ناشی از دوری گزینی انسان امروز از معنویات و یاد خدا ذکر کرد و گفت: ایمان به جهان پس از مرگ و رسیدگی به اعمال و کردار انسانی سبب می شود که فرد از فراموشی رها شده و به نتیجه اعمال خو بیاندیشد.
احسانی کاهش اعتقاداتی دینی انسان ها در عصر حاضر را ناشی از عملکرد برخی از مروجین و مبلغین دینی دانست و افزود: متاسفانه در بسباری از موارد مشاهده می شود برخی از مبلغین و افرادی که دستورات دینی را در مراکز مختلف و برای رده های سنی گوناگون تبلیغ می کنند خودشان به گفته های خو عمل نمی کنند.
وی تصریح کرد: برآورد چنین رویدادهایی در جامعه این است که در اثر این رفتارها جامعه دینی در عین دینی و اسلامی بودن دین گریز می شود.
از نظر کارشناسان عوامل دین گریزی در جامعه اسلامی، یا گریز از مکتب اسلام به عوامل محیطی و عوامل درونی و فردی افراد نیز بستگی دارد.
دربحث عوامل محیطی می توان به شرایط (اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی) و نارسایی عوامل مؤثر در معنویت گرایی، تهاجم فرهنگی، عدم اجرای فریضه امر به معروف و نهی از منکر، عدم تأمین نیازهای اولیه، رواج خرافه پرستی، هوا پرستی ها، منفعت طلبی ها و درگیری برخی گروه ها و جناح های مذهبی بر سر کسب مقام و قدرت، تعارض قول و عمل متولیان و طرفداران حکومت دینی، عدم انتقال ارزش هایی؛ مانند ایثار، استقلال طالبی، معنویت گرایی اشاره کرد و در بحث عوامل درونی نیز می توان گرایش به تمایلات و هواهای نفسانی، ضعف بینش دینی افراد، ضعف و سستی بنیان های دینی خانواده ها را مد نظر قرار داد.
گزارش از معصومه درخشان