تعدد بازیگران و موضوعات؛ عوامل چند مجهولی شدن معادلات در سوریه/ غربی‌ها در موضع انفعال قرار دارند
گروه سیاسی ــ سفیر اسبق ایران در سوریه در نشست تخصصی «سوریه، افق آینده، فرصت‌ها و چالش‌ها» گفت: سوریه مرکز تحولات و رخدادهای مقاومت در برابر نظام سلطه است و دو مؤلفه تعدد بازیگران و تعدد موضوعات باعث شده‌اند تا در سوریه معادله چند مجهولی حاکم شود.
به گزارش ایکنا، دومین نشست تخصصی «سوریه، افق آینده، فرصت‌ها و چالش‌ها» پیش از ظهرامروز، سه‌شنبه، 4 اردیبهشت ماه، در سالن اجتماعات جمعیت دفاع از ملت فلسطین با حضور محمد رضا شیبانی، سفیر اسبق ایران در سوریه و محمد رضا حاجیان، کارشناس مسائل منطقه برگزار شد.
شیبانی در ابتدای این نشست ضمن تبریک فرارسیدن ماه شعبان، سوریه را مرکز تحولات و رخدادهای مقاومت در برابر نظام سلطه دانست و در ادامه دو فاکتور مهم را در وخیم‌تر شدن بحران امروز سوریه مؤثر دانست و در این باره تصریح کرد: این دو فاکتور باعث شده‌اند تا در سوریه معادله چند مجهولی حاکم شود. که اولین فاکتور آن تعدد بازیگران و دومین فاکتور تعدد موضوعات است.
وی در توضیح تعدد بازیگران گفت: تعدد بازیگران در صحنه میدانی سوریه شرایطی را به وجود آورده تا منافع مختلف در بحران امروز درگیر شوند و چه بسا منافع ملی سوریه را مورد تأثیر قرار دهند. همچنین در این خصوص ما شاهد حضور گروه‌های مسلح تروریستی مثل داعش و القاعده درسوریه هستیم؛ هر چند که داعش از بین رفته اما همچنان خطر آن به قوت خود باقی است. دیگر بازیگر درگیر در بحران سوریه، اکراد می‌باشند و در کنار آن باید غرب را هم به این دو افزود. در واقع غربی که امروز ادعا می‌کند ارتش سوریه از سلاح شیمایی در غوطه شرقی استفاده کرده در موضع ضعف قرار گرفته و این ادعا برخواسته از انفعال آن است.
شیبانی در خصوص تجاوز اخیر غرب به سوریه افزود: یکی دیگر از دلایل این تجاوز مربوط به نتایج مثبت نشست‌های سوچی و آستانه است. غرب احساس کرد ایران، روسیه و سوریه به سرعت در حال دستیابی به یک گشایش سیاسی هستند و لذا برای مقابله با پیروزی‌های محور مقاومت در حلب و شکست حلقه‌های تروریستی یکی پس از دیگری بلافاصله ورود پیدا کردند. همچنین در این رابطه این موضوع قابل توجه است که ترکیه با دیدن پیروزی‌های جبهه مقاومت، تمایل به چرخش شدیدی به سمت ایران و روسیه از خود بروز داد.
سفیر پیشین ایران در سوریه با تاکید بر اینکه «آمریکایی‌ها در سردرگمی استراتژیک در ارتباط با بحران سوریه به سر می‌برند و هنوز نتوانسته‌اند سیاست و راهبرد خود را در ارتباط با بحران سوریه نهایی کنند»، افزود: در واقع آن‌ها با یک پارادوکس در این زمینه روبرو هستند. در داخل آمریکا رویکرد نظامی‌گری با مخالفانی جدی در داخل افکار عمومی این کشور و همچنین برخی از افراد و سیاستمداران شناخته شده آمریکایی روبروست. از دیگر سو از نظر اقتصادی وضعیت آمریکا به نحوی نیست که این کشور بخواهد هزینه گسترده‌ای را برای جنگ بپردازد. آقای ترامپ نیز خود یک فرد اقتصادی است و بیشتر تمایل به دورشدن از کشورهای منطقه دارد، تا اینکه بخواهد آمریکا هزینه‌ای را در ارتباط با مسائل منطقه بپردازد.
شیبانی در این رابطه افزود: از دیگر سو هم‌پیمانان آمریکا در منطقه همچون عربستان و اسرائیل و همچنین برخی از هم پیمانان اروپایی این کشور اصرار دارند که آمریکا نقش جدی‌تری را در بحران سوریه ایفا کند، ولی در مجموع به نظر می‌رسد که امریکایی‌ها در شرایط فعلی به این نتیجه رسیده‌اند که حضور مستقیم آن‌ها در سوریه به نفع‌شان نیست و شاید آن‌ها رویکرد انتخاب نیروهای بومی را در پیش بگیرند. در واقع به نحوی رفتار کنند که نیروهای نظامی آمریکا در آن منطقه حضور نداشته باشند و توانمندی نیروهای هم‌پیمانشان برای پیشبرد اهداف‌شان استفاده کنند.
وی با بیان اینکه «در همین راستا در رسانه‌ها در روزهای اخیر بحث استفاده از نیروی عربی در سوریه مطرح شده است»، اظهارکرد: البته هنوز مشخص نیست که این موضوع نیز چقدر امکان تحقق دارد. به نظر می‌رسد بحث استفاده از نیروی عربی در سوریه یک پیشنهاد سعودی است و محمدبن سلمان در جریان سفرش به آمریکا و توقف طولانی مدتش در این کشور، امریکایی‌ها را متقاعد کرده که نیروی عربی با هزینه عربستان در سوریه مستقر شود و فقط امریکایی‌ها بر این نیروها اشراف داشته باشند.
سفیر اسبق ایران در سوریه ادامه داد: ولی تصور نمی‌کنم که تمامی کشورهای عربی به این نتیجه رسیده باشند و برخی از آن‌ها بر این اعتقاد هستند که هزینه این موضوع از دستاوردهای این امر بیشتر است و احتمالا تعدادی از آن‌ها با این امر همراهی نخواهند داشت.
این کارشناس مسائل بین‌الملل همچنین به رویکرد رژیم صهیونیستی در ارتباط با بحران سوریه اشاره کرد و افزود: تا پیش از تحولات اخیر و شکست میدانی داعش، اسرائیلی‌ها خرسند بودند که این درگیری به وجود آمده و آن را فرصتی طلایی می‌دانستند که در چارچوب این بحران یکی از حلقه‌های مخالفت دچار بحران شده است و گروه‌هایی که در برابر دولت سوریه ایستاده‌اند حاضر هستند امتیازات چشمگیری به صهیونیست‌ها بدهند، ولی با ایستادگی ارتش سوریه و جریان مقاومت، روند معادلات شکل دیگری گرفت و تهدیدی که علیه مقاومت شکل گرفته شده بود به فرصتی مناسب برای این جریان تبدیل شد، چنان‌که که ما اکنون شاهد گسترش جغرافیای جریان مقاومت و تفکر مقاومت هستیم.
شیبانی همچنین با اعتقاد بر اینکه اروپایی‌ها به دنبال گرفتن نقشی جدی‌تر در بحران سوریه هستند، اظهارکرد: به نظر می‌رسد که می توان از ظرفیت اروپا برای پیشبرد این بحران استفاده کرد البته باید این موضوع مورد توجه باشد که به چه میزان می‌توان به اروپا به عنوان یک عامل خارجی در منطقه اعتماد کرد.
سفیر پیشین ایران در سوریه با بیان اینکه «ابعاد بین‌المللی بحران سوریه باعث پیچیده‌تر شدن آن شده است»، افزود: به نظر می‌رسید که برخی از کشورها از جمله آمریکایی‌ها و همچنین رژیم صهیونیستی مایل به استمرار بحران در سوریه هستند، به این دلیل که جایگزین مطمئنی برای حل این بحران ندارند و فاکتورهای تاثیرگذاری درحل این بحران نیستند. آن‌ها به دنبال کسب وقت بیشتر هستند، این در حالی است که هر چه از این بحران گذشته است، شرایط آمریکایی‌ها در مورد سوریه وخیم‌تر شده است.
شیبانی در بخشی دیگر از صحبت‌های خود با اعتقاد بر اینکه «آمریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها به دنبال این هستند که از طریق سوریه با جریان مقاومت و ایران برخورد کنند»، در همین رابطه توضیح داد: ظواهر امر نشان می‌دهد که آن‌ها تلاش دارند که استفاده از فضای هوایی سوریه برای پیشبرد اهداف خود را یک امر عادی کنند و به طور مستمر حاکمیت هوایی و بعضاً زمینی سوریه را نقض کنند. به مانند آن‌چه که چند سال قبل در ارتباط با لبنان انجام دادند.
شیبانی با تأکید بر اینکه «آمریکا و اسرائیل همچنان موضوع تقسیم منطقه براساس مولفه‌های طایفه‌ای و مذهبی را در دستور کار دارند و تحقق این موضوع به نفع اسرائیل خواهد بود»، در پاسخ به سؤالی در مورد نقش ترکیه در بحران سوریه و همچنین روند آستانه و علت تغییر موضع اولیه ترکیه در ارتباط با این بحران افزود: اولویت ترک‌ها در سوریه تغییر کرده، ترکیه سیاست دوگانه‌ای را در ارتباط با این بحران در پیش دارد. از یک طرف با ایران و سوریه در روند آستانه مشارکت می‌کند و از طرف دیگر می‌بینید که نیم نگاهی به طرف‌های غربی دارد و من فکر می‌کنم که ترکیه در صورتی که منافعش اقتضا کند ممکن است به رویکرد قبلی‌اش بازگردد.
وی با اشاره به حمایت ترکیه از حمله آمریکا، انگلیس و فرانسه به سوریه اظهارکرد: قاعده این موضوع این بود که اگر ترکیه مخالف این حمله نیست حداقل سکوت می‌کرد، ولی دیدیدم که به صورت علنی از این موضوع حمایت کرد و زمزمه‌هایی از شعارهای اولیه خود مبنی بر اینکه بشاراسد جنایتکار است و باید برود، دوباره مطرح کرد.
شیبانی با تاکید بر اینکه اقدام ترکیه در منطقه عفرین سوریه بدون هماهنگی آمریکا نبوده است، در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه چقدر احتمال دارد صهیونیست‌ها در سوریه با ایران درگیری نظامی پیدا کنند،گفت: اگر صهیونیست‌ها این اقدام را انجام دهند دچار اشتباه بزرگ استراتژیکی شده‌اند و این موضوع تبعات جدی برای آن‌ها به همراه خواهد داشت.
«محمدرضا حاجیان»، کارشناس مسائل منطقه از دیگرسخنران این نشست بود که در ابتدا صحبت‌های محمدرضا شیبانی در خصوص وجود متغیرهای و پارامترهای زیاد در سوریه و ارتباط آن با پیچیدگی بحران در این کشور را مورد تأکید قرار داد و افزود: حتی این متغیرها پیش بینی آینده را هم سخت کرده و حضور مستقیم آمریکا بر گستره آن افزوده است.
وی با تأکید بر این موضوع که حضور مستقیم آمریکا در ابعاد سیاسی، نظامی و امنیتی شرایط را حساس‌تر ساخته است، تصریح کرد: در بعد نظامی این کشور خواهان بالا بردن هزینه است تا برای طرف مقابل که می‌خواهد به ثبات و آرامش دست یابد هزینه سنگین را تحمیل کند
کارشناس مسائل منطقه در ادامه با طرح این سوال که «این بحران تا چه زمانی به پایان می‌رسد؟» گفت: با توجه به بازیگران و طرف‌هایی که وجود دارند خیلی سخت است که بتوانیم بگوییم این بحران به‌زودی از بین خواهد رفت. حداقل تا 2 یا 3 سال آینده نباید چنین انتظاری داشت و دراین مدت فقط با توسل به زور می‌توان سایر مناطق تحت اشغال را به دست آورد.
حاجیان، شرق «فرات» تا مرزهای «اقلیم کردستان» و «المیادین» را به یک مثلث تشبیه کرد که تحت سیطره نیروهای کردی می‌باشند و در این رابطه ادامه داد: این نیروهای کردی در این مناطق مستقیماً تحت‌الحمایه آمریکا هستند و حتی عشایر عرب هم با آن‌ها همکاری دارند و به دلیل برخورداری از برتری‌های مالی و تسلیحاتی، یک چالش بزرگی را از لحاظ امنیتی برای دولت سوریه به وجود آورده‌اند و برای اینکه دولت سوریه بتواند بر این چالش غلبه کند باید دست به یک پاکسازی بزند تا نگذارد این گروه‌ها از این منابع آبی و نفتی به‌عنوان اهرم فشار استفاده کنند. لذا راه حل سیاسی هرگز پاسخ‌گو نخواهد بود و باید توجه کرد که جایگاه آمریکا دراین منطقه بسیار سست شده و فرصتی برای دولت سوریه است.
وی افزود: دولت سوریه بنا بر دلایل مالی و نظامی به تنهایی نمی‌تواند مناطق تحت اشغال آمریکا و ترکیه را بازپس بگیرد و همین که مناطق جزئی را به دست آورد و تروریست‌ها را به حاشیه راند، اقدام مهمی بود و مقدمات عملیات‌های بعدی را فراهم کرده است. اما این اقدام باید با هماهنگی‌های ایران و روسیه صورت پذیرد؛ مثلاً ترکیه درجنوب ادلب و شرق حلب حضور دارد و اگر بشاراسد بخواهد دست به اقدام نظامی بزند، توافقات سوچی و آستانه را زیر پا گذاشته و ضروری است که ایران و روسیه با ترکیه گفت‌وگو کنند.
حاجیان، با بیان این مطلب که «عده‌ای در داخل کشورمان می‌پرسند نقش ایران در آینده سوریه چه خواهد بود؟» تصریح کرد: اگر ما بخواهیم در آینده سوریه حضور داشته باشیم باید از پپیش برنامه‌ریزی انجام می‌دادیم. البته هرچند اولویت‌های اقتصادی انگیزه حضور ما در سوریه نیست؛ زیرا اولویت‌های ما برای حضور در این کشور بیشتر سیاسی و امنیتی بوده‌اند. و چون در دستیابی به این اولویت‌ها موفق بودیم از نظر بالقوه فرصت‌های فرهنگی و اقتصادی پیش روی ما قرارگرفته‌اند اما متأسفانه نتوانستیم آن‌ها را به بالفعل تبدیل کنیم.
وی در بخشی دیگری از سخنان خود به تحلیل رابطه ایران و روسیه پرداخت و افزود: روسیه نقش مهمی در سوریه دارد و این روزها می‌خواهند روابط ما با روسیه را تیر و تار کنند و با شانتاژهای سیاسی مثل خیانت روسیه به ایران درجهت تقویت آن هستند. در صورتی‌که روسیه در بحران سوریه نهایت همکاری را با ما داشته و برخورد باز در مقابل از خود بروز داده و اگر هم مشکلی وجود دارد آن مشکل از طرف ما است.
گزارش از سعید امینی
انتهای پیام
