اصول مقابله با آسیب‌های فضای مجازی از نگاه دین/ جایگاه سواد رسانه‌ای
گروه فناوری اطلاعات ــ یک کارشناس مباحث تربیتی در حوزه کودک و نوجوان با اشاره به احادیث ائمه معصومین(ع) در بحث تربیت و اثر فضای مجازی بر آن گفت: در بحث فضای مجازی سواد رسانه‌ای همانند رژیم غذایی عمل می‌کند ولی ما به این موارد مهم توجهی نمی‌کنیم، در صورتی که باید بدانیم فضای مجازی یک چاقوی دولبه است.
حجت‌الاسلام والمسلمین سید علیرضا تراشیون، کارشناس مباحث تربیتی در حوزه کودک و نوجوان در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا؛ با اشاره به مسئله رها شدگی فرهنگی در فضای مجازی و آسیب شناسی تربیتی در این فضا، گفت: بچه‌های امروز ما نسلی مظلوم هستند که در برابر هجمه‌های مختلف رسانه‌ای قرار گرفته‌اند؛ درصورتی که در نسل‌های گذشته، رسانه ما به یک تلویزیون آن هم در دو شبکه که برنامه‌های آن هم بعد از ظهر شروع به پخش می‌کرد محدود می‌شد. رسانه آن روزها، یک ساعت در روز برنامه کودک، هفته‌ای یک فیلم سینمایی و تنها یک سریال داشت و خبری از کامپیوتر، تبلت، تلفن همراه و شبکه‌های اجتماعی نبود، به همین خاطر کودکان آن زمان با طبیعت خودشان رشد می‌کردند و از این حیث نسلی شاداب و پر انرژی بودند.
بدون آگاهی مورد هجمه رسانه‌ای قرار گرفته‌ایم
وی در ادامه با بیان اینکه نسل امروز به دلیل گستردگی رسانه‌ها مورد هجمه وآسیب‌های مختلفی قرار گرفته است، افزود: والدین در این موضوع باید به حدی دقت و توجه داشته باشند که برای حل این مشکلات بهترین و سریع‌ترین اقدام ممکن را انجام دهند، چراکه بدون این که سطح آگاهی بالا رفته باشد مورد هجمه‌های رسانه‌ای قرار گرفته‌ایم.
این کارشناس مباحث تربیتی تصریح کرد: در دنیای غرب همچنان‌که در بحث رسانه از ما جلوتر بودند، کلید واژه‌ای با عنوان سواد رسانه‌ای، مرسوم شد به این معنی که در مدارس، دانشگاه‌ها و رسانه‌ها به والدین یاد دادند چگونه با رسانه‌ها برخورد کنند. به علاوه آنها فضای رسانه‌ای را باز گذاشتند و آموزش‌های لازم را به خانواده‌ها دادند.
سواد رسانه‌ای همانند رژیم غذایی عمل می‌کند
حجت‌الاسلام والمسلمین تراشیون با تأکید بر اینکه سواد رسانه‌ای همانند رژیم غذایی عمل می‌کند، گفت: سواد رسانه‌ای به ما می‌گوید چه برنامه‌ای را ببین و چه برنامه‌ای را نبین و اینکه چه گروه سنی چه برنامه‌ای را باید ببیند. ولی ما به این موارد مهم توجهی نمی‌کنیم؛ درصورتی که باید بدانیم فضای مجازی یک چاقوی دولبه است، یعنی باید از بعد مثبت آن استفاده شود، در غیر این صورت باید منتظر آسیب‌های آن باشیم.
وی با تأکید بر ضرورت آموزش سواد رسانه‌ای در خانواده‌ها، گفت: متأسفانه امروز برخی از سریال‌های فاخر ساخت کشور که در صدا و سیما هم پخش می‌شوند برای بچه‌ها مضر است؛ به عنوان مثال سریال تاریخی مختارنامه که از نظر ما بسیار عالی و آگاهی بخش بود اما از زاویه نگاه فرزندانمان اصلا مفید نبود. در فضای مجازی هم همین اتفاق در حال به‌وقوع پیوستن است؛ شما می‌بینید بزرگترها استفاده خوبی از این فضاها دارند و اطلاعات تربیتی برای خانواده‌ها، آشپزی برای خانم‌ها و موارد مفید بسیاری را از آن دریافت میکنند، اما ممکن است این فضا زمانی که در اختیار فرزندان و بچه‌ها قرار می‌گیرد، آسیب‌هایی را به همراه داشته باشد.
این استاد حوزه و دانشگاه در ادامه با بیان اینکه در حوزه تربیتی بلوغ زودرس خوب نیست و فضای مجازی باعث این اتفاق می‌شود به ایکنا گفت: در این اتفاق کودکان ۱۰ تا ۱۱ساله که بلوغ جنسی زود هنگام پیدا کنند آسیب می‌بینند، چراکه به بلوغ عقلی نرسیده و تنها عقل می‌تواند مسئله جنسی را کنترل کند. شما می‌دانید افراد بالغ ممکن است جزئی‌ترین مسائل را هم ابتدا بدانند اما برای یکدیگر بازگو نمی‌کنند. چون عقلشان مدیریت می‌کند، اما یک کودک چهار یا پنج ساله اگر همین مسئله را بداند فردای آن روز برای دیگر بچه‌ها بازگو می‌کند، چون عقل او نتوانسته این مسئله را کنترل کند. از این جهت سایت‌ها، تلفن همراه، کامپیوتر و بازی‌های کامپیوتری همگی جزو فضای مجازی و در مواقعی آسیب‌زا هستند.
تنها والدین مسئول تربیت بچه‌هایشان هستند
حجت‌الاسلام والمسلمین تراشیون تصریح کرد: ما نباید دنبال این باشیم که همیشه دیگران برای ما دل بسوزانند و یا مشکلات را کنترل کنند، لذا باید بدانیم تنها والدین مسئول تربیت بچه‌هایشان هستند. اگر والدین از فرزندانشان مراقبت نکنند هیچکس دیگری این کار را نخواهد کرد.
وی در پاسخ به این سوال که برخی خانواده‌ها عقیده دارند فضاهای مجازی زمینه فساد در جامعه کنونی است، پس آیا فاصله گرفتن از فضای مجازی درست است؟ گفت: اگر واقعا بتوانیم فضای مجازی را به زندگی خود وارد نکنیم چیز بدی نیست، اما بحث سواد رسانه‌ای و مدیریت مسئله مهم است، یعنی استفاده از امکانات تکنولوژی به بهترین روش و بالا بردن سطح آگاهی نسبت به آن؛ ما نمی‌توانیم رسانه را کنار بگذاریم بلکه باید خودمان را قوی کنیم و کاری کنیم که ما پیروز این عرصه رقابتی باشیم.
این کارشناس مباحث تربیتی در حوزه کودک و نوجوان با اشاره به آسیب‌های تربیتی فضای مجازی در مورد کودکان که کمتر مورد بحث قرار می‌گیرد، به ایکنا گفت: امام صادق(ع) می‌فرمایند: «فرزندانتان را آزاد بگذارید تا هفت سال اول بازی کنند»؛ همچنین پیامبر اسلام حضرت محمد(ص) می‌فرمایند: «بچه‌ها وقتی کوچک‌اند و جنب و جوش دارند، در زمان نوجوانی و جوانی باهوش و با استعداد می‌شوند»، پس بهتر است اجازه دهیم فرزندانمان بر اساس طبیعت خودشان رفتار کنند؛ وقتی کودکی با رسانه و تلفن همراه سرگرم باشد بی‌تحرک می‌شود و این باعت کم شدن و یا متوقف شدن هوش آنها می‌شود. فضای مجازی باعث بی‌تحرکی بچه‌ها شده است و پیامبر اسلام(ص) هرگاه کودکی را در گوشه‌ای بی‌تحرک می‌دیدند نگرانش می‌شدند.
فضای مجازی ورود یک بیگانه به خانه است
حجت‌الاسلام والمسلمین تراشیون تصریح کرد: فضای مجازی ورود یک بیگانه به خانه است و ما باید نگاهمان به فضای مجازی این گونه باشد. متأسفانه گاها دیده شده که استفاده از فضای مجازی به سن ۹ ماهگی رسیده و کودکان از سن ۹ ماهگی با رسانه‌ها در ارتباط هستند. وقتی کودکان از این فضاها استفاده میکنند از هم سن و سالان خود در برخی موارد رشد عقب می‌مانند.
وی با اشاره به انواع آسیب‌هایی که در صورت نبود سواد رسانه‌ای در مواجه با فضای مجازی به کودکان و خانواده‌ها وارد می‌کند، گفت: بچه‌هایی که از این فضاها استفاده میکنند دچار پرخاشگری می‌شوند. صفحات نورانی تلفن همراه، کامپیوتر و مانیتور دارای امواجی است که روی بخش پیشین مغز اثر می‌گذارند و این قسمت از مغز کار برنامه‌ریزی و کنترل را بر عهده دارد که این امواج آنها را مختل می‌کند. پیامبر اسلام(ص) می‌فرمایند: «تفرجگاه کودکان خاک است» و امروزه دانشمندان به این نتیجه رسیده‌‌اند که خاک بازی باعث افزایش یادگیری شده و نشاط آور است، همچنین افسردگی را از بین می‌برد پس بازی کردن با خاک بدن را مقاوم می‌کند وخاک ضد درد است.
از خود بیگانگی یکی از آسیب‌های مواجهه نادرست با فضاهای مجازی است
این استاد حوزه و دانشگاه بیان کرد: از خود بیگانگی یکی از آسیب‌های مواجهه نادرست با فضاهای مجازی است؛ حدود 70 درصد از شخصیت انسان‌ها تا سن هفت سالگی شکل می‌گیرد، پس باید در این سن توجه و مراقبت بیشتری از فرزندان بشود. افسردگی آسیب دیگر این فضا است. در قدیم انسان‌ها به ندرت دچار افسردگی می‌شدند اما امروزه کودکان پنج تا شش سال دچار افسردگی می‌شوند و کودکانی که از فعالیت بدنی لذت می‌برند در این سن کم تحرک شده و حوصله انجام کاری را ندارند.
حجت‌الاسلام والمسلمین تراشیون لجبازی را یکی دیگر از آسیب‌های این فضا دانست و به ایکنا گفت: بچه‌هایی که از فضای مجازی استفاده میکنند نسبت به حرف پدر و مادر خود لجباز می‌شوند و زیر بار حرف نمی‌روند. امروزه خانواده‌ها به دلیل اینکه فرزندان در بیرون از خانه حرف بد یاد می‌گیرند آنها را از بیرون رفتن منع میکنند اما متاسفانه نمی‌دانند آسیب‌های فضای مجازی بیشتر و بدتر از یاد گرفتن حرف‌های بد است.
انتهای پیام
