دلایل خروج ترامپ از برجام با وجود مخالفت‌های جهانی/ واکنش جمهوری اسلامی معقول بود
گروه سیاسی ــ کاردار اسبق ایران در لندن با تشریح دلایل اقدام ترامپ در خروج از برجام علیرغم مخالفت‌های جهانی، در خصوص واکنش جمهوری اسلامی ایران گفت: این واکنش و سخنان رئیس‌جمهور معقول بود، زیرا ایران قادر است از همه گزینه‌های خود استفاده کند اما نه به شکل هیجانی و یکباره. باید گام به گام جلو رفت و به عقیده من گام اول از سوی ایران حساب‌شده و منطقی برداشته شد.
به گزارش ایکنا، اقدام شب گذشته دونالد ترامپ در اعلام خروج آمریکا از برجام با مخالفت‌های جهانی از جماله مخالفت کشورهای اروپایی مواجه شد. دکتر روحانی نیز در سخنانی با اعلام اینکه امریکا عملا از روز اول در برجام نبوده، خروج آمریکا از برجام خروج یک مزاحم تعبیر و بر ادامه برجام با سایر کشورهای حاضر در 1+5 تأکید کرد و البته آن را مشروط به تامین منافع و مواهب ایران از برجام بدون حضور امریکا کرد.
در این راستا سید جلال سادتیان، کارشناس مسائل بین‌المللی و کاردار اسبق ایران در لندن، در گفت‌وگو با ایکنا به تحلیل و بررسی اقدام ترامپ واکنش جمهوری اسلامی پرداخته اس که در ادامه می‌آید:
ایکنا: جنابعالی دلایل اقدام شب گذشته ترامپ در اعلام خروج آمریکا از برجام با وجود مخالفت اغلب کشورهای جهان از جمله اروپایی‌ها، روسیه و چین را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
آنچه در بدو امر به نظر می‌رسد این است که لابی صهیونیستی و شخص نتانیاهو بر روی ترامپ بسیار تأثیرگذار بودند و او را وادار کردند که دست به چنین اقدامی بزند. اسرائیل احساس عدم امنیت می‌کند و به دلیل از بین رفتن داعش و نزدیک شدن ایران به مرزهای خودش، این امر را بسیار برجسته کرده و آقای ترامپ را هم به این مسیر کشانده است.
از طرفی روحیات آقای ترامپ هم به این امر کمک کرد. وی همواره به دنبال این بوده و هست که بگوید حرف، حرف خودم است و این مطلبی نیست که به عنوان تحلیل ارائه شود بلکه بسیاری از نزدیکان ترامپ و روانشناسان تأیید می‌کنند که آقای ترامپ دچار یک نوع خودشیفتگی و خودکامگی‌های خاصی را دارد.
نکته سوم این است که آقای ترامپ به دنبال این است که بتواند بحران‌های منطقه خاورمیانه را افزایش دهد تا به موجب آن دست در جیب کشورهای عربی کند و حتی خود ترامپ این تعبیر را به کار برد که باید اینها را دوشید. به عبارتی ترامپ می‌خواهد در سایه افزایش بحران در این منطقه می‌خواهد کشورهای عربی را هر چه بیشتر به سمت خودش جذب کند و از منابع و امکانات آنها بهره ببرد.
نکته چهارم مسئله گذار سیستم جهانی و تغییر قطب‌های قدرت است. بعد از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، آمریکا در بدو امر تصور می‌کرد که تنها ابرقدرت باقی‌مانده ایالات متحده آمریکاست. شاهد بر این مدعا، نظریه و سخنان آقای فوکویاما بود که در آن زمان پایان جهان و پیروزی لیبرال دموکراسی امریکایی را اعلام کرد. البته پس از آن، ساموئل هانتینگتون عنوان کرد اینگونه نیست بلکه جنگ تمدن‌ها آغاز شده است که متعاقب آن آقای خاتمی، رئیس‌جمهور وقت کشورمان، گفت‌وگوی تمدن‌ها را مطرح کرد که در ان زمان مورد توجه سازمان ملل قرار گرفت.
اما روندی که دنیا طی کرد به سمت رشد یافتن قطب‌های دیگر قدرت بود که از آن تعبیر به یک چندقطبی می‌شود. اقتصاد چین از این کشور یک ابرقدرت اقتصادی ساخته است، روسیه در سایه مدیریت پوتین و درآمدهای کلان نفتی و گازی سال‌های اخیر به یک قدرت مطرح جهانی تبدیل شده به گونه‌ای که دخالت‌های ارضی در کریمه و اوکراین انجام داده و امروز هم حضور فعال خود را در منطقه خاورمیانه به ویژه سوریه نشان داده است. اتحادیه اروپا هم سال‌هاست تلاش می‌کند که به عنوان یک قطب قدرت مطرح باشد و این قطب‌های قدرت در حال رقابت هم هستند و به خصوص اتحادیه اروپا و آمریکا در عین دوستی و همکاری، رقابت‌های شدیدی نیز دارند و این رقابت به ویژه در همین قضیه اعلام خروج آمریکا از برجام از سوی ترامپ، به خوبی مشاهده شد که اروپایی‌ها کاملا مخالفت خود را ابراز کردند و حمایت خود را از برجام اعلام کردند. البته اینکه اروپایی‌ها تا چه حد به این حمایت ادامه دهند بحث دیگری است.
اروپایی‌ها با این کار از حیثیت و اعتبار بین‌المللی خود دفاع کرده و گسترش نفوذ خود در خاورمیانه و مراودات خاص خودشان را در اولویت قرار دادند، به نوعی که حتی بریتانیا که متحد نزدیک آمریکاست در این ماجرا در کنار اروپایی‌ها ایستاد و خروج آمریکا از برجام را تقبیح کرد.
نکته پنجم اینکه یک نوع بی‌منطقی در این حرکت امریکا احساس شد و یک چهره قلدرمآب و بی‌توجه به همه قواعد و معیارهای بین‌المللی از آمریکا برای جهانیان ترسیم شد که این تعبیر ترامپ مبنی بر «همه چیز برای امریکاست» را نشان داد. یعنی امریکایی که خود را مروج و مبشر لیبرال دموکراسی و حقوق بشر می‌دانسته در دوره ترامپ دچار یک برگشت شده که در آن یک نوع ناسیونالیسم آمریکایی در حال گسترش یافتن است که این در دنیای امروز امر مثبتی نیست و اروپایی‌ها، روس‌ها، دبیرکل سازمان ملل و بسیاری از اندیشمندان مستقل دنیا و حتی برخی از جمهوریخواهان و اعضای کنگره آمریکا در مقابل این اقدام ترامپ موضع‌گیری کردند.
ایکنا: حمله بلافاصله اسرائیل به سوریه پس از این اقدام ترامپ چه پیامی دارد؟
همانطور که ذکر شد عمده فشارها بر روی ترامپ برای اعلام خروج از برجام از ناحیه اسرائیل بود. اسرائیل در خاورمیانه امروز احساس عدم امنیت می‌کند و تصور می‌کند که ایران با پایگاه‌های خودش در داخل سوریه که همکاری نزدیک با حزب‌الله دارند در حال تهدید اوست. لذا نه فقط حمله شب گذشته، بلکه حملات قبلی که منجر به شهادت رساندن برخی از نیروهای ایرانی و بمباران برخی پایگاه‌های نظامی سوریه شد، تمهیداتی است که اسرائیل به کار می‌بندد که پای آمریکا را به منطقه برای جنگ با ایران بکشانند.
صهیونیست‌ها مدت‌هاست در حال تلاش هستند که ایران را در منطقه محدود کنند. اما مشکل این است که اسرائیلی‌ها حریف ایران نیستند و لذا محمد بن سلمان را که اداره امور را در عربستان به عهده دارد، تحریک کردند که تحت حمایت آنها با ایران مقابله کرده و نفوذ عربستان را در منطقه گسترش دهد. بن سلمان هم به طمع توسعه نفوذ خودش در منطقه دست به آتش‌افروزی‌هایی زده که جنگ با یمن نمونه بارز آن است که البته پس از حدود 4 سال با وجود دست زدن به انواع و اقسام جنایات، پیشرفتی حاصل نشده است. لذا هر دو رژیم حس کردند به تنهایی قادر به مقابله با ایران نیستند و براین اساس سعی کرده و می‌کنند که تمهیداتی را فراهم کنند که پای آمریکا به منطقه باز شود و چنین تصور می‌کنند که اگر امریکا وارد شود ناتو هم پشت سر آمریکا، وارد درگیری با ایران می‌شود ودر آن زمان می‌توانند ضربات کاری به ایران وارد کنند.
برهمین اساس آنها گزینه‌های مختلفی را علیه ایران مطرح می‌کنند. یعنی حمایت اسرائیل از استقلال اقلیم کردستان عراق، استعفای سعد حریری و حملات به پایگاه‌های نظامی سوریه، همگی آنها نشانه این است که رژیم صهیونیستی و عربستان به دنبال ایجاد درگیری و تنش، توسعه جنگ و کشاندن پای امریکا به چنین جنگی است.
ایکنا: واکنش جمهوری اسلامی ایران از جمله سخنان دیشب رئیس‌جمهور به اقدام ترامپ را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
واکنش جمهوری اسلامی و سخنان رئیس‌جمهور معقول بود. زیرا اگر قرار باشد ما هم در زمین اسرائیل بازی کنیم یعنی به کلی همه چیز را باختیم. جمهوری اسلامی ایران قادر است از همه گزینه‌های خود استفاده کند اما نه به شکل هیجانی و یکباره. باید گام به گام جلو رفت و به عقیده من گام اول حساب‌شده و منطقی برداشته شد و جمهوری اسلامی اعلام کرد با اروپا و چین و روسیه برجام را ادامه می‌دهد مگر اینکه به جایی برسد که حس کنیم همه منافع ما به خطر افتاده که در آنجا تصمیمات دیگری را اتخاذ خواهیم کرد.
اروپا هم انصافا حمایت کرد و پای برجام ایستاد و اقدام ترامپ را تقبیح کرد و فاصله افتادن میان اروپا و آمریکا در این قضیه، از یک طرف حقانیت ایران را نشان داد و از سوی دیگر درستی سیاست اتخاذ شده، موجب این شده که ترامپ روز به روز تنهاتر شود و این تنهایی و انزوا احتمالا باعث خواهد شد که نتواند کاری را از پیش ببرد.
تحریم‌های پیشین به این دلیل بر کشور اثر کرد که همه‌جانبه و از سوی شورای امنیت بود و همه کشورهای دنیا در آن تحریم‌ها مشارکت کردند در حالی که اکنون آمریکا به تنهایی می‌خواهد ایران را مورد تحریم قرار دهد و اگر اروپایی‌ها وقعی به ترامپ نگذارند و تسلیم فشارهای آمریکا نشوند تحریم آمریکا به تنهایی کفایت نمی‌کند و ایران را زمین‌گیر نخواهد کرد. زیرا ایران رابطه اقتصادی چندانی با آمریکا نداشته که تحریم‌های آمریکا، ایران را دچار مشکل اساسی کند. البته آمریکایی‌ها سنگ‌اندازی کرده و می‌کنند اما اگر اروپا و دیگر کشورها با موضع منطقی ایران همراهی کنند موضع ترامپ کاملا تضعیف خواهد شد و بعید نیست از داخل خود آمریکا تحت فشار قرار بگیرد و شاید هم کار به استیضاح وی بکشد.
گفت‌وگو از مهدی مخبری
انتهای پیام
